Sarkofag Edwarda Raczyńskiego w kaplicy w Rogalinie
Edward Bernard Raczyński (ur.
19 grudnia
1891
w
Zakopanem
, zm.
30 lipca
1993
w
Londynie
) – polski dyplomata, polityk i pisarz,
prezydent RP na uchodźstwie
w latach 1979–1986.
Był zarówno najstarszym (złożył urząd w wieku 95 lat), jak i najdłużej żyjącym prezydentem RP (niecałe 102 lata).
Życiorys
Hrabia, pochodził ze znanego wielkopolskiego rodu
Raczyńskich
herbu
Nałęcz
. Jego ojcem był
Edward Aleksander Raczyński
, a matką Róża z Potockich 1 voto
Władysławowa Krasińska
. Był bratem
Rogera Adama Raczyńskiego
oraz przyrodnim bratem Karola Rogera Raczyńskiego oraz
Adama Krasińskiego
,
IV ordynata na Opinogórze
.
Lata szkolne spędził w Krakowie, gdzie mieszkał w rezydencji „pod Baranami” w domu babci, Adamowej Potockiej. Po jej śmierci wraz z rodziną przeprowadził się na ulicę Szpitalną nieopodal teatru. Początkowe lata edukacji odbywał wraz z bratem
Rogerem
w domu, co było powszechnie praktykowane w sferach ziemiańskich w Polsce. Następnie (od piątej klasy) uczęszczał do
II LO im. króla Jana III Sobieskiego w Krakowie
.
Odbył studia prawnicze w
Lipsku
, studiował również w londyńskiej Szkole Nauk Politycznych, doktorat z prawa uzyskał na
Uniwersytecie Jagiellońskim
.
W 1919 rozpoczął pracę w
Ministerstwie Spraw Zagranicznych
. Przebywał na placówkach dyplomatycznych w Kopenhadze, Londynie i Genewie. Od 1932 reprezentował Rzeczpospolitą jako stały delegat przy
Lidze Narodów
w
Genewie
(na tym stanowisku niespełna trzy lata). Przez dwie kadencje, od 1934 aż do cofnięcia uznania
rządowi RP na uchodźstwie
przez rząd brytyjski (5 lipca 1945), pełnił funkcję ambasadora RP w
Londynie
. W imieniu rządu polskiego podpisywał
polsko-brytyjski układ sojuszniczy
. W latach 1941–1943 był ministrem spraw zagranicznych.
Organizator oraz członek wspólnie z
Władysławem Andersem
i
Tomaszem Arciszewskim
,
Rady Trzech
. Powstała ona w 1954 na skutek opozycji wobec
Augusta Zaleskiego
, który nie chciał ustąpić z funkcji prezydenta. Jej skład zmieniał się sześciokrotnie, jednak stałym jej członkiem był Edward Raczyński.
Po upływie 7-letniej kadencji prezydenckiej 1979–1986 ustąpił, zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, tak jak jego poprzednik ze stanowiska głowy państwa.
Autor wspomnień W sojuszniczym Londynie (Londyn 1974) oraz książki Czas wielkich zmian. Rozmowy przeprowadzone przez Krzysztofa Muszkowskiego (, Paryż 1990).
Założył pod koniec 1990 roku Fundację im. Raczyńskich w
Poznaniu
i przekazał jej Galerię Rogalińską przy
Muzeum Narodowym
, której pozostawał faktycznym właścicielem. W skład galerii weszło, m.in przeszło 300 obrazów, rzeźby, różne przedmioty artystyczne oraz pałac i park w
Rogalinie
.
Z racji pełnienia urzędu
Prezydenta RP
jest kawalerem
Orderu Orła Białego
.
Pochowany w
Rogalinie
.
Rodzina
Był trzykrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną była poślubiona w Londynie w 1925 Lady Joyuse Markham (1902–1931), ale małżeństwo to było bezpotomne.
Drugą żoną była poślubiona w 1932 w Rogalinie Cecylia Jaroszyńska (1906–1962), z którą doczekał się trzech córek:
- Wandy (ur. 1933) zamężnej z Ryszardem Dembińskim
- Viridianny (ur. 1935) zamężnej z Ksawerym hr. Reyem
- Katarzyny (ur. 1939)
W 1991 w Londynie poślubił Anielę z Lilpopów (ur. 1910), córkę znanego warszawskiego architekta
Franciszka Lilpopa
.
Ponieważ ani jego bratankowie, ani on nie zostawili męskich potomków, był ostatnim męskim przedstawicielem polskiej linii Raczyńskich.
Ciekawostki
Osobiście redagował oświadczenie rządu po odkryciu w 1943 grobów w
Katyniu
oraz wysłał prośbę do
Międzynarodowego Czerwonego Krzyża
o wyjaśnienie zbrodni.
Zobacz też
Linki zewnętrzne