Pobrzeże Kaszubskie
Pobrzeże KaszubskiePobrzeże Kaszubskie (
313.51
), (
kasz.
Kaszëbsczi Ùbrzég) –
mezoregion
fizycznogeograficzny znajdujący się na obszarze administracyjnym
Gdańska
,
Sopotu
,
Gdyni
oraz powiatów
wejherowskiego
i
puckiego
, wszystkie te powiaty leżą w
województwie pomorskim
. Pobrzeże Kaszubskie jest częścią
Pobrzeża Gdańskiego
. Występują tu
kępy
:
Ostrowska
,
Swarzewska
,
Pucka
,
Oksywska
i
Redłowska
, kępy są poprzedzielane pradolinami. Przez mezoregion przepływa wiele krótkich rzek wpływających do Zatoki Puckiej. Pod względem gospodarczym widać sporą różnicę pomiędzy północą a południem. Południowa część regionu cechuje się wysokim stopniem
urbanizacji
i
industrializacji
(między innymi
Port w Gdyni
). Część północna regionu wykorzystywana jest przede wszystkim turystycznie jednakże znajdują się tu też porty rybackie:
port Puck
i
port Władysławowo
. GranicePobrzeże Kaszubskie jest rejonem o dość wydłużonym kształcie. Granicą wschodnią jest wybrzeże Morza Bałtyckiego oraz na krótkim fragmencie na południu
Mierzeja Wiślana
. Północnym fragmentem wschodniej granicy jest wcinająca się w morze
Mierzeja Helska
. Od północy Pobrzeże Kaszubskie graniczy z Morzem Bałtyckim. Zachodnią granicę mezoregionu tworzą (od północy)
Wybrzeże Słowińskie
,
Wysoczyzna Żarnowiecka
,
Pradolina Łeby i Redy
oraz
Pojezierze Kaszubskie
z którym Pobrzeże Kaszubskie ma najdłuższą granicą (oprócz morza). Granicę od południa zamykają w Gdańsku
Żuławy Wiślane
[1]. Największymi miastami mezoregionu są
Gdańsk
,
Gdynia
,
Sopot
,
Puck
,
Władysławowo
[2]. Pod względem administracyjnym mezoregion leży na terenie powiatów:
miasto Gdańsk
,
miasto Sopot
,
miasto Gdynia
,
wejherowskiego
i
puckiego
. Wcześniej, np. w systemie
Pietkiewicza
, do Pobrzeża Kaszubskiego włączano również części Pobrzeża Słowińskiego i Wysoczyzny Żarnowieckiej, a także Mierzeje Helską i Wiślaną[3], które to w
systemie regionalizacji
Kondrackiego są osobnymi mezoregionami. GeologiaOdsłonięcie pokładu węgla brunatnego (Klif Orłowski) W przeciwieństwie do południowych (górskich) regionów Polski Pobrzeże nie ma skomplikowanej budowy geologicznej. Na powierzchni znajdują się zalegające głęboko osady
piasków
,
iłów
,
margli
,
gliny zwałowej
oraz wapieni. Osady te są przewarstwione pokładami
gipsów
, soli i
anhydrytów
. Podczas wierceń w okolicy Pucka natrafiono na złoża
ropy naftowej
oraz
gazu ziemnego
[4]. W pradolinach można natrafić na torfy oraz kredy, które są eksploatowane. Osady czwartorzędowe, szczególnie piasek i żwir są używane jako materiał budowlany w budownictwie mieszkaniowym oraz drogowym. Gliny i iły te, mimo że nadają się jako surowiec do produkcji ceramicznej, nie są tak intensywnie eksploatowane jak we wschodniej części Pobrzeża Gdańskiego (okolice Elbląga)[5]. W niektórych miejscach klify, przecinając warstwy geologiczne, odsłaniają
złoża mineralne
. W ten sposób powstały
wychodnie
węgla brunatnego
[6]. Na plażach występują w śladowych ilościach
minerały ciężkie
takie jak:
cyrkon
,
tytanit
,
magnetyt
. Minerały te, mimo że dość cenne, występują w ilościach zbyt śladowych do ich eksploatacji[7]. Rzeźba terenuW mezoregionie występuje wiele typów krajobrazu nadmorskiego[7] jednakże dominują dwa elementy krajobrazu:
kępy
oraz
pradoliny
, przez co w porównaniu z sąsiednimi mezoregionami Pobrzeży Południowobałtyckich urzeźbienie jest bardziej zróżnicowane, nawiązując nieco do rzeźby pojeziernej. W odróżnieniu jednak od Wybrzeża Słowińskiego i Żuław, brak tu
mierzei
i
stożków napływowych
odcinających misy
jezior przybrzeżnych
. Region dzieli się na następujące mikroregiony:
Kępę Swarzewską
, Dolinę Płutnicy,
Kępę Pucką
, Pradolinę Kaszubską,
Kępę Oksywską
, Obniżenie Redłowskie,
Kępę Redłowską
