Rok 1993 ogłoszono

• Rokiem Świętym Jakubowym

Wydarzenia w Polsce

• 3 stycznia – pierwszy koncert Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy .
• 6 stycznia – odbyła się premiera filmu Wielka wsypa .
• 7 stycznia – Sejm przyjął tzw. ustawę antyaborcyjną .
• 14 stycznia – zatonął prom Jan Heweliusz (zginęły 54 osoby).
• 23 - 24 stycznia – I Kongres Unii Pracy . Przewodniczącym - Ryszard Bugaj .
• 18 lutego – na Górnym Śląsku odbył się 24-godzinny strajk ostrzegawczy przeciwko planowi zlikwidowania możliwości wspólnego opodatkowania się małżonków.
• 19 lutego – w Wojsku Polskim została wprowadzona dewiza Bóg, Honor, Ojczyzna .
• 22 lutego – przedstawiciele pracodawców i związków zawodowych podpisali pakt o przedsiębiorstwie .
• 2 marca – została założona fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy .
• 5 marca – Jarosław Kaczyński ujawnił tajną instrukcję UOP , dotyczącą zakładania podsłuchów i inwigilacji partii politycznych.
• 7 marca – rozpoczęła nadawanie pierwsza komercyjna telewizja Polonia 1 .
• 10 marca – w Katowicach rozpoczął się proces w sprawie wydarzeń w kopalni "Wujek" z dnia 16 grudnia 1981 .
• 16 marca – do kiosków trafia pierwszy numer miesięcznika komputerowego Secret Service .
• 21 marca – II Kongres SdRP : przewodniczącym Rady Naczelnej został Aleksander Kwaśniewski , wiceprzewodniczącymi - Leszek Miller , Józef Oleksy i Izabella Sierakowska . Przyjęto program pt."Polska sprawiedliwa, suwerenna, bezpieczna."
• 31 marca – TV Polonia rozpoczęła regularną emisję programu.
• 1 kwietnia – powstała Jastrzębska Spółka Węglowa .
• 18 kwietnia – premiera serialu Żegnaj Rockefeller .
• 22 kwietnia – na Giełdzie Papierów Wartościowych uruchomiono rynek równoległy .
• 25 kwietnia – II zjazd UD . Tadeusz Mazowiecki przewodniczącym partii.
• 29 kwietnia – sekretarzem generalnym Konferencji Episkopatu został sufragan sosnowiecki ks. bp Tadeusz Pieronek .
• 29 - 30 kwietnia – wizyta premiera Szwecji , Carla Bildta .
• 30 kwietnia – Sejm przyjął ustawę o narodowych funduszach inwestycyjnych, znaną jako Program Powszechnej Prywatyzacji .
• 3 maja – papieżowi Janowi Pawłowi II jako pierwszemu Polakowi w III RP został przyznany Order Orła Białego .
• 5 maja – rozpoczął się strajk sfery budżetowej.
• 15 maja – premiera filmu Kolejność uczuć .
• 21 maja – strajk komunikacji miejskiej w Warszawie.
• 25 maja – rozpoczęła się wizyta Matki Teresy z Kalkuty .
• 28 / 29 maja – Sejm przegłosował wotum nieufności dla rządu Hanny Suchockiej .
• 29 maja
  • prezydent Lech Wałęsa rozwiązał Sejm i Senat , zarządzając przedterminowe wybory .
  • Polska zremisowała z Anglią 1:1 w rozegranym w Chorzowie meczu eliminacyjnym do Mistrzostw Świata .
• 31 maja - 14 października – brak urzędującego Sejmu i Senatu.
• 10 czerwca – z inicjatywy Lecha Wałęsy powstał Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (BBWR).
• 16 czerwca – Jacek Kuroń został odznaczony francuskim Orderem Legii Honorowej .
• 5 lipca – wszedł w życie podatek od wartości dodanej VAT .
• 28 lipca – parafowano konkordat między rządem RP a Watykanem .
