Bitwa w zatoce Vella - starcie morskie podczas walk w archipelagu
Wysp Salomona
w czasie
II wojny światowej
, pomiędzy niszczycielami japońskimi i amerykańskimi, stoczone w nocy 6-7 sierpnia 1943 w zatoce Vella, pomiędzy wyspami
Kolombangara
i
Vella Lavella
.
Podłoże
Do starcia doszło w związku z nocnymi wypadami niszczycieli japońskich, tzw.
Tokyo Express
, dowożącymi posiłki garnizonowi
Kolombangary
w grupie wysp
Nowej Georgii
archipelagu
Wysp Salomona
. Po wcześniejszych operacjach, w trakcie których doszło m.in. do korzystnych dla Japończyków bitew
w zatoce Kula
i
pod Kolombangarą
, w nocy 1-2 sierpnia 1943 niszczyciele "Hagikaze", "Arashi" i "Shigure" pomyślnie dostarczyły tam dalszych 900 żołnierzy. Grupa 15 amerykańskich
kutrów torpedowych
patrolujących Cieśninę Blacketta nie zdołała przeszkodzić Japończykom, natomiast osłaniający akcję niszczyciel "
Amagiri
"
staranował
i zatopił kuter PT-109, dowodzony przez
Johna Kennedy'ego
(późniejszego prezydenta USA).
Dowództwo japońskie postanowiło powtórzyć akcję zaopatrzeniową 7 sierpnia, według takiego samego scenariusza, przez zatokę Vella i Cieśninę Blacketta od południowej strony Kolombangary. Zadanie miały wykonać te same niszczyciele 4. dywizjonu 4. eskadry, z tym, że lekko uszkodzony w kolizji "Amagiri" zastąpiono przez "Kawakaze". Tym razem wszystkie niszczyciele przenosiły wojsko na pokładzie. Zespołem dowodził kmdr Kaju Sugiura.
O planowanej akcji Amerykanie zostali uprzedzeni przez wywiad i 6 sierpnia skierowali do zatoki Vella zespół 6 niszczycieli z 12. dywizjonu i 15. dywizjonu pod dowództwem kmdra por. Frederica Moosbruggera. Tym razem, w odróżnieniu od większości poprzednich starć z Tokio Express, amerykańskie niszczyciele miały działać same, bez krążowników, co teoretycznie odbierało Amerykanom przewagę ogniową, jednak w praktyce dawało większe możliwości manewru i wykazywania inicjatywy w starciu. W dodatku amerykański zespół i jego dowódca był dobrze przygotowany do walk nocnych, będących dotąd domeną Japończyków.
Starcie
6 sierpnia rano zespół japoński wyszedł z bazy w
Rabaulu
. Został on wykryty przez samolot amerykański, lecz dalej posuwał się tym samym kursem na wschód w stronę zatoki Vella. Amerykańskie okręty osiągnęły zatokę już wieczorem, po czym płynęły na północ wzdłuż brzegu Kolombangary, najpierw trzy okręty 12. dywizjonu, za nimi trzy okręty 15. dywizjonu, w kolejności: USS "Dunlap", "Craven", "Maury", Lang", "Sterett", "Stack". O 23.23 Amerykanie wykryli cztery nadchodzące japońskie niszczyciele na
radarach
. Pogoda była zła i noc ciemna, lecz Amerykanie zdecydowali stoczyć walkę na przeciwnych kursach, mając Japończyków z lewej burty, korzystając z przewagi technicznej danej im przez radary i według ich wskazań.
Grupa wysp Nowej Georgii - od lewej Vella Lavella, dalej Kolombangara, oddzielone zatoką Vella.
Japończycy szli w
szyku torowym
, w kolejności: "Hagikaze" (flagowy), "Arashi", "Kawakaze", "Shigure", z odstępami ok. 500 m. Kiedy dystans między zespołami spadł do kilku kilometrów, trzy niszczyciele 12. dywizjonu wystrzeliły po 8
torped
, po czym wykonały zwrot w prawo. Czas płynięcia torped wynosił około 4 minuty. Kiedy Japończycy dostrzegli z lewej burty wykonujące zwrot niszczyciele amerykańskie, było już za późno. Pomimo prób wykonania zwrotów w celu uniknięcia ataku i wystrzelenia własnych torped, o 23.46 amerykańskie torpedy trafiły trzy czołowe niszczyciele "Hagikaze" (2 torpedy), "Arashi" (3 torpedy) i "Kawakaze" (2 torpedy). "Shigure", dowodzony przez komandora Tameichi Harę, zdołał wymanewrować przepływające blisko torpedy zwrotem w prawo, lecz jedna trafiła go w ster, ale szczęściem dla okrętu, nie wybuchła. Chwilę przed tym, "Shigure" odpalił też własne torpedy, lecz niecelnie.
15 dywizjon amerykański, płynący w dalszej kolejności, tymczasem wykonał zwrot w lewo, przecinając kurs japoński i otworzył ogień do obezwładnionych okrętów. Niszczyciel USS "Stack" dobił torpedami "Kawakaze", który wywrócił się i zatonął. Na pole walki wróciły też niszczyciele 12. dywizjonu. Niedługo po północy zatonął "Arashi", dobity artylerią i torpedami oraz "Hagikaze", dobity artylerią. Jedynie "Shigure" zdołał ujść, nie podejmując walki ze znacznie przeważającym nieprzyjacielem. Amerykanie usiłowali ratować rozbitków, lecz ci odmawiali wyciągnięcia z wody i pójścia do niewoli.
Podsumowanie
Bitwa była niekwestionowanym sukcesem Amerykanów, w dodatku pierwszym sukcesem w torpedowej walce nocnej lekkich sił, w której dotąd na ogół dominowali Japończycy. Wykazała ona słuszność samodzielnych i aktywnie prowadzonych operacji niszczycieli przeciw niszczycielom, bez wsparcia krążowników. Dużą rolę w zwycięstwie odegrało zaskoczenie, umożliwione przez amerykańską przewagę w technice radiolokacyjnej. W kolejnych starciach z japońskimi lekkimi siłami Amerykanie już na ogół odnosili sukcesy. "Zatoka Vella" (
Vella Gulf
) stała się nazwą noszoną przez późniejsze amerykańskie okręty, wśród niektórych innych zwycięskich bitew.
Utonęło lub nie przeżyło trudów wędrówki przez dżunglę na okolicznych wyspach ok. 1210 marynarzy i żołnierzy (z załogi "Hagikaze" 178, z "Arashi" 178, z "Kawakaze" 169 i 685 żołnierzy). Zdołało się uratować ok. 310, w tym komandor Sugiura, którzy głównie dopłynęli do brzegów wyspy Vella Lavella.
Zestawienie sił
Amerykanie
- Task Group 31.2 - kmdr por. Frederick Moosbrugger - niszczyciele:
- USS "Dunlap" (okręt flagowy)
- USS "Craven"
- USS "Maury"
- USS "Lang"
- USS "Sterett"
- USS "Stack"
Japończycy
- kmdr Kaju Sugiura - niszczyciele:
- "Hagikaze" † (typ
Kagero
, 4. dywizjon 10. flotylli 3. Floty - okręt flagowy)
- "
Arashi
" † (typ
Kagero
, 4. dywizjon)
- "Kawakaze" † (typ
Shiratsuyu
, 24. dywizjon 2. flotylli 2. Floty)
- "Shigure" (typ
Shiratsuyu
, 27. dywizjon 2. flotylli 2. Floty)
Bibliografia