, Taras Sopocko-Wrzeszczański[8]. Na różnice w geomorfologii terenu ma wpływ wiele czynników morfotycznych. Zmiany położenia oraz topnienie lądolodu podczas ostatniego glacjału (
zlodowacenia bałtyckiego
) stworzyły kępy oraz pradoliny, których szerokość wynosi od 1,5 km do aż 6. Zbudowane z gliny kępy poprzecinane są również
wąwozami
. Teren został częściowo podmyty przez
abrazyjną
działalność Morza Bałtyckiego, przez co stworzyły się liczne
falezy
, których wysokość dochodzi do 30-50 metrów. Dodatkowym czynnikiem, mającym jednak już mniejsze znaczenie jest działalność rzek pobrzeża, które czasem zakolami wpadają do morza. Rzeki te jednak w przeciwieństwie do rzek wpadających na Żuławach nie tworzą delt[7]. Rzeźba południowej części mezoregionu, z powodu silnego zurbanizowania oraz uprzemysłowienia, szczególnie budowy portów i stoczni, jest bardzo nieczytelna. W szczególności zmieniony jest przylegający do morza fragment Pradoliny Kaszubskiej, który przekształcono na
baseny portowe
Portu Gdynia[9]. Występujące tu rzeki są silnie zmienione przez człowieka ze względu na ochronę przeciwpowodziową, co ma duże znaczenie ze względu na
cofkę
podczas sztormów[8]
Sieć wodnaSieć wodną tworzą rzeki wpływające do Zatoki Puckiej. Są one niewielkie, wypływają przeważnie z Wysoczyzny Żarnowieckiej oraz Pojezierza Kaszubskiego[8]. Największą z tych rzek jest rzeka
Reda
wypływająca z Pradoliny Łeby i Redy. W przeciwieństwie do sąsiednich mezoregionów w tym do bardzo podobnego pod innymi względami fizycznymi, Pobrzeża Słowińskiego, na Pobrzeżu Kaszubskim nie ma jezior[10]. Na terenie Trójmiasta rzeki są wyregulowane, jednakże podczas cofki dochodzi do lokalnych podtopień. KlimatZima na plaży na pograniczu gdańsko-sopockim Warunki klimatyczne w mezoregionie są wyraźnie inne od tych w głębi kraju, ale podobne do tych w innych nadmorskich mezoregionach. Średnia temperatura roczna jest nieco wyższa niż na pojezierzach, ale nieco niższa niż w centrum Polski. Wiosna jest chłodniejsza niż w głębi kraju, lecz jesień wyraźnie cieplejsza. Średnia roczna oraz średnia dobowa amplituda temperatur są mniejsze niż w głębi kraju, ze względu na większe ciepło właściwe wody w morzu[11]. Wpływ Bałtyku jest również widoczny w długości pór roku – na wybrzeżu zimy są znacznie krótsze, a jesień dłuższa. Dodatkowo prawie nie występuje przedwiośnie[12]. Klimat jest mimo to nieco bardziej kontynentalny niż na Wybrzeżu Słowińskim. W południowej części mezoregionu na klimat wpływ ma również oddziaływanie aglomeracji trójmiejskiej. Na wybrzeżu siła wiatru jest wyższa niż w głębi lądu. Występuje tu zjawisko
bryzy
morskiej wiejącej w dzień od morza, a w nocy do morza[13]. Północna część pobrzeża jest jednak osłonięta mierzeją z tego powodu wiatry wiejące od wschodu i od północnego wschodu są słabsze niż na mierzei[14]. W okresie jesiennym i zimowym dochodzi znacznie częściej (ok. 70% zanotowań) do sztormów szczególnie odczuwanych w części południowej. Wiatry te wywołują ogromne szkody w roślinności, szczególnie na wydmach[15].Ze względu na bliskość morza oraz wysoczyzn o stromych zboczach na Wybrzeżu zatoki Puckiej suma opadów jest wyższa niż w sąsiednich mezoregionach[16]. W pasie nadmorskim usłonecznienie jest większe. Zachmurzenie zaobserwowane na heliografach w stacjach na wybrzeżu w miesiącach letnich należy do najwyższych w Europie (po za wybrzeżami Mórz Śródziemnego i Czarnego)[16]. Przyroda Szata roślinnaW
klasyfikacji geobotanicznej
Pobrzeże Kaszubskie wchodzi w skład krain
Brzeg Bałtyku
(wąski pas plaży) i Pobrzeże Bałtyckie[17]. W strefie przybrzeżnej występują liczne rośliny i zwierzęta rzadko spotykane w innych regionach Polski. Występują tu również gatunki reliktowe zarówno o zasięgu borealnym np.
wierzba lapońska
, jak i atlantyckim, np.
wrzosiec bagienny
,
żarnowiec miotlasty
. Gatunki te podlegają ochronie prawnej. Cechą charakterystyczną roślinności Pobrzeża Kaszubskiego, odróżniającą je od głębiej na lądzie położonych mezoregionów Kaszub, jest istnienie
ekotonowej
strefy przejścia między morzem a lądem. Na plażach można znaleźć rośliny morskie wyrzucane przez morze szczególnie podczas sztormów tworzące
kidzinę
. Na bagnistym wybrzeżu występują
nadmorskie łąki
budowane przez
słonorośla
. Na północno-zachodnim wybrzeżu Zatoki Puckiej znajdują się słonolubne szuwary
Scirpetum maritimi
, które poza tym w Polsce występują częściej tylko na wybrzeżu Bałtyku i na Kujawach[18]. Kępy, poza miejscami zurbanizowanymi porastają głównie lasy iglaste (w tym
bory bażynowe
) lub rzadziej mieszane. Dominującym gatunkiem drzew jest
sosna zwyczajna
. Oprócz niej występują w miarę licznie
buk
,
dąb
,
brzoza
,
grab
oraz niewystępujący na stanowiskach naturalnych nigdzie w Polsce poza pasem wybrzeża
jarząb szwedzki
[19]. FaunaFauna pobrzeża jest typowa dla regionów nadmorskich. Na Pobrzeżu Kaszubskim można natknąć się na ptactwo wodne i brodzące np.
mewy
,
kormorany
,
łabędzie
,
czaple
[20]. Wśród nich znajdują się wyjątkowo rzadkie w Polsce
ostrygojad
i
biegus zmienny
. Ten ostatni w Polsce lęgnie się wyłącznie na łąkach Pobrzeża Kaszubskiego[21]. Ochrona przyrodyNa Pobrzeżu Kaszubskim znajduje się część
Nadmorskiego Parku Krajobrazowego
(który poza tym obejmuje teren Zatoki Puckiej, mierzei Helskiej i obszary na zachód od Pobrzeża Kaszubskiego) i
Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego
. Ich zakres częściowo pokrywa się z
Leśnym Kompleksem Promocyjnym
Lasy Oliwsko-Darżlubskie
tworzonym przez Nadleśnictwo Wejherowo i
Nadleśnictwo Gdańsk
[22]. Po za tym przyroda chroniona jest w rezerwatach: Poza tym istnieją opracowane przez parki krajobrazowe projekty kolejnych rezerwatów, m.in.
Rezerwat przyrody Dolina Zagórskiej Strugi
[23]. Nadmorska roślinność występująca na Pobrzeżu Kaszubskim chroniona jest również na mocy dyrektyw ustanawiających sieć
Natura 2000
. Wśród
siedlisk przyrodniczych
zasługujących na ochronę są siedliska nr 1130 (ujścia rzek (estuaria)), 1210 (kidzina na brzegu morskim), 1230 (klify), 1330 (solniska nadmorskie (Glauco-Puccinietalia), 1340-3 (halofilny szuwar z sitowcem nadmorskim), 2110, 2120, 2130, 2160, 2170, 2180 (różnego typu wydmy od nagich po zalesione). Poza tym, na kępach występują
kwaśne buczyny
(siedlisko 9110-1)[26]. Samo Pobrzeże Kaszubskie graniczy z kilkoma obszarami sieci Natura 2000, których fragmenty zahaczają o jego teren, np.
