Mitologia egipska –
mitologia
panująca w
Egipcie
aż do nadejścia
chrześcijaństwa
i
islamu
. Rozwijana przez ponad trzy tysiąclecia istnienia kultury staroegipskiej.
Bogowie
Początkowo w Egipcie uznawano
wielu bogów
. Wyobrażenia podlegały zmianom w zależności od sytuacji politycznej w Egipcie, dominującej grupy i jej przywódcy, postaci bogów były łączone i zmieniane.
Główne wierzenia z wczesnego okresu formalizowały 5 wyraźnych grup terytorialnych, wykrystalizowanych z wcześniejszych wierzeń miejscowych:
W końcowej fazie, kiedy Egipt znalazł się pod wpływem helleńskim, pozostała triada:
Ozyrys
,
Izyda
i
Horus
oraz ich wróg
Set
. Każda część triady miała własny ośrodek kultu. Jednak nawet na tym etapie łączenie trwało,
Ozyrys
i
Horus
stawali się aspektami tej samej postaci. Cała sytuacja zmierzała w kierunku
monoteizmu
. Wcześniejsze próby wprowadzenia monoteizmu, przez wybranie jednego z bogów a odrzucenie pozostałych nie powiodły się.
Śmierć
W wierzeniach egipskich ludzka dusza istnieje również po śmierci ciała i składa się z pięciu części:
Ka
,
Ba
,
Ach
,
Imienia
oraz
Cienia
. W celu zachowania tożsamości w istnieniu po śmierci, ciało było balsamowane i
mumifikowane
. Ciała były tymczasowo umieszczane w trzcinowych trumnach w bardzo gorącym piasku, co szybko wysuszało zwłoki i zapobiegało rozkładowi. Później następował pogrzeb. W późniejszych czasach zaczęły powstawać drewniane groby, rytuały i reguły pochówku były rozbudowywane, komplikował się sposób mumifikacji. Balsamowanie zostało wynalezione w okresie Czwartej Dynastii. Usuwano wszystkie miękkie tkanki, a powstałe miejsca wypełniano natronem.
Istotną rolę odgrywała
Księga Umarłych
– zbiór prawie dwustu magicznych tekstów, rysunków i pieśni, dopasowywanych każdorazowo do osoby zmarłego, mających ułatwić mu przejście do świata pośmiertnego. W niektórych grobach Księga Zmarłych jest również wymalowana na ścianach.
Według późniejszych wierzeń, dusza zmarłego zostaje przyprowadzona przed oblicze
Anubisa
, a ciężar jego serca – zapisu moralności – jest porównywany z ciężarem pióra
Maat
– bogini prawdy, sprawiedliwości i porządku. Jeśli wynik wypadnie na korzyść zmarłego, to zmarły jest prowadzony przez
Horusa
do
Ozyrysa
, w przeciwnym wypadku jest pożerany przez
Ammit
(por.
Am-heh
) – pożeraczkę grzeszników o głowie
krokodyla
, tułowiu
geparda
i zadzie
hipopotama
.
Bibliografia
- Tadeusz Andrzejewski – Księga Umarłych Piastunki Kai, Warszawa 1951.
- Tadeusz Andrzejewski – Księga Umarłych kapłana-pisarza Neferhotepa, Kraków 1951.
- Tadeusz Andrzejewski – Opowiadania egipskie, Warszawa 1958.
- Tadeusz Andrzejewski – Dusza boga Re, Warszawa 1967.
- Jaroslaw Černý – Religia starożytnych Egipcjan, PIW, Warszawa 1972.
- Elizabeth Hallam – Bogowie i boginie., Wyd. Diogenes, Warszawa 1998.
- E. Hornung – Jeden czy wielu: koncepcja boga w starożytnym Egipcie., Warszawa 1991.
- S. Ikram – Śmierć i pogrzeb w starożytnym Egipcie., PIW, Warszawa 2005.
- Jadwiga Lipińska, Marek Marciniak,Magdalena Galewska – Mitologia starożytnego Egiptu, seria: "Mitologie świata", Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986.
- S. Lorentz – Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie, Warszawa 1972.
- Guy Rachet – Słownik cywilizacji egipskiej, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 1994, 2004.
Zobacz też