• 6 sierpnia – rosyjska brygada łączności specjalnej, jako ostatni zwarty oddział stacjonujący w Polsce, opuściła Rembertów .
• 15 sierpnia – Polsat - pierwsza polska telewizja komercyjna - rozpoczęła nadawanie własnego serwisu informacyjnego Informacje .
• 24 sierpnia – z oficjalną wizytą do Polski przybył prezydent Rosji Borys Jelcyn .
• 26 sierpnia – obroty na giełdzie przekroczyły bilion zł.
• 8 września – 5 osób zginęło w wyniku wykolejenia tramwaju w Poznaniu .
• 9 września – utworzono Biebrzański Park Narodowy .
• 13 września – prochy Ignacego Mościckiego zostały sprowadzone ze Szwajcarii i złożone w krypcie archikatedry Świętego Jana .
• 14 września – Airbus A320 linii Lufthansa rozbił się podczas lądowania na lotnisku Warszawa-Okęcie. Zginął jeden członek załogi oraz jeden pasażer, 45 osób było rannych.
• 16 września – powstał Park Narodowy Gór Stołowych .
• 17 września
  • Kraków : w krypcie Świętego Leonarda na Wawelu złożono trumnę z prochami generała Władysława Sikorskiego , sprowadzone z Wielkiej Brytanii .
  • ostatni żołnierze Północnej Grupy Wojsk armii rosyjskiej opuścili terytorium Polski (w okresie od 8 kwietnia 1991 wycofano łącznie: 60 tys. żołnierzy, ponad 1,5 tys. czołgów i wozów bojowych, 400 dział i moździerzy, ponad 300 samolotów i śmigłowców oraz 500 tys. t środków walki).
• 19 września – wybory parlamentarne ; przy frekwencji 52,1 proc., najwięcej mandatów do Sejmu uzyskały: Sojusz Lewicy Demokratycznej - 171, Polskie Stronnictwo Ludowe - 132, Unia Demokratyczna - 74.
• 20 września – odbyła się premiera filmu Balanga .
• 21 września – w Gdańsku prezydent Francji - François Mitterrand - i Niemiec - Richard von Weizsäcker – zostali uhonorowani doktoratami honoris causa miejscowego uniwersytetu; spotkanie z Lechem Wałęsą .
• 22 września – pierwsza wizyta w Polsce króla Szwecji , Karola XVI Gustawa .
• 13 października – podpisano umowę koalicyjną pomiędzy SLD a PSL . Z negocjacji wycofała się Unia Pracy .
• 14 października – marszałkiem Sejmu został Józef Oleksy z SLD , wicemarszałkami: Józef Zych z PSL , Olga Krzyżanowska z UD , Aleksander Małachowski z UP . Marszałkiem senatu został Adam Struzik z PSL , a wicemarszałkami - Ryszard Czarny z SLD , Zofia Kuratowska z UD i Stefan Jurczak z " Solidarności ".
• 26 października – Sejm powołał Waldemara Pawlaka na stanowisko premiera rządu koalicyjnego SLD-PSL.
• 9 listopada – Aleksander Kwaśniewski , przewodniczący Klubu Parlamentarnego SLD , objął przewodnictwo Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego.
• 16 listopada – Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął ustawę lustracyjną .
• 18 listopada – przewodniczącym Trybunału Konstytucyjnego został Andrzej Zoll .
• 1 grudnia – zainaugurowała działalność Katolicka Agencja Informacyjna .
• 28 grudnia – w Poznaniu Aleksander Kwaśniewski został wybrany przez tygodnik " Wprost " Człowiekiem Roku 1993.
• 31 grudnia – według danych GUS liczba bezrobotnych osiągnęła 2,9 mln, co stanowiło ok. 16% zawodowo czynnych.
• Na polski rynek wszedł międzynarodowy koncern Unilever , wprowadzający marki takie jak: Algida , Rama i Lipton .

Wydarzenia na świecie

• 1 stycznia
  • Dania objęła Prezydencję w Radzie Unii Europejskiej .
  • rozpad Czechosłowacji na dwa odrębne niepodległe państwa - Czechy i Słowację .
• 3 stycznia – podpisanie przez USA i Rosję w Moskwie porozumienia rozbrojeniowego START II .
• 16 lutego – Haiti : ponad 1 000 osób zginęło w katastrofie promu Neptune.
• 26 lutego
  • samochód-pułapka wjechał na podziemny parking pod World Trade Center w Nowym Jorku , po czym eksplodował. W wyniku wybuchu zginęło 6 osób,a ponad 1000 zostało rannych.
  • premiera filmu Upadek .
• 28 lutego – 4 agentów ATF zginęło, a 19 zostało rannych w wyniku strzelaniny z członkami sekty Gałąź Dawidowa , podczas próby dokonania rewizji ich siedziby na farmie w Waco ( Teksas ).
• 12 marca – ponad 250 osób zginęło w zamachach bombowych w Bombaju .
• 14 marca
  • inauguracja działalności uniwersytetu medycznego Campus Bio-Medico w Rzymie , powstałego z inicjatywy Opus Dei .
  • w referendum ogólnokrajowym została przyjęta konstytucja Andory .
• 21 marca – w Rosji Borys Jelcyn wprowadził rządy prezydenckie.
• 20 marca – w zamachu bombowym IRA w angielskim Warrington zginęło dwoje dzieci, a ponad 50 osób zostało rannych.
• 22 marca – oficjalny debiut mikroprocesora Pentium firmy Intel .
• 24 marca
  • Ezer Weizman został wybrany przez parlament na prezydenta Izraela .
  • została odkryta kometa Shoemaker-Levy 9 , która w lipcu 1994 roku uderzyła w Jowisza .
• 28 marca – w Galaktyce Bodego w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy odkryto supernową SN 1993J .
• 29 marca – Édouard Balladur został premierem Francji .
• 2 kwietnia – uchwalono konstytucję Lesotho .
• 5 kwietnia – w Gruzji wprowadzono walutę narodową lari .
• 17 kwietnia – ONZ wprowadził gospodarczą blokadę Jugosławii .
• 19 kwietnia – w Waco zakończyło się oblężenie i pożar na ranczu sekty Davida Koresha . Zginęło 81 osób.
• 21 kwietnia – stacja CBS rozpoczęła emisję serialu Strażnik Teksasu .
• 25 kwietnia – odbyła się 58. podróż apostolska Jana Pawła II do Albanii .
• 26 kwietnia – Aurangabad , Indie : 56 osób zginęło w katastrofie Boeinga 737 .
• 27 kwietnia – u wybrzeży Gabonu rozbił się samolot z piłkarską reprezentacją Zambii . Zginęło m.in. 18 piłkarzy.
• 30 kwietnia – Hamburg : amerykańska tenisistka Monica Seles została w trakcie meczu zraniona nożem przez szaleńca.
• 5 maja – Mercedes-Benz zakończył produkcję modelu 190 .
• 11 maja – Jan Paweł II otworzył proces beatyfikacyjny Pawła VI .
• 13 maja – Ezer Weizman został prezydentem Izraela .
• 18 maja – na Sycylii aresztowano Nitto Santapaola, jednego z przywódców mafii .
• 19 maja – 132 osoby zginęły w katastrofie Boeinga 727 w Kolumbii .
• 24 maja – Erytrea uzyskała niepodległość od Etiopii .
• 27 maja – przed galerią Uffizi we Florencji wybuchł samochód-pułapka, zginęło 5 osób.
• 28 maja – Erytrea i Monako przystąpiły do ONZ .
• 29 maja – w Solingen w Niemczech w wyniku podpalenia domu dla azylantów spłonęło 5 Turczynek .
• 1 czerwca – w oblężonym przez Serbów Sarajewie 15 osób zginęło, a 80 zostało rannych w ataku przeprowadzonym podczas meczu piłkarskiego.
• 1 lipca – Belgia objęła Prezydencję w Radzie Unii Europejskiej .
• 9 lipca – brytyjskie ministerstwo spraw wewnętrznych ogłosiło publicznie, iż odnaleziono ciało cara Mikołaja II Romanowa i jego żony Aleksandry Fiodorownej w Jekaterynburgu .
• 12 lipca – wybrzeża japońskiej wyspy Hokkaido : trzęsienie ziemi o sile 7,8 stopni w skali Richtera . Wywołana przez wstrząs fala tsunami uderzyła w wyspę Okushiri , w wyniku czego 202 osoby straciły życie.
• 19 lipca – czarny dzień kolei słowackich - tego dnia doszło do 3 poważnych wypadków kolejowych.
• 27 lipca
  • cła nałożone przez USA na polską stal uczyniły jej eksport do tego kraju nieopłacalnym.
  • Fidel Castro zapowiedział zniesienie kar za posiadanie dolarów .
  • podczas Igrzysk Panamerykańskich w Salamance Kubańczyk Javier Sotomayor ustanowił do dziś niepobity rekord świata w skoku wzwyż - 2,45 m.
• sierpień – wprowadzono ranking FIFA .
• 6 sierpnia – papież Jan Paweł II wydał encyklikę Veritatis splendor .
• 9 sierpnia – Albert II Koburg został królem Belgów .
• 19 sierpnia – w Stuttgarcie , Brytyjka Sally Gunnell ustanowiła rekord świata w biegu na 400 m ppł. (52,74 s.)
• 20 sierpnia – w Stuttgarcie, Brytyjczyk Colin Jackson ustanowił rekord świata w biegu na 110 m ppł. (12,91 s.)
• 21 sierpnia – NASA utraciła kontakt z sondą kosmiczną Mars Observer .
• 6 września – Rosja : strajk ostrzegawczy górników ze 119 kopalń.
• 13 września – Jaser Arafat i Icchak Rabin podpisali układ zapowiadający utworzenie Autonomii Palestyńskiej .
• 21 września – kryzys konstytucyjny w Rosji : prezydent Borys Jelcyn rozwiązał Radę Najwyższą, a ta w odwecie odwołała go ze stanowiska. Nowym prezydentem wybrany został Aleksander Ruckoj .
• 24 września – Norodom Sihanouk ponownie został królem Kambodży .
• 27 września – NASA utraciła kontakt z sondą Mars Pathfinder .
• 3 października
  • w Moskwie doszło do starć między stronnikami prezydenta a zwolennikami parlamentu, Borys Jelcyn wprowadził w Rosji stan wyjątkowy.
  • w Mogadiszu w Somalii stoczono bitwę wojsk amerykańskich z bojownikami przywódcy klanowego Mohameda Farraha Aidida .
• 4 października – ewakuacją Amerykanów zakończyła się w Mogadiszu dwudniowa bitwa amerykańskich oddziałów z milicją i cywilami somalijskimi. Zginęło 18 żołnierzy USA i ponad 1 000 Somalijczyków.
• 21 października - ekstremiści Tutsi zabili pierwszego demokratycznego prezydenta Burundi Melchiora Ndadaye ; początek wojny domowej w Burundi .
• 1 listopada – wejście w życie traktatu z Maastricht : powstała Unia Europejska .
• 30 listopada – odbyła się premiera filmu Lista Schindlera .
• 5 grudnia – burmistrz Wiednia Helmut Zilk został ciężko ranny w zamachu dokonanym przy użyciu bomby umieszczonej w przesyłce pocztowej.
• 30 grudnia – Izrael i Watykan nawiązały stosunki dyplomatyczne.

