Tadeusz Łopuszański (ur.
15 stycznia
1874
we
Lwowie
, zm.
19 kwietnia
1955
w
Gliwicach
) – pedagog, twórca i dyrektor szkoły eksperymentalnej
Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich
w
Rydzynie
, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w latach 1919-1920.
Życie i działalność
Syn Edwarda i Walerii z Koriersów, uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w
Krakowie
. Studiował na wydz. filologicznym w zakresie matematyki i fizyki
Uniwersytetu Jagiellońskiego
w latach 1891-1895. Przez kilka lat pracował jako nauczyciel w szkołach w Krakowie i Rzeszowie. W latach 1902-1906 odbył dwie stypendialne podróże do Anglii, Francji, Niemiec i Szwajcarii dla zapoznania się z aktualnymi prądami w nowoczesnej pedagogice i z ruchami reformatorskimi w szkolnictwie średnim.
W latach 1909-1914 z własnej inicjatywy pracował w Krakowie na stanowisku inspektora szkolnego Okręgu Krakowskiego "aby mieć wpływ na podnoszenie szkolnictwa ludowego". W latach 1911-1914 społecznie podjął dodatkową pracę jako dyrektor Wiejskiego Ogniska Wychowawczego w Prokocimiu k. Krakowa. Placówka była prowadzona przez
Towarzystwo Szkoły Ludowej
. W ośrodku tym przystąpił do realizacji swych założeń programowych, dotyczących konieczności zróżnicowania program nauki według zainteresowań i uzdolnień uczniów. W latach 1915-1917 na stanowisku inspektora Okręgu Szkolnego przy Komendzie Powiatowej w Lublinie wprowadzał powszechność nauczania w całym Okręgu, zaopatrywał wszystkie szkoły powiatu lubelskiego w poważne biblioteki, w znaczącej części z własnej pensji. W listopadzie 1917 przeszedł do pracy w Departamencie Oświaty w administracji
Rady Regencyjnej
w Warszawie.
W listopadzie 1918 objął stanowisko szefa sekcji szkolnictwa średniego, następnie podsekretarza stanu w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W latach 1919-1920 był ministrem tego resortu w rządach
Leopolda Skulskiego
i
Władysława Grabskiego
. Przez następne 6 lat był podsekretarzem stanu w tymże ministerstwie. Po
przewrocie majowym
w
1926
przeszedł na emeryturę jako niewygodny politycznie.
W 1927 doprowadził do skutku swe wieloletnie zabiegi o odtworzenie
Fundacji Sułkowskich
z odzyskaniem jej bazy majątkowej, uczestniczył też w organizowaniu Kuratorium Fundacji. W 1928 został przez to Kuratorium powołany na stanowisko dyrektora
Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich
w
Rydzynie
. Tu realizował cel swego życia – stworzenie doświadczalnego ośrodka nowoczesnej pedagogiki dla polskiego szkolnictwa średniego. Wypracował nowoczesne metody wychowania w szkole średniej, opartego na wysokim poziomie nauki z zamiłowaniem do wybranego zawodu i zainteresowaniem sprawami społecznymi kraju. Metody te zaprezentował w swoich dwu książkach o gimnazjum w Rydzynie.
Łopuszański kładł wielki nacisk na wychowanie sportowe w gimnazjum rydzyńskim, bo sam był zażartym sportowcem w swoich młodszych latach. W 1906 stworzył klub piłki nożnej uczniów II Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie. Klub ten później połączył się z innymi, żeby stworzyć Klub Wisła Kraków[1]. Łopuszański był pierwszym prezesem tego klubu.
Był również taternikiem, jednym z pierwszych, którzy wspinali się na
Ostry Szczyt
w Tatrach w 1903. W tymże roku był członkiem komitetu organizacyjnego nowej Sekcji Turystycznej
Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (PTT)
w Zakopanem. W 1905 był członkiem grupy, która po raz pierwszy weszła na
Żabi Szczyt Wyżni
.
Wybuch
II wojny światowej
przerwał jego pracę. Lata wojny spędził na wsi w majątku jednego z jego uczniów. Po wojnie nowe władze nie dopuściły Łopuszańskiego do pracy w zawodzie. Początkowo mieszkał w Krakowie, potem przeniósł się do Gliwic, gdzie zmarł w 1955 roku.
Od roku 1899 żoną Tadeusza Łopuszańskiego była Irena Biżańska. Podobnie jak mąż pracowała w Gimnazjum im. Sułkowskich, zajmując się Izbą Chorych. W roku 1946 zginęła w wypadku samochodowym. Byli
bezdzietnym
małżeństwem.
Tadeusz Łopuszański był odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą
Orderu Odrodzenia Polski
,
Złotym Krzyżem Zasługi
i francuską
Legią Honorową
.
Napisał wiele artykułów, które ukazały się w pismach pedagogicznych w latach 1906-1939, a także książki:
- Rydzyna. Dziesięć lat działalności Fundacji Sułkowskich. 1937, reprint w Warszawie 2001.
- Szkoła doświadczalna. Trzechlecie 1936-1939. reprint w Warszawie 2001.
- Tezy. Od pedagogiki narodowej do pedagogiki europejskiej. Pisane przez Łopuszańskiego podczas i po wojnie – wydana staraniem Fundacji im. Łopuszańskiego w Warszawie w 2000 r.
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne