Samaria (
hebr.
שומרון) - ruiny
starożytnego
miasta położonego w
Samarii
, w środkowej części
Izraela
. Miejsce wykopalisk archeologicznych znajduje się pod administracją
Autonomii Palestyńskiej
.
Nazwa pochodzi od
hebrajskiego
słowa "Szomron", oznaczającego należące do rodu Szemera lub strażnica. Od miasta nazwę wzięło
północne państwo Izraela
oraz kraina geograficzna
Samaria
.
Historia
Miasto Samaria (Szamir) zostało założone przez izraelskiego króla
Omriego
(IX wiek p.n.e.), w miejscu kupionym od niejakiego Szemera na górze Samaria na terytorium plemienia Manassesa. Przez około 200 lat było stolicą północnego, dziesięcioplemiennego królestwa Izraela. Rozbudowane przez króla Achaba, jako siedziba kultu
Baala
, pełniło rolę rywalki
Jerozolimy
, stolicy królestwa
Judy
, gdzie znajdował się ośrodek oddawania czci
Jahwe
. Samaria często była potępiana przez
proroków
Starego Testamentu
jako miejsce zepsucia, bałwochwalstwa i fałszywego kultu.
Samaria została zdobyta przez
Asyryjczyków
w 740 i 722 roku p.n.e. a jej ludność wysiedlono do
Mezopotamii
i
Medii
. W czasach rzymskich
Herod Wielki
na jej ruinach zbudował miasto Sebaste. Dziś pozostałości Samarii znane jako Szomeron, lokuje się w okolicach arabskiej wsi Sabastija (55 km na północ od
Jerozolimy
i 11 km na północny wschód od Szechem). Archeolodzy znaleźli w tym miejscu ponad 500 fragmentów przedmiotów z kości słoniowej, co potwierdza
biblijną
wzmiankę o "domach z kości słoniowej" i innych przejawach zamiłowania do luksusu w czasach Achaba. W latach
1908
-
1910
odkryto ok. 60 inskrypcji zwanych "ostrakami z Samarii".
Od głównego miasta i swojej stolicy całe dziesięcioplemienne północne królestwo Izraela i jego obszar nazywane były czasem Samarią. Achab jest w
Starym Testamencie
nazywany "Królem Samarii".
W VIII wieku p.n.e. królestwo Samarii stało się celem podbojów
Asyrii
. Asyryjski władca
Tiglatpilesar III
uzależnił Samarię i uczynił ją jednym terytoriów lennych swojego mocarstwa (według pisma klinowego Samrina). Ostatecznie stolica Samaria została zdobyta w 722 roku p.n.e. przez
Salmanasara V
lub
Sargona II
, bowiem w czasie oblężenia w obozie asyryjskim doszło do przewrotu.
Asyryjczycy deportowali dziesięć plemion północnego Izraela po całym terytorium swojego mocarstwa. Tereny byłego królestwa Samarii zasiedlili przedstawicielami innych podbitych ludów. Nowi mieszkańcy Samarii stworzyli nową, synkretyczną religię i z czasem zespolili się w naród zwany
Samarytanami
.
W I wieku n.e. terytorium w rzymskiej
Palestynie
, w prowincji
Syria
zamieszkane przez
Samarytan
. Samaria rozdzielała dwie, zamieszkane przez
Żydów
prowincje rzymskie:
Judeę
i
Galileę
. Ze względu na antagonizmy pomiędzy Żydami i Samarytanami, była omijana przez Żydów.
Archeologia
Nowoczesne badania archeologiczne w Samarii zapoczątkowali G.A. Reisner i C.S. Fisher w latach 1908-1910[1]. W okresie międzywojennym pracami wykopaliskowymi kierował m.in. J.W. Crowfoot[2].
Archeolodzy wyróżnili siedem warstw archeologicznych z epoki żelaza, z których najstarsza pochodziła z IX w. p.n.e. Miasto składało się z miasta górnego i dolnego. Górne miasto, zajmowane przez rezydencję królewską, otoczone było dwoma liniami murów. Pierwszy mur, przypisywany Omriemu, otaczał obszar o powierzchni 4
akrów
. Miał grubość 1,6 m i był wykonany z dokładnie przylegających do siebie kamieni. Później dobudowano nowy, mocniejszy mur kazamatowy, otaczający większy obszar[3].
Wewnątrz murów odnaleziono cztery znaczące budowle[4]:
- pałac królewski, zbudowany według wzorów kananejskich z późnej epoki brązu. Składał się z dziedzińca wewnętrznego otoczonego pomieszczeniami
- "Dom z kości słoniowej" – budowla zawierająca prawie 200 przedmiotów ozdobnych z kości słoniowej zawierających motywy egipskie i fenickie. Nazwę nadaną obiektowi zainspirowały słowa z Księgi Amosa: "zniszczeją domy z kości słoniowej" (Am 3,15)
- magazyny, w których znaleziono liczne
ostraka
-
cysterna
Badania archeologiczne dostarczyły również wiedzy o Samarii z czasów późniejszych – perskich, hellenistycznych i rzymskich.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Gądecki, s. 86.
- ↑ Gądecki, s. 89.
- ↑ Gądecki, ss. 302-303.
- ↑ Gądecki, ss. 303-306.
Bibliografia
Linki zewnętrzne