Dane statystyczne

• Ludność świata: 5,534,137,903^[1]
• Stopa bezrobocia w Polsce (koniec czerwca): 14,8%
• Stopa bezrobocia w Polsce (koniec grudnia): 16,4%^[2]
• Stopa inflacji w Polsce: 35,3%^[3]

Urodzili się

• 4 stycznia – Scott Redding , brytyjski motocyklista
• 9 stycznia – Ashley Argota , amerykańska aktorka
• 15 stycznia – Stella Heiß , niemiecka curlerka
• 18 stycznia – Morgan York – amerykańska aktorka
• 25 stycznia – Tomasz Byrt , polski skoczek narciarski
• 29 stycznia – Michelle Larcher de Brito , portugalska tenisistka
• 5 lutego – Marcel Kanarek , polski szachista
• 7 lutego – David Dorfman , amerykański aktor
• 9 lutego – Parimarjan Negi , szachista hinduski
• 16 lutego – Mike Weinberg , amerykański aktor
• 26 lutego – Taylor Dooley , amerykańska aktorka dziecięca
• 8 kwietnia – Trent Sullivan , australijski aktor
• 10 maja
  • Shida Mirai , japońska aktorka
  • Spencer Fox , amerykański aktor głosowy
• 13 maja – Debby Ryan , amerykańska aktorka
• 14 maja – Miranda Cosgrove , amerykańska aktorka i piosenkarka
• 26 lipca – Taylor Momsen , amerykańska aktorka
• 11 sierpnia - Alyson Stoner , amerykańska aktorka i tancerka
• 12 sierpnia – Ewa Farna – polska piosenkarka pop-rockowa
• 17 sierpnia – Sarah Sjöström , szwedzka pływaczka
• 26 sierpnia – Keke Palmer , amerykańska aktorka i piosenkarka
• 9 września – Lauren Clinton , amerykańska aktorka dziecięca
• 14 września – Jarosław Żerebuch , ukraiński szachista
• 1 października – Ilona Mitrecey , francuska piosenkarka
• 8 października – Angus T. Jones , amerykański aktor młodego pokolenia
• 9 października – Wesley So , filipiński szachista
• 19 listopada – Cleo Massey, australijska aktorka
• 6 grudnia – Elián González , chłopiec , który w 1999 zdołał uciec z rządzonej przez komunistów Kuby i dotrzeć do Stanów Zjednoczonych
• 8 grudnia – AnnaSophia Robb , amerykańska aktorka i piosenkarka
• 22 grudnia – Aliana Lohan , amerykańska aktorka , piosenkarka i modelka

