Rok 1909 ogłoszono

• Rokiem Świętym Jakubowym

Wydarzenia w Polsce

• 9 marca – zwodowano żaglowiec Dar Pomorza .
• 9 maja – odsłonięto pomnik Friedricha Schillera we Wrocławiu .
• 15 maja – utworzono Akademicki Związek Sportowy .
• 24 maja – w Poznaniu utworzono Polskie Towarzystwo Demokratyczne .
• 27 maja – w Ostrowie Wlkp. powstała Ostrovia .
• 5 sierpnia – w Częstochowie otwarta została Wystawa Przemysłu i Rolnictwa . Uczestniczyło w niej 750 wystawców, a w ciągu dwóch miesięcy zwiedziło ją 350 000 ludzi.
• 29 października – powstało Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe .
• Decyzja o kasacji Fortu VII Zbaraż .

Wydarzenia na świecie

• 1 stycznia
  • brytyjski parlament zatwierdził akt prawny (Old Age Pensions Act 1908) będący podstawą dzisiejszej opieki społecznej, pozwalał na wypłatę emerytury .
  • rozpoczęły się wiercenia w Kalifornii w poszukiwaniu ropy naftowej .
• 5 stycznia – Kolumbia uznała niepodległość Panamy .
• 16 stycznia – ekspedycja polarna Ernesta Shackletona dotarła do magnetycznego bieguna południowego .
• 23 - 24 stycznia - zatonął transatlantyk RMS Republic .
• 27 stycznia – powstała młodzieżowa przybudówka „Młodzi lewicowi” ( norw. Unge Venstre) partii socjalistycznej Venstre w Norwegii .
• 28 stycznia – armia amerykańska opuściła Kubę , na terenie której przebywała od wybuchu wojny amerykańsko-hiszpańskiej .
• 12 lutego – w USA założono organizację „ Krajowe Stowarzyszenie Postępu Ludzi Kolorowych ” (National Association for the Advancement of Colored People – NAACP).
• 20 lutego – na łamach dziennika Le Figaro Filippo Tommaso Marinetti opublikował Manifest futuryzmu .
• 22 lutego – amerykańska Wielka Biała Flota zakończyła rejs dookoła świata.
• 23 lutego – samolot „Srebrna Strzała” (Silver Dart) dokonał pierwszego lotu w Kanadzie , należącej do Imperium Brytyjskiego .
• 24 lutego – w Detroit powstało Hudson Motor Car Company, przedsiębiorstwo produkujące samochody, które w 1954 dokonało fuzji z Nash-Kelvinator Corporation dając początek American Motors Corporation .
• 4 marca – koniec prezydentury Theodore’a Roosevelta , 26 prezydenta Stanów Zjednoczonych ; urzędowanie rozpoczął William Howard Taft .
• 10 marca – w Bangkoku podpisano traktat angielsko-syjamski, w wyniku którego północną część Malezji podzielono pomiędzy Tajlandię (Syjam) i Wielką Brytanię .
• 23 marca – były prezydent USA Theodore Roosevelt wyruszył z Nowego Jorku na safari w Afryce . Wyprawa była sponsorowana przez Smithsonian Institution i National Geographic Society .
• 30 marca – w Nowym Jorku został otwarty dla ruchu publicznego Queensboro Bridge (most nad cieśniną East River ). Budowa mostu kosztowała 20 mln ówczesnych dolarów . Przy wznoszeniu konstrukcji zginęło 50 robotników.
• 31 marca
  • Serbia uznała zwierzchnictwo Austro-Węgier nad Bośnią i Hercegowiną .
  • w stoczni Harland and Wolff w Belfaście rozpoczęto budowę największego na świecie brytyjskiego transatlantyku RMS Titanic .
• 6 kwietnia – Robert Edwin Peary , amerykański badacz polarny, dotarł saniami do bieguna północnego .
• 18 kwietnia – Joanna d'Arc beatyfikowana przez papieża Piusa X .
• 27 kwietnia – sułtan Imperium Osmańskiego Abd-ul-Hamid II , podejrzany o organizację kontrrewolucyjnego przewrotu, został zdetronizowany i internowany w Salonikach . Jego miejsce zajął jego brat Mehmed V .
• 7 maja – papież Pius X powołał Papieski Instytut Biblijny .
• 13 maja – wystartował pierwszy wyścig kolarski Giro d'Italia .
• 22 maja – została ustanowiona flaga Australii .
• 1 czerwca – w Seattle otwarto wystawę „Alaska-Yukon-Pacific”.
• 2 czerwca – Alfred Deakin po raz trzeci został premierem Australii .
• 9 czerwca – Alice Huyler Ramsey, 22-letnia gospodyni domowa i matka z New Jersey , jako pierwsza kobieta przejechała samochodem wzdłuż USA, z Nowego Jorku do San Francisco (około 6 116 km).
• 15 czerwca
  • przedstawiciele Anglii, Australii i Południowej Afryki spotkali się w Lord's Cricket Ground w Londynie i założyli międzynarodową organizację zarządzającą krykietem - International Cricket Council .