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków
"Zatoka Pucka"[21]. Wśród obszarów zaproponowanych do włączenia do sieci jest też obszar "Kaszubskie klify"[27][28],. Kultura ludowa
Teren Pobrzeża Kaszubskiego jest zamieszkiwany w dużej mierze przez Kaszubów. Obszar ten silnie kultywuje tradycje kaszubskie. Morska Pielgrzymka RybackaKutry podczas pielgrzymki morskiej Co roku 29 czerwca z okazji uroczystości patrona rybaków świętego Piotra, odbywa się morska pielgrzymka kutrami z Mierzei Helskiej do puckiej fary. Podczas pielgrzymki wszystkie kutry są odświętnie przystrojone. Na kutrach oprócz załóg zabierani są członkowie rodzin rybaków. Pielgrzymka oprócz ludzi morza przyciąga wielu turystów[29]. LiteraturaNa Pobrzeżu Kaszubskim nie działało wielu kaszubskich pisarzy[30], jednakże w tym regionie toczy się akcja wielu utworów kaszubskich. Wśród pisarzy kaszubskich wymienionych w tomie 4 książki Pomorze Gdańskie z tym mezoregionem związani są tylko
Józef Klebba
[31] oraz
Jan Trepczyk
[31] pozostali tworzyli na terenie pozostałej części Kaszub szczególnie w Kartuzach, okolicy Kościerzyny oraz Wejherowa[30]. Z
Chłapowa
pochodził
Augustyn Necel
zwany "kaszubskim Sienkiewiczem"[32]. Jeśli chodzi o utwory, których miejscem akcji było Pobrzeże Gdańskie to najbardziej znanym jest kaszubska epopeja O Panu Czôrlińscim co do Pucka po secë jachôł autorstwa pochodzącego z Wiela
Hieronima Derdowskiego
[33]. Z Pobrzeżem Kaszubskim jako miejscem wypoczynkowym związani byli niektórzy literaci pochodzący z innych części Polski i Niemiec. W Gdyni-Orłowie znajduje się dom, w którym bywał m.in.
Stefan Żeromski
[34], zwany stąd Domkiem Żeromskiego. Z Sopotem zaś związana była
Agnieszka Osiecka
[35]. Zarys historii regionuPierwsze ślady działalności człowieka na tym terenie są związane z
kulturą rzucewską
. Następnie obszar ten był związany z Kaszubami i Gdańskiem przez co zmieniał przynależność państwową (z małymi wyjątkami tak jak Gdańsk oraz pozostała część Kaszub). Po 1918 roku teren Pobrzeża został włączony do odradzającej się Polski. Obszar ten wraz z Pobrzeżem Słowińskim oraz bezużyteczną gospodarczo piaszczystą Mierzeją Helską stanowił krótki pas polskiego wybrzeża, pozbawionego jakiegokolwiek portu morskiego (Port w Gdańsku znajdował się w
Wolnym Mieście Gdańsk
). W tym celu w latach 20. wybudowano port na granicy dwóch wsi Oksywia i Gdyni. Mimo, że Oksywie było wówczas większą miejscowością to powstałe przy porcie i stoczni miasto zostało nazwane Gdynia. W latach 1921-23 ze względu na rosnące znaczenie turystyczne Helu przedłużono linię kolejową ze Pucka. Po II Wojnie Światowej i włączeniu Gdańska w granicę Polski mezoregion jest w granicach Polski. Ludność, gospodarka, komunikacja Ludność i urbanizacjaPołudniowa część Pobrzeża Kaszubskiego jest silnie zurbanizowana i uprzemysłowiona. Na północy stopień urbanizacji jest mniejszych są tam dwa miasta powyżej 10 tysięcy ludności:
Puck
i
Władysławowo
. Gospodarka mezoregionuGospodarka regionu opiera się na morzu. W południowej części znajduje się duży port morski w Gdyni. W mezoregionie działają również stocznie zlokalizowane w Gdańsku oraz stocznia Marynarki wojennej w Gdyni. W północnej części działają małe porty rybackie. Transport i komunikacja Transport lotniczyObecnie na terenie mezoregionu nie ma czynnych lotnisk pasażerskich. Najbliższe czynne lotnisko znajduje się w Gdańsku-Rębiechowie. Przed przeniesieniem portu lotniczego na Rębiechowo w Gdańsku działał port lotniczy na Zaspie. Na obszarze mezoregionu projektowany jest
Port lotniczy Gdynia-Kosakowo
. Transport morskiTerminal kontenerowy w Gdyni W południowej części mezoregionu znajdują się dwa duże porty morskie w Gdyni i Gdańsku. Port w Gdańsku leży na pograniczy Pobrzeża Kaszubskiego i Mierzei Wiślanej. Transport kolejowyGdynia Główna, największa stacja kolejowa w mezoregionie Pod względem transportu kolejowego mezoregion można podzielić na dwie części południową obejmującą Trójmiasto oraz północną obejmującą resztę. W południowej części znajduje się jedna z największych stacji kolejowych w Polsce. oraz magistralna