Zmarli

• 12 stycznia – Józef Czapski , polski malarz, eseista (ur. 1896 )
• 20 stycznia – Audrey Hepburn , amerykańska aktorka (ur. 1929 )
• 22 stycznia – Kōbō Abe ( jap. 安部公房), japoński prozaik, dramaturg i scenarzysta, autor powieści Kobieta z wydm (ur. 1924 )
• 26 stycznia – Robert Jacobsen , duński rzeźbiarz, malarz i grafik (ur. 1912 )
• 17 lutego – Włodzimierz Sedlak , polski ksiądz, profesor, twórca polskiej szkoły bioelektroniki i elektromagnetycznej teorii życia (ur. 1911 )
• 20 lutego
  • Marian Bublewicz , polski kierowca rajdowy (ur. 1950 )
  • Ferruccio Lamborghini , włoski producent samochodów, do 1974 właściciel marki Lamborghini (ur. 1916 )
• 1 marca – Anna Bidwell , polska tłumaczka (ur. 1918 )
• 9 marca – Cyril Northcote Parkinson , angielski historyk, ekonomista, publicysta (ur. 1909 )
• 31 marca – Nicanor Zabaleta , baskijski harfista (ur. 1907 )
• 2 kwietnia – Stefan Arski , polski dziennikarz, działacz komunistyczny, publicysta historyczny (ur. 1910 )
• 24 kwietnia – Wiesław Andrzejewski , polski pisarz(ur. 1931 )
• 2 czerwca – Karol Świtalski , polski duchowny luterański, kapelan WP (ur. 1902 )
• 12 czerwca – Antonina Gordon-Górecka , polska aktorka (ur. 1914 )
• 19 czerwca – William Golding , brytyjski pisarz, laureat Nagrody Nobla (ur. 1911 )
• 8 lipca – Henry Hazlitt , przedstawiciel austriackiej szkoły ekonomi, pisarz, dziennikarz (ur. 1894 )
• 30 lipca – Edward Bernard Raczyński , polski polityk, prezydent Polski (ur. 1891 )
• 5 sierpnia – Eugen Suchoň , słowacki kompozytor (ur. 1908 )
• 10 sierpnia – Øystein Aarseth , znany również jako Euronymous, gitarzysta norweskiego zespołu Mayhem (ur. 1968 )
• 13 sierpnia – Andrzej Stockinger , polski aktor (ur. 1928 )
• 14 września – Geo Bogza , rumuński krytyk literacki, poeta, dziennikarz (ur. 1908 )
• 24 września – Ian Stuart , brytyjski muzyk, założyciel zespołu Skrewdriver (ur. 1957 )
• 28 września – Edward Kisiel , polski duchowny katolicki, arcybiskup białostocki (ur. 1918 )
• 1 października – Aleksander Przyłucki , polski duchowny neounicki (ur. 1910 )
• 3 października – Richard Kowalewski , amerykański kapral oddziałów Rangers (ur. 1973 )
• 4 października – Jerzy Broszkiewicz , polski pisarz (ur. 1922 )
• 21 października – Jan Maciejko , polski hokeista, bramkarz (ur. 1913 )
• 29 października – Stanisław Marusarz , polski skoczek narciarski (ur. 1913 )
• 31 października
  • Federico Fellini , włoski reżyser filmowy (ur. 1920 )
  • River Phoenix , amerykański aktor filmowy (ur. 1970 )
• 1 listopada – Severo Ochoa , hiszpański biochemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny (ur. 1905 )
• 19 listopada – Leonid Gajdaj , rosyjski reżyser filmowy (ur. 1923 )
• 4 grudnia – Frank Zappa , amerykański kompozytor i gitarzysta (ur. 1940 )
• 9 grudnia – Ryszard Trenkler , polski duchowny luterański (ur. 1912 )
• 15 grudnia – Janusz Pasierb , polski ksiądz, uczony, poeta, eseista, znawca sztuki (ur. 1929 )
• 24 grudnia – Andrzej Nadolski , polski historyk, archeolog, łódzki profesor archeologii, historyk wojskowości, bronioznawca (ur. 1921 )
• 31 grudnia – Brandon Teena (Teena R. Brandon), zamordowana transseksualistka

Zdarzenia astronomiczne

• 21 maja – częściowe zaćmienie Słońca
• 4 czerwca – zaćmienie Księżyca
• 13 listopada – częściowe zaćmienie Słońca
• 29 listopada – zaćmienie Księżyca

Nagrody Nobla

• z fizyki – Russell A. Hulse , Joseph H. Taylor
• z chemii – Kary B. Mullis , Michael Smith
• z medycyny – Richard Roberts , Phillip Sharp
• z literatury – Toni Morrison
• nagroda pokojowa – Frederik de Klerk , Nelson Mandela
• z ekonomii – Douglas North , Robert Fogel

Zobacz też

• Historia informatyki/1993
• 66. ceremonia wręczenia Oscarów
• 1993 w filmie
• 1993 w muzyce
• 1993 w literaturze
• Konkurs Piosenki Eurowizji 1993

Święta ruchome

• Tłusty czwartek : 18 lutego
• Ostatki : 23 lutego
• Popielec : 24 lutego
• Niedziela Palmowa : 4 kwietnia
• Wielki Czwartek : 8 kwietnia
• Wielki Piątek : 9 kwietnia
• Wielka Sobota : 10 kwietnia
• Wielkanoc : 11 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny : 12 kwietnia
• Wniebowstąpienie : 20 maja
• Zesłanie Ducha Świętego : 30 maja
• Boże Ciało : 10 czerwca

Przypisy