Édouard Daladier (ur.
18 czerwca
1884
, zm.
10 października
1970
) – francuski polityk.
W latach
1919
-
1940
był deputowanym do parlamentu, kilkakrotnie ministrem różnych resortów (m.in. kolonii –
1924
-
1925
, robót publicznych –
1930
-
1932
, wojny –
1936
-
1937
). Trzykrotnie był też premierem rządu – w
1933
,
1934
i od kwietnia
1938
do marca
1940
r. Był jednym z przywódców Partii Radykalnej. Kiedy
afera Stavisky'ego
przesądziła o upadku rządu
Camille'a Chautempsa
prezydent powierzył mu sformowanie nowego gabinetu. Słynął z nieudolności i korupcji.
W dniu
6 lutego 1934 roku
monarchistyczny dziennik "L'Action Francaise" wezwał swoich czytelników: "Po wyjściu z biur paryżanie udadzą się przed Izbę Deputowanych, aby dać do zrozumienia rządowi i jego parlamentarnym poplecznikom, że mają dość tego wstrętnego reżimu." O godzinie 18.00 na Placu Concorde zgromadziły się tłumy ludzi, głównie członkowie i sympatycy organizacji
monarchistycznych
, narodowych,
faszystowskich
i kombatanckich –
Akcji Francuskiej
,
Kamelotów Króla
,
Krzyży Ognistych
,
Młodzieży Patriotycznej
,
Solidarności Francuskiej
. Organizatorzy oceniali liczbę ludzi na blisko 200 tys. Około 19.30 na moście Concorde policja otworzyła ogień do tłumu. Rozruchy ustały dopiero o północy.
Katolicki
dziennik "La Croix" napisał o "szlachetnej krwi przelanej na Placu Zgody". Lewicowa prasa zarzucała demonstrującym próbę przeprowadzenia zamachu stanu. Premier E. Daladier w oficjalnym komunikacie skłamał, że zginęło tylko 6 demonstrantów i aż 3 policjantów, a 350 osób (w tym 180 policjantów) odniosło rany. W rzeczywistości poległo lub zmarło z odniesionych ran 16 uczestników demonstracji i 1 policjant. Było też 2329 rannych, w tym 1764 policjantów. "Krwawy wtorek" doprowadził do upadku gabinetu E. Daladiera. Nie zniknął on jednak z polityki.
We wrześniu
1938
roku podpisał
układ monachijski
, w wyniku którego
Czechosłowacja
utraciła
Kraj Sudecki
, fortyfikacje i możliwość skutecznej obrony, a
15 marca
1939
roku niepodległość. Stał na czele rządu w pierwszym etapie
II wojny światowej
. W
1940
roku został aresztowany przez
rząd Vichy
, sądzony w
1942
roku w
Riom
, a następnie deportowany do
Niemiec
i uwięziony w obozach koncentracyjnych w
Dachau
oraz w
Buchenwaldzie
.
Mimo kompromitującej nieudolności został w
1946
roku wybrany deputowanym do Zgromadzenia Konstytucyjnego IV Republiki, zaś w latach 1946-
1958
do Zgromadzenia Narodowego. W latach
1947
-
1954
był przewodniczącym Ugrupowania Lewicy Republikańskiej, w latach
1957
-
1958
przewodniczącym Partii Radykalnej. Sprzeciwiał się utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej, występował także przeciwko układom paryskim. Przeciwnik prezydenta de Gaulle'a, protestował przeciwko ograniczeniu roli parlamentu w Konstytucji V Republiki.