Dorszokształtne (Gadiformes) –
rząd
ryb
promieniopłetwych
obejmujący wiele szeroko rozprzestrzenionych gatunków o bardzo dużym znaczeniu gospodarczym. Występują na obydwu półkulach. W zapisie kopalnym są znane z morskich pokładów
trzeciorzędu
.
Cechy charakterystyczne
Dorszokształtne łączą w sobie cechy zaawansowane w rozwoju z cechami o charakterze pierwotnym. Ich ciało pokryte jest
łuskami
cykloidalnymi. Na grzbiecie występuje jedna do trzech płetw grzbietowych, a na dolnej krawędzi ciała jedna lub dwie płetwy odbytowe. Płetwy brzuszne są przesunięte do przodu przed płetwy piersiowe (położenie gardłowe). W
płetwach
brak promieni twardych (ciernistych). Na podbródku wielu gatunków wyrasta pojedynczy wąsik.
Pęcherz pławny
jest zamknięty, brak przewodu łączącego ze środowiskiem zewnętrznym. Brak mesocoracoideum. Kości pasa miednicowego są połączone z kośćmi pasa barkowego.
Biologia i ekologia
Z wyjątkiem jednego gatunku (
miętusa
), dorszokształtne są rybami morskimi. Większość gatunków to ryby wędrowne. Składają bardzo duże ilości
ikry
(niektóre od kilku do kilkudziesięciu milionów sztuk). Pomiędzy poszczególnymi rodzinami występują duże różnice ekologiczne.
Znaczenie gospodarcze
Do tego rzędu należą gatunki, głównie z rodziny
dorszowatych
, poławiane komercyjnie na dużą skalę. Połowy dorszokształtnych przekraczają jedną czwartą światowych połowów morskich.
Systematyka
Dorszokształtne uznawane są za
takson monofiletyczny
, ale relacje pokrewieństwa pomiędzy poszczególnymi
rodzinami
zaliczanymi do tego rzędu nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione. Wysuwane są różne hipotezy, jednak ich potwierdzenie wymaga dalszych badań. Poniżej przedstawiono hipotezę
filogenezy
dorszokształtnych na podstawie analizy sekwencji DNA jądrowego i mitochondrialnego[2]:
Widlak różowy (Phycis phycis)
Podrząd Muraenolepidoidei:
Podrząd Macrouroidei:
Podrząd Gadoidei:
Wyniki dotychczasowych badań sugerują, że dorszokształtne tworzą
takson monofiletyczny
z
piotroszokształtnymi
(Zeiformes).
Przypisy
- ↑
Gadiformes
w: Integrated Taxonomic Information System (
ang.
)
- ↑ A. Roa-Varón, G. Ortí. Phylogenetic relationships among families of Gadiformes (Teleostei, Paracanthopterygii) based on nuclear and mitochondrial data.. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 52 (3), ss. 688-704 (2009).
doi:10.1016/j.ympev.2009.03.020
.
PMID 19345274
.
Bibliografia
- Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa:
Wiedza Powszechna
, 1976.
- Joseph S. Nelson: Fishes of the World. Wyd. 4. John Wiley & Sons, 2006. . (
ang.
)
- G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
Zobacz też