  • na ulice Czeskich Budziejowic wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne .
• 22 czerwca – rozpoczęto budowę kanału ( ang . Cape Cod Canal) oddzielającego półwysep Cape Cod od reszty stanu Massachusetts w Nowej Anglii .
• 13 lipca – odkryto złoto w miejscowości Cochrane w kanadyjskiej prowincji Ontario .
• 16 lipca – rewolucja zmusiła Mohammada Ali Szacha, perskiego władcę , do abdykacji . Szachem został jego syn Ahmad Szach Kadżar. Zdetronizowany szach udał się do Rosji , by szukać pomocy u cara Mikołaja II Romanowa w odzyskaniu tronu.
• 25 lipca – Francuz Louis Bleriot dokonał pierwszego przelotu samolotem nad kanałem La Manche .
• 26 lipca – w Wielkiej Brytanii rozpoczęto prace konstruktorskie nad działem przeciwlotniczym .
• 30 lipca – po pokazowym przelocie Orville'a Wrighta armia USA zdecydowała się na zakup samolotów braci Wright (pierwszy samolot dla armii amerykańskiej).
• 31 lipca – hiszpańskie władze stłumiły strajk generalny zorganizowany w Barcelonie przez anarchistów i socjalistów. Zginęło 100 osób.
• sierpień – Międzynarodowy Mityng Lotniczy we francuskim Reims (23 konstruktorów i producentów samolotów oraz ponad 900 tys. widzów).
• 8 sierpnia – w Seattle w stanie Waszyngtona założono międzynarodową organizację mistyków chrześcijańskich ( ang . The Rosicrucian Fellowship).
• 12 sierpnia – pierwsze wyścigi samochodów na torze wyścigowym Indianapolis Motor Speedway .
• 21 sierpnia - w San Francisco Amerykanin Ralph Rose ustanowił nowy rekord świata w pchnięciu kulą wynikiem 15,54 m.
• 26 sierpnia – na ulice Igławy wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne
• październik – parlament brytyjski uchwalił prawo ustanawiające granice minimalnych zarobków (ang. The Trade Boards Act).
• 7 października – początek działalności Wojskowego Oddziału Aeronautycznego (niem. Militär Aeronautische Abteilung) armii cesarsko-królewskiej , przemianowanego nieco później na Oddział Statków Powietrznych (niem. Luftschifferabteilung).
• 8 października – rozegrano pierwszy mecz rugby na stadionie w Twickenham w Londynie.
• 13 października – porozumienie pomiędzy Niemcami , Włochami i Szwajcarią pozwoliło korzystać z kolejowego tunelu Gotarda ( niem. – Gotthardtunnel) Niemcom i Włochom ( 5 września 1980 oddano do użytku drogowy tunel Świętego Gotarda ).
• 26 października – An Jung-geun , koreański działacz niepodległościowy, zastrzelił Itō Hirobumi , gubernatora Korei, w proteście przeciw japońskiej aneksji Korei .
• 11 listopada – Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych rozpoczęła budowę bazy w Pearl Harbor na Hawajach .
• 13 listopada – w USA magazyn Collier's oskarżył o korupcję sekretarza stanu zasobów wewnętrznych Richarda Ballingera (Richard Achilles Ballinger - Gifford Pinchot: sprawa dotyczyła decyzji w sprawie złóż węgla na Alasce ).
• 18 listopada – dwa amerykańskie okręty wysłane do Nikaragui po straceniu 500 rewolucjonistów (w tym dwóch Amerykanów) na rozkaz dyktatora Jose Santos Zelaya.
• 4 grudnia
  • założono klub hokejowy Montreal Canadiens .
  • w Anglii powstał Uniwersytet w Bristolu , który wkrótce uzyskał statut królewski.
• 17 grudnia – w Belgii zmarł król Leopold II Koburg .
• 23 grudnia – Albert I Koburg został królem Belgów .
• 31 grudnia – w Nowym Jorku oddano do użytku most łączący Manhattan z Brooklynem (Manhattan Bridge).
• Karl Landsteiner , austriacki lekarz patolog i immunolog, laureat Nagrody Nobla 1930 , odkrył klasyfikację ludzkiej krwi .
• Paul Ehrlich , niemiecki chemik i bakteriolog, wynalazł Salwarsan , pierwszy skuteczny lek stosowany w leczeniu kiły .
• Andrija Mohorovičić , chorwacki geofizyk , meteorolog i sejsmolog , odkrył kilkusetmetrową warstwę przejściową pomiędzy skorupą i płaszczem Ziemi ( Nieciągłość Mohorovičicia ).
• Rozpoczęła się budowa współczesnego miasta Tel Awiw na terenie dzisiejszego Izraela , wcześniej znanego jako Ahuzat Bayit.

