Abdülmecid I (
25 kwietnia
1823
[1],
Stambuł
–
25 czerwca
1861
); po
arabsku
: عبد المجيد الأول. Sułtan
Imperium ottomańskiego
, następca swego ojca
Mahmuda II
od
2 lipca
1839
roku. Podczas jego rządów doszło do rozwoju
nacjonalizmu
w kraju i wzrostu wpływów
europejskich
mocarstw.
Abdülmecid objął rządy w państwie w niekorzystnym dla całego kraju okresie. Do
Stambułu
dochodziły wieści o rozbiciu sułtańskiej armii pod
Nisibis
przez
Muhammada Alego
, władcę
Egiptu
. Flota zmierzająca do
Aleksandrii
została przechwycona także przez Egipcjan pod dowództwem Ahmeta Paszy pod pretekstem ochrony swych interesów, gdyż doradcy tureccy mieli rzekomo działać na korzyść
Rosji
. Ponownie zagrożone państwo tureckie zostało obronione przed swym wasalem dzięki zbrojnej interwencji państw europejskich zainteresowanych silniejszą pozycją Turcji w tym regionie i opozycją względem Rosji.
Wielka Brytania
oraz
Francja
nie miały bowiem zamiaru utracić kontroli na rzecz Rosji nad cieśninami
Bosfor
i
Dardanele
. Państwom tym zależało aby ruch przez obydwa akweny był możliwy albo dla wszystkich albo dla nikogo. Dlatego też preferowano utrzymanie korzystnego dla europejskich imperiów status quo w tym rejonie świata.
Zgodnie z instrukcjami wydanymi jeszcze przez swego ojca, Abdülmecid szybko przeprowadził reformy, których nie zdołał dokończyć
Mahmud II
. W listopadzie
1839
roku ogłoszono edykt
Hatt-i Sharif
, który miał wyegzekwować wprowadzenie zmian w życie. Edykt został uzupełniony pod koniec
wojny krymskiej
w lutym
1856
roku. Zarządzenia zakładały wśród wszystkich klas społecznych prawo do życia i do własności, podatki winny być równo nakładane i pobierane bez nadużyć, każdy obywatel był równy drugiemu oraz posiadał prawo do wyznawania wybranej przez siebie religii. Plany wprowadzenia reform spotkały się z niechęcią panującej klasy muzułmańskiej oraz
ulemów
. Doszło do zawiązania nawet przez religijnych przywódców kilku spisków na życie sułtana by zapobiec zmianom wewnątrz kraju.
Podstawowe reformy Abdülmecida to:
- zlikwidowanie instytucji niewolnictwa.
- reorganizacja armii (
1843
-
1844
).
- założenie ministerstwa szkolnictwa.
- usunięcie bezprawnego i znienawidzonego
pogłównego
.
- dotacje pieniężne dla lepszego funkcjonowania administracji oraz handlu.
-
turban
został uznany za niewłaściwe nakrycie głowy i zastąpiono go
fezem
.
Po klęsce powstania na
Węgrzech
w
1849
roku po
Wiośnie Ludów
,
Lajos Kossuth
wraz z towarzyszami, do których należeli
Józef Bem
oraz
Henryk Dembiński
schronili się w Turcji.
Rosja
oraz
Austria
domagały się od Abdülmecida aby ten wydał lub zabił uciekinierów. Sułtan odmówił spełnienia tych nakazów co doprowadziło do kolejnych spięć na linii Stambuł – Moskwa. Okazał się również miłosierny względem spiskowców czyhających na jego życie.
W
1852
roku ufundował on Order Medjidie za działania, które przyniosły zyski państwu. Panuje opinia, iż był osobą honorową i przyjacielską, bardzo łatwą do przekonania.
Abdülmecid I zmarł w
1861
roku. Rok przed śmiercią założył miasto
Medgidia
. Jego następcą został brat
Abd-ul-Aziz
. Pozostawił po sobie kilku synów. Spośród jego potomstwa
Murad V
,
Abd-ul-Hamid II
,
Mehmed V
i
Mehmed VI
sprawowali władzę w państwie. Za rządów Abdülmecida rozpoczęło się lekkomyślne pobieranie pożyczek od państw europejskich prowadząc do niewypłacalności za rządów kolejnych władców co doprowadziło do upadku wiarygodności Turcji jako równorzędnego partnera dla Europy, a w następstwie do detronizacji i śmierci Abd-ul-Aziza.
Przypisy
- ↑ Praca zbiorowa: Encyklopedia PWN - historia świata. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 11. .