Wiosna w ogrodzie botanicznym
Ogród botaniczny w Bydgoszczy –
ogród botaniczny
o powierzchni 60 ha, założony w latach
1980
-
1983
.
Lokalizacja
Ogród znajduje się w północno-wschodniej części
Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku
w
Bydgoszczy
. Znajduje się on w całości na obszarze
Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły
. Został zlokalizowany w rozczłonkowanej dolinie Strugi Myślęcińskiej, w obrębie północnej krawędzi
Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej
.
Historia
Budowę Ogrodu rozpoczęto w
1980
r. wg projektu doc. dr hab. inż. Edwarda Bartmanna z
SGGW
. Obejmuje on powierzchnię 60 ha, z możliwością jej powiększenia do 80 ha, co stawia ogród w
Bydgoszczy
na drugiej pozycji w Polsce pod względem obszaru[1]. Wśród wielu wzniesień o różnym nachyleniu stoków i wysokości (68-94 m n.p.m.) poprzedzielanych jarami wkomponowano alejki spacerowe. Wzdłuż Myślęcińskiej Strugi powstało 13 stawów kaskadowych o różnicy poziomów 20,5 m, na łącznej długości 1 km i powierzchni 2,2 ha.
W
1982
r. rozpoczęto nasadzenia zbiorowisk leśnych, oraz ogrodów rodzajowych, a następnie urządzono
alpinarium
w dawnym wyrobisku piasku, o złożonej rzeźbie terenu, ze stromiznami, obrywami i uskokami pochodzenia naturalnego.
W
2001
r. powstała koncepcja urządzenia nowej wielotematycznej ekspozycji drzew i krzewów w Ogrodzie Botanicznym -
arboretum
. Centralną część nowej ekspozycji zaprojektowano w północnej części ogrodu na rozległym
płaskowyżu
. Dominują tu gatunki z
Ameryki Północnej
i
Azji
. Na realizację tego zadania uzyskano w
2006
r. środki z
Unii Europejskiej
. Posadzono w sumie 1600 drzew i krzewów liściastych i 180 iglastych[2]. Natomiast w
2005
r. na wschodnim stoku Ogrodu powstał ogród motyli, tzn. kolekcja roślin długo kwitnących, która zwabia motyle.
W otoczeniu ogrodu planowana jest ponadto budowa
palmiarni
i muzeum przyrodniczego.
Ukształtowanie terenu
Ogród cechuje się dużym zróżnicowaniem zarówno pod względem rzeźby terenu jak i budowy geologicznej. To zróżnicowanie jest wynikiem sąsiedztwa
Wysoczyzny Świeckiej
i
Pradoliny Noteci-Warty
oraz obecności Strugi Myślęcińskiej, która kształtuje rzeźbę terenu. Najbardziej urozmaiconym pod względem rzeźby terenu jest południowy kraniec ogrodu, gdzie
deniwelacje
dochodzą do 26 m wysokości względnej, a liczne wzniesienia różnią się nachyleniem stoków i wysokości. Krawędź wysoczyzny morenowej przebiega w kierunku wschód - zachód. Na północ od krawędzi znajduje się rozległy
płaskowyż
, który od wchodu i zachodu ograniczony jest ciekami wodnymi Pozostała część terenu to liczne pagórki, grzbiety, niecki
denudacyjne
[1].
Gleby
Gleby terenu Ogrodu należą do klasy
gleb brunatnoziemnych
, w typach:
gleby brunatne właściwe
, gleby brunatne wyługowane,
gleby płowe
.
Kwasowość
tych gleb waha się w szerokich granicach od kwaśnych w
lesie bukowym
(pH 3,3) do lekko zasadowych (pH 7,3) na pozostałym obszarze. W dolinach cieków wodnych występują
gleby deluwialne
, zaliczane częściowo do
czarnoziemnych
. Są to gleby podmokłe, z płytkim zaleganiem wody gruntowej, silnie
oglejone
[1].
Charakterystyka biologiczna
Przeważającą część obszaru zajmuje ekspozycja terenowa drzew, roślin zielnych i krzewów o parkowo-naturalistycznym charakterze[1]. W 2010 r. w ogrodzie znajdowało się 820 gatunków roślin, w tym 460 gatunków roślin dziko rosnących[3].
Podstawę układu stanowią krajowe zbiorowiska leśne oraz ich formy przejściowe, w postaci większych grup drzewostanów zwartych, luźnych zadrzewień oraz drzew pojedynczo eksponowanych. Drugim podstawowym układem są zbiorowiska łąkowe, występujące w formie naturalnych łąk, muraw i trawników. Oprócz tego utworzono ogrody rodzajowe, np ogród roślin iglastych, ogród drzew i krzewów liściastych, ogród kwitnącej wiśni i jabłoni oraz kolekcje, np.
żywotników
,
dereni
,
grzybieni
,
roślin zimozielonych
itp[1].
Głównymi działami Ogrodu są[3]:
- „Flora Polski” – największy dział (20 ha) obejmujący[1]:
- zbiorowiska leśne pochodzenia naturalnego:
łęg olszowy
, las brzozowy z
brzozą brodawkowatą
,
grąd
, 70-letni
las bukowy
z dominującym
bukiem zwyczajnym
;
- zbiorowiska leśne pochodzące z nasadzeń (10 ha):
grąd
subkontynentalny
lipowo
-
grabowy
, las
bukowo
-
dębowy
z
dębem bezszypułkowym
,
buczyna
acidofilna
, subatlantycki nizinny las
dębowo
-
grabowy
,
świetlista dąbrowa
typu kontynentalnego;
- zbiorowiska łąkowe - wilgotne
łąki
, łąki świeże, łąki ubogie i
wrzosowiska
;
- zbiorowiska roślinności wodnej, szuwarowej, bagiennej,
torfowisk wysokich
i
niskich
- w otoczeniu 13 kaskadowych stawów, urządzonych wzdłuż Strugi Myślęcińskiej; w stawach wykształciły się
oczerety
;
- alpinarium (2 ha);
- ogród roślin iglastych- amfiteatralna kompozycja drzew i krzewów, m.in.
jodeł
,
świerków
,
jałowców
,
cyprysików
,
daglezji
,
mikrobiot
,
miłorzębi
,
żywotników
;
- ogród agrobotaniczny, z kolekcją drzew owocowych starych i współczesnych odmian[4] oraz ścieżka Agro z roślinami użytkowymi (zbożami, roślinami przemysłowymi, okopowymi, motylkowymi, leczniczymi);
- kolekcje rodzajowe, m.in. ogród
różaneczników
,
sosen
,
lilaków
, ogród kwitnącej
wiśni
i
jabłoni
,
magnolii
,
tawuł
,
dereni
;
- ekspozycje tematyczne mające charakter edukacyjny, m.in. ogród motyli, rośliny biblijne, piętrowe zasięgi drzew w górach, mieszańce - rodzice i dzieci, płeć u roślin.
Oprócz roślinności rodzimego pochodzenia, w Ogrodzie Botanicznym znajdują się stanowiska roślin egzotycznych z innych kontynentów, zwłaszcza w utworzonym w
2006
r.
arboretum
. Są w nim prezentowane lasy Ameryki Północnej, lasy euksyńskie, lasy wielkolistne, roślinność
tundry
, drzewa i krzewy
terenów pustynnych
,
roślinność twardolistna
, a także kolekcje i ekspozycje tematyczne, m.in.:
buków
,
klonów
,
róż
,
wrzosowatych
, rośliny prawnie chronione,
rośliny zimozielone
, ogród wiosenny[3].
Od
1999
r. na terenie ogrodu znajduje się pierwsza urządzona w Polsce ścieżka dydaktyczna dla niewidomych. Na blisko 4 tys. metrów kwadratowych, wzdłuż 300–metrowej barierki posadzono ok. 150 roślin. Każda posiada "metryczkę" zapisaną
pismem Braille’a
[3].
Alpinarium
Kolekcja roślin górskich położona jest w środkowo-zachodniej części Ogrodu Botanicznego, w dawnym wyrobisku piasku. Cechuje go złożona rzeźba terenu z wyraźnymi stromiznami, obrywami i uskokami pochodzenia naturalnego oraz sztucznie utworzonymi formami górskimi, np.
ścianami
,
piargowiskami
,
graniami
, gdzie względne różnice wysokości dochodzą do 20 m[1].