Urodzili się

• 12 stycznia – Tadeusz Ruebenbauer , polski genetyk, hodowca roślin (zm. 1991 )
• 13 stycznia – Marinus van der Lubbe , holenderski komunista, oskarżony i stracony za podpalenie gmachu Reichstagu w 1933 (zm. 1934 )
• 5 lutego – Grażyna Bacewicz , kompozytorka i skrzypaczka (zm. 1969 )
• 7 lutego – Anna Świrszczyńska , poetka, autorka dramatów i prozy (zm. 1984 )
• 15 lutego – Miep Gies , holenderska działaczka społeczna (zm. 2010 )
• 26 lutego – Emilia Malessa , polska żołnierz, działaczka Armii Krajowej, powstaniec warszawski (zm. 1949 )
• 6 marca
  • Stanisław Jerzy Lec , polski poeta, satyryk i aforysta (zm. 1966 )
  • Obafemi Awolowo , nigeryjski polityk, premier (zm. 1987 )
• 19 marca – Elżbieta Zawacka , polska kurierka Komendy Głównej AK, pierwsza cichociemna (zm. 2009 )
• 6 kwietnia – Krystyn Gondek , polski błogosławiony , męczennik II wojny światowej (zm. 1942 )
• 9 kwietnia – ks. Antoni Chomicki , duszpasterz Ukrainy (zm. 1993 )
• 13 kwietnia – Stanisław Marcin Ulam , jeden z najwybitniejszych matematyków amerykańskich pochodzenia polskiego (zm. 1984 )
• 19 kwietnia – Marian Podkowiński , polski dziennikarz, reportażysta i publicysta (zm. 2006 )
• 22 kwietnia – Rita Levi-Montalcini , uczona amerykańska pochodzenia włoskiego, laureatka Nagrody Nobla
• 29 kwietnia – Elżbieta Szemplińska-Sobolewska , polska poetka i pisarka (zm. 1991 )
• 30 maja – Benny Goodman , amerykański muzyk zwany "Królem Swingu" (zm. 1986 )
• 2 lipca – Rachela Hutner , polska nestorka pielęgniarstwa (zm. 2008 )
• 18 lipca
  • Muhammad Daud Chan , afgański polityk, prezydent Afganistanu (zm. 1978 )
  • Andriej Gromyko , polityk radziecki , wieloletni minister spraw zagranicznych ZSRR (zm. 1989 )
• 28 lipca – Aleksander Siemiradzki , łódzki krajoznawca i działacz turystyki górskiej PTTK (zm. 1976 )
• 30 lipca – Cyril Northcote Parkinson , angielski historyk, ekonomista, publicysta (zm. 1993 )
• 1 sierpnia – Tadeusz Kurtyka , polski pisarz publikujący pod pseudonimem Henryk Worcell (zm. 1982 )
• 7 września
  • Elia Kazan , amerykański pisarz, reżyser filmowy i teatralny pochodzenia greckiego (zm. 2003 )
  • Fryderyk Scherfke , polski piłkarz, uczestnik IO 1936 oraz MŚ 1938 (zm. 1983 )
• 22 września – David Riesman , amerykański socjolog (zm. 2002 )
• 8 października – Piotr Jaroszewicz , polski polityk komunistyczny (zm. 1992 )
• 10 października – Robert F. Boyle , amerykański scenograf filmowy (zm. 2010 )
• 12 października – Juliusz Dąbrowski , polski prawnik , instruktor harcerski , harcmistrz (zm. 1940 )
• 17 października – Juliusz Wiktor Gomulicki , polski historyk literatury, edytor, eseista, varsavianista (zm. 2006 )
• 10 listopada – Paweł Jasienica , polski historyk (zm. 1970 )
• 26 listopada – Eugène Ionesco , dramatopisarz francuski pochodzenia rumuńskiego (zm. 1994 )
• 29 listopada
  • Cvitan Galić , chorwacki pilot myśliwski (zm. 1944 )
  • Barbara Orwid , polska aktorka (zm. 1998 )
• 2 grudnia – Walenty Kłyszejko , trener koszykarski, działacz sportowy (zm. 1987 )
• 12 grudnia – Kusan Suryǒn , koreański mistrz sǒn (jap. zen) (zm. 1983 )
• Iwan Mitrynga , ukraiński działacz polityczny, publicysta (zm. 1943 )
• Fortunata Obrąpalska , jedna z najważniejszych postaci polskiej fotografii (zm. 2004 )
• Agnieszka Phila , tajska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1940 )

