Kotlina Turczańska (
514.64
;
słow.
Turčianska kotlina) – wielka
kotlina
śródgórska w
Centralnych Karpatach Zachodnich
, jedna z najwyraźniejszych i najlepiej wykształconych kotlin na terenie
Słowacji
. Od północy ogranicza ją tzw. krywańska część
Małej Fatry
, od wschodu –
Wielka Fatra
, od południa –
Góry Krzemnickie
, od południowego zachodu grupa górska
Żaru
, a od zachodu – tzw. luczańska część
Małej Fatry
.
Kotlina Turczańska ma kształt nieregularnego prostokąta, którego dłuższe boki leżą w przybliżeniu na osi północ-południe. Wymiary tego prostokąta wynoszą w przybliżeniu 30 × 10 km. Dno kotliny, bardzo równe i płaskie, opada w kierunku z południa na północ, od wysokości ok. 660 m n.p.m. w rejonie wsi
Sklené
u podnóży Żaru do wysokości 370 m n.p.m. w korycie
Wagu
poniżej miejscowości
Vrútky
. Szczyty i grzbiety górskie otaczające kotlinę wznoszą się ponad jej dno od ok. 250–300 m w części południowej po 800–1000 m w części środkowej (
Tlstá
w
Wielkiej Fatrze
– 1414 m n.p.m.,
Veľká lúka
w
Małej Fatrze
– 1476 m n.p.m.) i po 1100–1300 m w części północnej (
Wielki Krywań
w
Małej Fatrze
– 1709 m n.p.m.). Wzdłuż północnej krawędzi kotliny płynie ze wschodu na zachód rzeka
Wag
, natomiast dłuższą oś kotliny wyznacza dopływ Wagu – rzeka
Turiec
.
Klimat
Kotliny Turczańskiej jest
umiarkowany
ciepły. Podstawowe dane klimatyczne dla tego regionu (o ile nie podano inaczej – na podstawie obserwacji w
Martinie
) są następujące:
- średnia temperatura roczna: +7,8 °C;
- maksymalna temperatura zanotowana: +37,4 °C (15 sierpnia 1952);
- minimalna temperatura zanotowana: −32,2 °C (11 lutego 1929);
- liczba dni z temperaturą poniżej 0 °C: 110;
- średnia roczna opadów atmosferycznych: 555 mm (w innych rejonach kotliny do 800 mm);
- roczna liczba godzin słonecznych: 1300 (w innych rejonach kotliny do 2000);
- roczna liczba dni pochmurnych: 60–65;
- liczba dni z pokrywą śniegową: 50–80
Kotlina Turczańska stanowi centralną część krainy historycznej zwanej
Turcem
. Jest dziś stosunkowo gęsto zaludnionym obszarem rolniczym. Największym ośrodkiem miejskim regionu i znaczącym ośrodkiem przemysłowym jest
Martin
u ujścia Turca do Wagu, w północnej części Kotliny, w którego bezpośrednim sąsiedztwie leżą miasteczka
Vrútky
i
Sučany
. W południowej części Kotliny leży miasto powiatowe
Turčianske Teplice
. Wzdłuż Wagu biegną droga krajowa nr 18 i linia kolejowa z
Rużomberka
do
Żyliny
. W Martinie łączą się z nimi droga krajowa nr 65 i linia kolejowa biegnące z
Bańskiej Bystrzycy
.