Historia sztuki – nauka humanistyczna, której przedmiotem są dzieła
sztuki
oraz piśmiennictwo o sztuce. Klasyczna historia sztuki ogranicza się do zagadnień
malarstwa
,
rzeźby
i
architektury
Europy
od paleolitu do współczesności oraz obu
Ameryk
po
1494
r.
Pierwsza katedra historii sztuki powstała w
1813
na uniwersytecie w
Getyndze
, ale początki piśmiennictwa zajmującego się sztuką sięgają starożytności (Historia naturalna
Pliniusza Starszego
). Bardzo ważna dla historii sztuki książka powstała w okresie
renesansu
. Są to Żywoty najsłynniejszych architektów, malarzy i rzeźbiarzy włoskich, od czasów Cimabuego do naszych czasów florenckiego malarza
Giorgia Vasariego
, wydane po raz pierwszy w
1550
r. we Florencji. Następną przełomową postacią był
Johann Joachim Winckelmann
, którego historia sztuki starożytnej (Geschichte der Kunst des Altertums,
1764
r.; wyd. polskie ze zmianami
Stanisława Kostki Potockiego
O sztuce u dawnych, czyli Winkelman polski
1815
r.) na długi czas wpłynęła na widzenie sztuki greckiej i rzymskiej, a także sztuki w ogóle.
Początki historii sztuki w Polsce wiążą się z tzw. starożytnictwem (np. publikacje i artykuły
Ambrożego Grabowskiego
, poświęcone głównie Krakowowi), pracami inwentaryzatorskimi i gromadzeniem materiałów biograficznych. Jednak te pierwsze dzieła teoretyczne i przewodniki, powstające od XVII wieku nie były jeszcze dziełami historii sztuki. Nowoczesna historia sztuki na ziemiach polskich zaczęła się kształtować około 1870 roku. Nauką uniwersytecką stała się pod koniec XIX wieku - w
1882
na Uniwersytecie Jagiellońskim powstała pierwsza Katedra Historii Sztuki w Polsce (obecny
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego
), którą objął
Marian Sokołowski
. Druga katedra została stworzona na
Uniwersytecie Lwowskim
.
Obecnie studia na kierunku historia sztuki w Polsce są prowadzone w Gdańsku (
Uniwersytet Gdański
), Krakowie (
Uniwersytet Jagielloński
,
Papieska Akademia Teologiczna
), Lublinie (
Katolicki Uniwersytet Lubelski
), Łodzi (
Uniwersytet Łódzki
), Poznaniu (
Instytut Historii Sztuki
UAM
), Toruniu (
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
), Warszawie (
Uniwersytet Warszawski
,
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
), Wrocławiu (
Uniwersytet Wrocławski
), Katowicach (
Uniwersytet Śląski
).
Wybrani historiografowie i historycy sztuki
Bibliografia
- Bochnak Adam, Zarys dziejów polskiej historii sztuki, Kraków:Polska Akademia Umiejętności, 1948, cz. XXII, (=Historia nauki polskiej w monografiach).
- Małkiewicz Adam, Z dziejów polskiej historii sztuki. Studia i szkice, Kraków: Universitas, 2005, (=Ars vetus et nova).
Zobacz też