Zmarli

• 2 stycznia - Jan Kronsztadzki , rosyjski duszpasterz prawosławny i asceta (ur. 1829 )
• 12 stycznia - Hermann Minkowski , niemiecki matematyk (ur. 1864 )
• 23 stycznia - Franciszek Piasecki , rzeźbiarz polski (ur. 1838 )
• 8 lutego - Mieczysław Karłowicz , polski kompozytor, przysypany lawiną w Tatrach (ur. 1876 )
• 17 lutego - Geronimo , właściwie Goyathlay (Ten, który ziewa), wódz Indian Chiricahua - plemienia należącego do grupy Apaczów Mescalero (ur. 1829 )
• 25 lutego - John Boyd Thacher - amerykański polityk i pisarz, biograf Kolumba (ur. 1847 )
• 27 marca - Teodor Haase , pastor ewangelicki, wydawca prasy, austriacki polityk (ur. 1834 )
• 8 kwietnia - Helena Modrzejewska , polska artystka aktorka (ur. 1840 )
• 18 maja - Isaac Albeniz , kompozytor hiszpański (ur. 1860 )
• 28 maja - Désiré-Magloire Bourneville , francuski neurolog, jako pierwszy opisał stwardnienie guzowate (ur. 1840 )
• 23 lipca - Zygmunt Noskowski , kompozytor, pedagog, dyrygent i krytyk muzyczny (ur. 1846 )
• 15 grudnia - Francisco Tárrega , hiszpański gitarzysta i kompozytor (ur. 1852 )

Zdarzenia astronomiczne

• 18 czerwca - całkowite zaćmienie Słońca

Nagrody Nobla

• z fizyki - Guglielmo Marconi , Carl Ferdinand Braun
• z chemii - Wilhelm Ostwald
• z medycyny - Emil Kocher
• z literatury - Selma Lagerlöf
• nagroda pokojowa - Auguste Beernaert , Paul d'Estournelles de Constant

Zobacz też

• 1909 w filmie
• 1909 w muzyce
• 1909 w literaturze

Święta ruchome

• Tłusty czwartek : 18 lutego
• Ostatki : 23 lutego
• Popielec : 24 lutego
• Niedziela Palmowa : 4 kwietnia
• Wielki Czwartek : 8 kwietnia
• Wielki Piątek : 9 kwietnia
• Wielka Sobota : 10 kwietnia
• Wielkanoc : 11 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny : 12 kwietnia
• Wniebowstąpienie : 20 maja
• Zesłanie Ducha Świętego : 30 maja
• Boże Ciało : 10 czerwca