Tałty - najgłębsze
jezioro rynnowe
w
Krainie Wielkich Jezior Mazurskich
.
Dorzecze
:
Pisy
.
Jezioro Tałty wypełnia część wielkiej rynny polodowcowej, która na odcinku od
Rynu
do
Rucianego-Nidy
ma długość 35 km. Jezioro Tałty stanowi jeden ciąg z
Jeziorem Ryńskim
o długości 20 km i powierzchni 18,3 km² (Dane Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie). Do brzegów zbiornika przylegają 4 wsie (
Skorupki
,
Tałty
,
Stare Sady
,
Jora Wielka
). Południowy kraniec jeziora znajduje się w obrębie miasta Mikołajki. Przyjęto umownie powierzchnię Jeziora Tałty 11,6 km², co wynika z jego długości 12,5 km liczonej od mostu w
Mikołajkach
(była tam w
XVIIIw
.
śluza
, patrz
kanały
) do Ryńskiej Bramki - przewężenia jeziora pomiędzy
półwyspami
Pazdór (na południowym brzegu) i
Mrówki
na północnym. Jezioro ma największą szerokość 1,8 km na wysokości
Kanału Tałckiego
. Jezioro jest najwęższe od strony Mikołajek. Średnia głębokość jeziora wynosi ok. 14 m, a największa głębia 50,8 m znajduje się w pobliżu
Skorupek
. Na wschodnim brzegu jeziora między Skorupkami, a Mikołajkami położona jest wieś
Tałty
. Na zachodnim brzegu jeziora od strony Mikołajek położona jest wieś
Stare Sady
, a dalej
Jora Wielka
.
Zbiornik jest w znacznym stopniu zasilany wodami dopływającymi bezpośrednio z Jeziora Ryńskiego, a także Kanałem Tałckim od strony jezior Niegocin-Jagodne-Szymon-Tałtowisko. Posiada również siedem mniejszych dopływów , są to rowy melioracyjne oraz połączenie z jeziorami: Jorzec i Miałkie. Stan czystości dopływów w odniesieniu do norm przewidzianych dla wód płynących odpowiada I-II klasie czystości.
Litoral zespołu Ryńskie-Tałty zajmuje 14% powierzchni jezior, z tego połowę zajmują rośliny zanurzone, m.in. ramienice i rdestnice. W zlewni występują gleby bielicowe i brunatne, brzeg jeziora w przeważającej części wysokie, pagórkowate i strome. Pod względem stanu czystości jezioro zakwalifikowano do trzeciej klasy, o wyniku decydowały głównie parametry fizykochemiczne - niekorzystne warunki tlenowe, duża zasobność w biogeny i materię organiczną. Od szeregu lat obserwuje się bardziej zaawansowaną degradację plosa południowego, usytuowanego w rejonie Mikołajek.
Bibliografia
- Wojciech Kuczkowski, "Szlak Wielkich Jezior Mazurskich", wyd. Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich, Feniks editions, Warszawa-Giżycko,
1993
, .
- "Giżycko, Z dziejów miasta i okolic", Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn,
1983
, .