Pont – kraina historyczna w północno-wschodniej
Azji Mniejszej
, nadmorska część
Kapadocji
, w starożytności niezależne królestwo, a następnie prowincja rzymska.
Pont starożytny
Królestwo Pontu za
Mitrydatesa VI Eupatora
na początku jego panowania
przed I wojną z Rzymem
w czasie I wojny z Rzymem
W czasie wojen
diadochów
Mitrydates I Ktistes
, syn tyrana Hersonezu Mitrydatesa, założył tam niezależne królestwo. Władcy Pontu prowadzili wojny z koloniami greckimi, m.in.
Synopą
,
Trapezuntem
,
Amisos
. Okres świetności Pontu zapoczątkował
Farnakes I
, który zdobył Synopę i ogłosił ją stolicą państwa. Za
Mitrydatesa V Euergetesa
i
Mitrydatesa VI Eupatora
Pont był najsilniejszym państwem w Azji Mniejszej. Mitrydates VI opanował całą
Anatolię
,
Królestwo Bosporańskie
na
Krymie
,
Małą Armenię
i
Kolchidę
i wybrzeża
Morza Czarnego
.
Rywalizacja o władzę na terenie Azji Mniejszej wywołało wojny między z
Rzymem
, trwające
88
-
63 p.n.e.
. Podczas trwania wojny domowej w
Rzymie
, w latach
49
–
45 p.n.e.
, królestwo Pontu było sojusznikiem
Pompejusza
. W roku
47 p.n.e.
Juliusz Cezar
pokonał króla Pontu
Farnakesa II
, pod Zelą, o czym zawiadomił rzymski
Senat
słowami "
Veni, vidi, vici
" – "Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem".
Pont pozostał królestwem klienckim Rzymu do
33
r., kiedy to cesarz
Tyberiusz
, po śmierci królowej Pythodoris, ustanowił w nim
namiestnika
w randze prokuratora.
Kaligula
przywrócił królestwo Pontu, nadając je przyjacielowi z dzieciństwa Polemonowi II (synowi
trackiego
króla Kotysa VIII i Antonii Tryfajony). W
64
Neron
ostatecznie zlikwidował królestwo, a Pont włączył do prowincji
Galacja
.
Pont w średniowieczu
Portal kościoła Mądrości Bożej (Hagia Sofia) w
Trapezuncie
W 1204 r. Pont, stanowiący wcześniej część
Cesarstwa Bizantyńskiego
, po zdobyciu
Konstantynopola
przez uczestników
IV wyprawy krzyżowej
stał się centrum
Cesarstwo Trapezuntu
rządzonego przez władców z
dynastii Komnenów
. W 1461 r. Trapezunt został zdobyty przez
Mehmeda II Zdobywcę
i przyłączony do
imperium osmańskiego
.
Grecy pontyjscy w XX w.
Tradycyjna architektura terenów podmiejskich Pontu
Autochtoniczni mieszkańcy Pontu, lata 50. XX w.
Grecy pontyjscy, określający się jako Pontowie (Πόντιοι) zamieszkiwali tereny Pontu od czasów antycznych. Pod koniec
I wojny światowej
na tym terenie powstała grecka
Republika Pontyjska
. Rząd
Eleftheriosa Wenizelosa
, realizując politykę
Wielkiej Idei
dążył do przyłączenia jak największej części terenów zamieszkiwanych przez Greków od czasów starożytnych; idea ta nie mogła jednak dotyczyć Pontu, jako zbyt oddalonego od Grecji. Z tego powodu pojawiła się koncepcja federacji z sąsiednią
Armenią
(w
traktacie z Sèvres
ustalono, że rejon ten będzie częścią
Armenii
), która wywołała drastyczną reakcję turecką w formie najpierw deportacji i eksterminacji
Ormian
, a następnie Greków pontyjskich. Greccy badacze aktualnie oceniają ilość ofiar mordów z lat 1913-1923 na około 360 tysięcy mieszkańców Pontu, w tym większą część mężczyzn. Inne, nowsze opracowania, wskazują jednak, że wymordowanych zostało zapewne około 250 tysięcy osób, czyli około 50% populacji. [1] [2] [3].
Zwycięstwo
Kemala Atatürka
nad armią grecką odniesione w roku 1922 spowodowało, że
traktat w Lozannie
potwierdził przynależność Pontu do Turcji oraz wymusiło
wymianę ludności między Grecją a Turcją
. W jej ramach wysiedlono z Pontu resztę chrześcijan. Do dziś zamieszkują ten teren zislamizowani potomkowie Greków, zachowujący jednak język i obyczaje greckie.
W Poncie znajdują się ważne miejsca kultu chrześcijańskiego (zazwyczaj obecnie o statusie muzealnym, a nie liturgicznym). Najbardziej znanym z nich jest dawny klasztor Panagia Soumela, w którym od IV w. do 1930 r. przechowywano i czczono uznawaną za cudowną ikonę Matki Boskiej z Soumela, której autorem według tradycji był
św. Łukasz
. Potomkowie prawosławnych uchodźców z Pontu, często wciąż kultywujący tradycje kulturowe i językowe, zamieszkują dziś głównie
Grecję
(zwłaszcza prowincje
Macedonia
i Tracja Zachodnia),
USA
oraz wybrzeża
Morza Czarnego
na terenach byłego
ZSRR
.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne