Mikołaj I Wielki, (ur. między
819
a
822
w
Rzymie
- zm. 13 listopada
867
w
Watykanie
) –
święty
Kościoła katolickiego
,
papież
w okresie od 24 kwietnia
858
do 13 listopada
867
.
Życiorys
Początki papiestwa
Krewny papieża
Leona IV
.
Karierę duchowną rozpoczął od funkcji
subdiakona
za czasów papieża
Sergiusza II
. Za czasów
Benedykta III
pełnił funkcję papieskiego doradcy, a w 858 stał się jego następcą. 25 kwietnia 858 jako pierwszy z papieży został koronowany. Mikołaj I sformułował twierdzenie, że papież jest zastępcą Chrystusa na Ziemi i zwierzchnikiem Kościoła nie podlegającym sądowi. Wszedł w konflikt z
Lotarem II
, który postanowił rozwieść się z żoną Teutbergą i poślubić konkubinę Waldradę. W latach 862 i 863 odbyły się
synody
w
Akwizgranie
i
Metzu
, na których unieważniono małżeństwo Lotara. Papież sprzeciwił się decyzji synodów i odwołał uczestniczących w nich biskupów.
Początek konfliktu z patriarchą Focjuszem
W 858 wybrano nowego patriarchę Konstantynopola,
Focjusza
. Został on wyświęcony po wygnaniu swego poprzednika Ignacego przez cesarza.
Ignacy I
, zmuszony do rezygnacji, oraz jego zwolennicy uważali jednak Focjusza za uzurpatora – kiedy więc Focjusz poinformował listownie papieża o objęciu urzędu, Mikołaj uznał, że spór między obiema stronami musi zostać rozpatrzony przed przyjęciem nominacji. Wysłani legaci zostali przyjęci z poważaniem i wraz z całym soborem w Konstantynopolu uznali, że prawowitym patriarchą jest Focjusz. Mikołaj postanowił jednak wykorzystać sytuację do podniesienia rangi Stolicy Apostolskiej, stwierdził, że legaci przekroczyli swoje kompetencje i po rozpatrzeniu kwestii na nowo na soborze w Rzymie osądził, że patriarchą jest Ignacy, Focjusza zaś pozbawił godności kapłańskiej. Bizantyńczycy zignorowali rozstrzygnięcie papieża nie wysyłając żadnej odpowiedzi do Rzymu i uznając rewizję procesu za niezgodną z warunkami ustalonymi w kanonie trzeciego soboru lokalnego w Sardyce (343), według którego papież może zarządzić rewizję potępienia biskupa, ale może być ona przeprowadzona tylko przez biskupów prowincji przyległych do prowincji potępionego biskupa.
Rozwój konfliktu
Spór między stolicą rzymską i konstantynopolitańską zaostrzył się w 867. Wówczas to Focjusz w encyklice do pozostałych patriarchów Wschodu ostro skrytykował coraz bardziej rozprzestrzeniający się na Zachodzie dodatek do Symbolu Wiary –
Filioque
, a chrześcijan używających go oskarżył o herezję. Konsekwencją listu była nałożona na Mikołaja
ekskomunika
, ogłoszona na soborze w Konstantynopolu. W tym samym roku, w kluczowym dla sporu momencie Focjusz został wygnany przez cesarza a na jego miejsce powrócił Ignacy, który przywrócił łączność z Rzymem a następnie w latach 869-870 zwołał kolejny sobór w Konstantynopolu, który w niepełnym składzie
anatematyzował
Focjusza. Ten pierwszy widoczny rozbrat pomiędzy wschodnim i zachodnim chrześcijaństwem znalazł jednak swój koniec dopiero w następnej dekadzie, po śmierci Mikołaja. Obaj patriarchowie Konstantynopola pojednali się, a po śmierci Ignacego w 877 jego miejsce ponownie zajął Focjusz. Zwołany przezeń w 879 kolejny sobór unieważnił wszystkie postanowienia i potępienia sprzed 10 lat, a
papież Jan VIII
nie wystosował już w tej sprawie żadnego sprzeciwu.
Bibliografia
- Hertmanowicz-Brzoza M., Stepan K., Słownik władców świata, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2005, , s. 468.
- Kowalski J. W., Poczet papieży, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1985, , s. 67-68.
- Nowakowski P., Mikołaj I, (w:) Poczet najznamienitszych papieży, Wydawnictwo Kluszczyński, 2005, s. 50-53.