Główną część alpinarium tworzą siedliska
wapienne
[5], które zajmują powierzchnię 1 ha. Jest to teren wyrobiska o największych
deniwelacjach
względnych. Jego stromizny są ścianami skalnymi, gdzie umieszczono kolekcję gatunków szczelinowych i wyleżyskowych. Skalny
wąwóz
prowadzi do
parowu
pomiędzy wzniesieniami, porośniętymi zbiorowiskami leśnymi. U podnóża ścian znajduje się zbiornik wodny z wymuszonym obiegiem wody, do którego wpływa potok z ukształtowaną po drodze
kaskadą
wodną, co umożliwia rozwój
roślin ziołoroślowych
. Na linii grzbietu zamykającej część wapienną alpinarium znajduje się grań widokowa[1]. Między wapiennymi głazami rośnie m.in.
szarotka alpejska
,
dębik ośmiopłatkowy
, goździk alpejski i wiele innych roślin.
Ogród roślin górskich
acidofilnych
zajmuje powierzchnię 0,3 ha i znajduje się w jego południowej części. Podłoże dla roślin stanowią liczne półki i progi granitowe na stoku. Zbocza porasta m.in.
kosodrzewina
i
sosna limba
. Na wysoczyźnie urządzono kamienny krąg z
głazów narzutowych
na podobieństwo
kręgów kamiennych
w
Odrach
.
Wschodnia część alpinarium o powierzchni 0,3 ha została ukształtowana w formie dolinki z
głazami narzutowymi
o miękkich kształtach, różnorodnej fakturze i kolorystyce. Znajduje się tu ogród siedlisk polodowcowych, gdzie zgromadzono rośliny charakterystyczne dla
Pomorza
, a szczególnie rośliny zielne typowe dla
Borów Tucholskich
[1].
Obszar alpinarium umożliwia gromadzenie i ekspozycję nie tylko flory górskiej Polski, ale także przedstawienie fitokrajobrazów typowych dla rejonów górskich
Ameryki Północnej
,
Azji
i
Europy
[1].
Z alpinarium możliwe jest przejście na Górę Myślęcińską, skąd rozpościera się szeroka panorama
Bydgoszczy
.
Godziny otwarcia
Ogród otwarty jest przez cały rok od godziny 9:00 do zmroku. Wstęp jest bezpłatny[3].
Ogród Botaniczny Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Na terenie położonym między północną granicą Ogrodu Botanicznego
LKPiW
, a ul. Jeździecką, znajduje się Ogród Botaniczny bydgoskiego oddziału
Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
. Ogród Botaniczny IHAR i Ogród Botaniczny LPKiW to dwie z 16 placówek krajowych, zaliczanych do grupy
ogrodów botanicznych
,
dendrologicznych
i
arboretów
, zajmujących się ochroną
in situ
, których kolekcje liczą łącznie 3500 gatunków, z tego tylko w samej kolekcji IHAR-u znajduje się 500 gatunków roślin szklarniowych i 20 chronionych oraz ginących[1].
Ogrody te są placówkami naukowo-badawczymi i dydaktycznymi, które mają charakter żywego muzeum, umożliwiając poznawanie świata roślinnego przez bezpośrednie studia nad roślinami[1]. O ile Ogród Botaniczny
LPKiW
spełnia przede wszystkim rolę dydaktyczną, popularyzując wiedzę botaniczną, o tyle Ogród Botaniczny IHAR prowadzi dodatkowo badania naukowe z dziedziny florystyki i aklimatyzacji oraz ma znaczny udział w gromadzeniu nasion. Tworzone banki nasion dają możliwość odtworzenia gatunków nawet w odległej przyszłości[1].
Przypisy
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Wiśniewski Henryk: Różnorodność biologiczna Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku i jej uwarunkowania. [w.] Banaszak Józef red.: Przyroda Bydgoszczy. Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004.
- ↑ Dąbrowski Karol. Arboretum - dla miasta ogrodu. [w.] Kalendarz Bydgoski 2007
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4
http://www.myslecinek.pl/site/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=4&Itemid=5
dostęp 10-05-2010
- ↑ kolekcja starych odmian jabłoni pochodzi ze wsi Chrystkowo i została zorganizowana przy udziale Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły
- ↑ kamień wapienny pochodzi z kamieniołomów w Piechcinie i Wapiennie
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Bibliografia
- Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN-83-85860-37-1
- Dąbrowski Karol. Arboretum - dla miasta ogrodu. [w.] Kalendarz Bydgoski 2007
- Umiński Janusz. Leśny park Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku. [w.] Kalendarz Bydgoski 2004
- Wiśniewski Henryk: Różnorodność biologiczna Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku i jej uwarunkowania. [w.] Banaszak Józef red.: Przyroda Bydgoszczy. Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004.
|
Ogród Botaniczny w Bydgoszczy jesienią |
Ogród Botaniczny w Bydgoszczy jesienią