linia kolejowa nr 9
łącząca Warszawę z Gdańskiem[36] oraz jej przedłużenie
linię kolejową nr 201
Gdańsk Główny
-
Stargard Szczeciński
[37]. Równolegle do niej przebiega
linia podmiejska
obsługiwana przez
SKM w Trójmieście
. Do stacji
Gdynia Główna
dociera poza tym
linia kolejowa nr 201
, prowadząca przez
Kościerzynę
do Bydgoszczy która jednak bardzo szybko opuszcza teren Pobrzeża Kaszubskiego. Pozostałe linie kolejowe są używane w ruchu towarowym bądź są zlikwidowane. Poza południową częścią (Trójmiastem) przez mezoregion przebiega jedna czynna
linia kolejowa
Reda
-
Hel
oraz jednia rozebrana
linia kolejowa
Swarzewo
-
Krokowa
[38]. Linia jest Reda - Hel jest jednotorowa niezelektryfikowana odbywa się na niej ruch lokalny oraz w sezonie letnim dodatkowo ruch dalekobieżny, związany głównie z obsługą turystyczną Mierzei Helskiej[39]. Transport drogowyPoza Trójmiastem w mezoregionie znajduje się pięć dróg wojewódzkich:
Droga wojewódzka nr 100
(
Rumia
-
Pierwoszyno
),
Droga wojewódzka nr 101
(
Pierwoszyno
-
Kosakowo
),
Droga wojewódzka nr 213
(
Celbowo
-
Słupsk
),
Droga wojewódzka nr 215
(
Władysławowo
-
Sulicice
),
Droga wojewódzka nr 216
(
Reda
-
Hel
).
Przypisy- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia Regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002, s. 46. .
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia Regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002, s. 61. .
- ↑ Bolesław Augustowski: Środowisko Geograficzne województwa gdańskiego w zarysie. Gdańsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku, 1969, s. 27.
- ↑ Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 11.
- ↑ Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 15.
- ↑ M. Wagner, T. Leśniak.
Klif Chłapowski – atrakcja geoturystyczna Nadmorskiego Parku Krajobrazowego
. „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Górnictwo”. 273, ss. 377–388 (2006). Wydawnictwo PŚ.
ISSN
0372-9508
(
pol.
).
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 16.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Jerzy Kondracki: Geografia Regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002, s. 62. .
- ↑
Położenie geograficzne
(
pol.
). gdynia.com. [dostęp 2009-11-13].
- ↑ Teofil Wojterski, Jan Bednorz: Pobrzeże Słowińskie i Kaszubskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, ss. 18-20. .
- ↑ Teofil Wojterski, Jan Bednorz: Pobrzeże Słowińskie i Kaszubskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 21. .
- ↑ Teofil Wojterski, Jan Bednorz: Pobrzeże Słowińskie i Kaszubskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 24. .
- ↑ Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 22.
- ↑ Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 24.
- ↑ Teofil Wojterski, Jan Bednorz: Pobrzeże Słowińskie i Kaszubskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 25. .
- ↑ 16,0 16,1 Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 23.
- ↑
Władysław Szafer
, Kazimierz Zarzycki: Szata roślinna Polski. T. 2. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN
, 1972.
- ↑ Henryk Tomaszewicz: Roślinność wodna i szuwarowa Polski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1979. .
- ↑ Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 29.
- ↑ Władysław Ludynia: Wybrzeże Gdańskie. Warszawa: WSiP, 1974, s. 27.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6
Rezerwaty przyrody
(
pol.
). Nadmorski Park Krajobrazowy. [dostęp 2009-11-06].
- ↑
Strona startowa Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Oliwsko-Darżlubskie"
(
pol.
). Nadleśnictwo Wejherowo. [dostęp 2009-11-06].
- ↑ 23,0 23,1 23,2 Teofil Wojterski, Jan Bednorz: Pobrzeże Słowińskie i Kaszubskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 189. .
- ↑ Teofil Wojterski, Jan Bednorz: Pobrzeże Słowińskie i Kaszubskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 190. .
- ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3
Rezerwaty przyrody
(
pol.
). Trójmiejski Park Krajobrazowy. [dostęp 2009-11-13].
- ↑
Natura 2000. Poradnik
. [dostęp 11 listopada 2008].
- ↑ Andrzej Kepel:
Poszerzanie Natury 2000 – ostatnia okazja
(
pol.
).
Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”
. [dostęp 2009-11-13].
- ↑
Mapa NATURA 2000
(
pol.
). U źródeł Natury. [dostęp 2009-11-13].
- ↑ Najpiękniejsze Sanktuaria. Warszawa: axel springer, 2007, ss. 38-43. .
- ↑ 30,0 30,1 Pomorze Gdańskie tom Literatura i Język. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1967, ss. 7-44.
- ↑ 31,0 31,1 Pomorze Gdańskie tom Literatura i Język. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1967, s. 36.
- ↑ Iwona Joć:
Kaszubski Sienkiewicz
(
pol.
). Nasze Kaszuby. [dostęp 2009-11-15].
- ↑ Pomorze Gdańskie tom Literatura i Język. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1967, s. 20.
- ↑ Gdynia. W: Andrzej Januszajtis, Piotr Paweł Woźniak, Joanna Markin: Gdańsk oraz Gdynia i Sopot. Bielsko-Biała:
Wydawnictwo Pascal
, 2006, s. 152, seria: Przewodnik Pascala. .
- ↑ Jan Borkowski:
Biografia
(
pol.
). W: www.osiecka.pl [on-line].
Fundacja Okularnicy
. [dostęp 2009-11-15].
- ↑
linia Warszawa Wschodnia - Gdańsk Główny
(
pol.
). [dostęp 4 listopada 2009].
- ↑
linia Gdańsk Główny - Stargard Szczeciński
(
pol.
). [dostęp 4 listopada 2009].
- ↑
linia Reda - Hel
(
pol.
). [dostęp 4 listopada 2009].
- ↑ Sieciowy Rozkład Jazdy Pociągów. Warszawa: Polskie Koleje Państwowe Przewozy Regionalne, 2008, ss. 532-535.
Inne hasła zawierające informacje o "Pobrzeże Kaszubskie":
Uznam
...
Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski
Równina Białogardzka
313.43
Równina Słupska
313.44
Wysoczyzna Damnicka
313.45
Wysoczyzna Żarnowiecka
313.46
Pradolina Redy-Łeby
313.5
Pobrzeże Gdańskie
313.51
Pobrzeże Kaszubskie
313.52
Mierzeja Helska
313.53
Mierzeja Wiślana
313.54
Żuławy Wiślane
313.55
Wysoczyzna Elbląska
313.56
Równina Warmińska
313.57 ...
Kraina (Słowenia)
...
Trójmiasto
...
Pobrzeże Kaszubskie
Pobrzeże KaszubskieMegaregion
Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja
Niż Środkowoeuropejski
Podprowincja
Pobrzeża Południowobałtyckie
Makroregion
Pobrzeże Gdańskie
MezoregionPobrzeże KaszubskieZajmowanejednostkiadministracyjne
Polska
woj. pomorskie
Pobrzeże Kaszubskie (
313.51
), (
kasz.
...
Pobrzeże Gdańskie
Gdańskie obejmuje ok. 4,5 tys. km kwadratowych i dzieli się na siedem
mezoregionów
:
Pobrzeże Kaszubskie
,
Mierzeję Helską
,
Mierzeję Wiślaną
,
Żuławy Wiślane
,
Wysoczyznę Elbląską
,
Równinę Warmińską
,
Wybrzeże Staropruskie
. BibliografiaJerzy Kondracki, Geografia regionalna ...
Wybrzeże Słowińskie
...
Wysoczyzna Damnicka
...
Pojezierze Kaszubskie
...
Mierzeja Wiślana
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Pobrzeże Kaszubskie":
203. Ukształtowanie powierzchni Polski (plansza 12)
...
236. Charakterystyka regionów geograficznych. Pobrzeże Kaszubskie (plansza 9)
...
236. Charakterystyka regionów geograficznych. Pobrzeże Kaszubskie (plansza 10)
...
|