5 października jest 278. (w latach przestępnych 279.) dniem w kalendarzu gregoriańskim . Do końca roku pozostaje 87 dni.

Święta

• imieniny obchodzą: Apolinary , Bartłomiej , Charytyna , Donat , Eutychiusz , Faust , Faustyna , Flawia , Flawiana , Galla , Justyn , Konstancjusz , Maur , Placyd , Rajmund , Tulia , Wiktoryn i Igor .
• Portugalia – Święto Republiki
• Vanuatu – Święto Konstytucji
• międzynarodowe – Światowy Dzień Nauczyciela ( święto proklamowane przez UNESCO )
• wspomnienia i święta w Kościele katolickim ^[1][2], obchodzą:
  • bł. Bartłomiej Longo (Kawaler Maryi)
  • św. Faustyna Kowalska ( dziewica )
  • św. Flora z Beaulieu ( zakonnica )
  • bł. Rajmund z Kapui (zakonnik)

Wydarzenia w Polsce

• 1263 – wrocławskie Nowe Miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim .
• 1356 – król Kazimierz Wielki powołał Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego oraz jako ostateczną instancję odwoławczą przy królu Sąd Sześciu Miast .
• 1377 – Bełz otrzymał prawa miejskie.
• 1580 – wojna polsko-rosyjska : wojsko polskie rozpoczęło oblężenie Zawołocza .
• 1672 – wojna polsko-turecka : rozpoczęła się bitwa pod Krasnobrodem .
• 1709 – w Toruniu spotkali się król Polski August II Mocny i car Rosji Piotr I Wielki .
• 1716 – konfederacja tarnogrodzka : zwycięstwo Sasów w bitwie pod Kowalewem .
• 1733 – we wsi Kamion 3000 stronników saskich pod osłoną rosyjskiego korpusu generała Piotra Lacy'ego ogłosiło królem Augusta III Sasa .
• 1767 – rozpoczął obrady Sejm Repninowski .
• 1807 – utworzono rząd Stanisława Małachowskiego .
• 1827 – we wsi Fasty spadł meteoryt Białystok .
• 1831 – wojsko polskie w liczbie 20 tys. ludzi wraz z ostatnim wodzem powstania listopadowego gen. Maciejem Rybińskim przekroczyło granicę pruską we wsi Jastrzębie pod Brodnicą i złożyło broń, był to ostatni epizod powstania listopadowego .
• 1868 – Sejm Krajowy Galicji uchwalił we Lwowie akt prawny dotyczący ochrony świstaka i kozicy w Tatrach .
• 1910 – Częstochowa : ujawnienie zbrodni jasnogórskiego zakonnika Damazego Macocha.
• 1915 – premiera filmu Żona .
• 1924 – ukazał się pierwszy numer czasopisma Młody Lotnik .
• 1926 – podczas pierwszego lotu samolotu JD-2 doszło do pęknięcia przewodu paliwowego i pożaru, w wyniku czego pilot por. Kazimierz Kalina został ciężko poparzony.
• 1933 – premiera filmu Dwanaście krzeseł .
• 1938 – z Eksperymentalnej Stacji Telewizyjnej, znajdującej się w warszawskim wieżowcu Prudential , wyemitowano pierwszy w Polsce program telewizyjny, który był oglądany na czterech telewizorach.
• 1939 – kampania wrześniowa :
  • Adolf Hitler odebrał w Warszawie defiladę Wehrmachtu .
  • pod Kockiem Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie pod dowództwem gen. bryg. Franciszka Kleeberga stoczyła ostatnią bitwę z Niemcami , a następnie złożyła broń.
  • rozstrzelano 38 obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku
• 1944 – 2. dzień po upadku powstania warszawskiego : ostatnie oddziały Armii Krajowej opuszczają Warszawę po kapitulacji powstania warszawskiego .
• 1945 – utworzono Enklawę Policką .
• 1957 – w Warszawie zdławiono zamieszki wywołane zamknięciem czasopisma Po prostu (tzw. Warszawski Październik '57 ).
• 1960 – na Stadionie Wojska Polskiego w Warszawie rozegrano pierwszy mecz przy sztucznym oświetleniu.
• 1965 – oddano do użytku Miasteczko Studenckie AGH w Krakowie.
• 1965 – otwarto Rondo ONZ w Warszawie .
• 1967 – premiera serialu Niewiarygodne przygody Marka Piegusa .
• 1971 – premiera filmu Kłopotliwy gość .
• 1983 – Lech Wałęsa został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla .
• 1986 – wyemitowano premierowe wydanie Magazynu Kryminalnego 997 .
• 1987 – premiera filmu Misja specjalna .
• 2000 – wyemitowano pierwszy odcinek serialu Plebania .
• 2006 – Siedlce : w miejscowym szpitalu doszło do nagłego pogorszenia się stanu zdrowia u dwóch pacjentek po podaniu im zastrzyków z Corhydronem , co wywołało w kraju tzw. aferę Corhydronu .
• 2007 – minister obrony narodowej Bogdan Klich mianował pośmiertnie 7842 oficerów (ofiary zbrodni katyńskiej z 1940 roku ) na wyższe stopnie.

Wydarzenia na świecie

Flaga Wolnego Terytorium Triestu

•   610 – Herakliusz został koronowany na cesarza bizantyjskiego.
• 1056 – Henryk IV Salicki został królem niemieckim.
• 1285 – na tron Francji wstąpił Filip IV Piękny .
• 1550 – w Chile założono miasto Concepción .
• 1563 – podpisano w Kopenhadze sojusz polsko-duński na mocy którego oba państwa zobowiązały się wspólnie wystąpić przeciwko Szwecji i Rosji.
• 1582 – ze względu na reformę kalendarza gregoriańskiego tego dnia nie było w Italii , Hiszpanii , Portugalii i Polsce .
• 1665 – założono uniwersytet w Kilonii .
• 1762 – w Wiedniu odbyła się premiera opery Orfeusz i Eurydyka Christopha Willibalda Glucka .
• 1795 – w Paryżu doszło do nieudanej próby zamachu stanu rojalistów przeciwko Konwentowi Narodowemu .
• 1813 – wojna brytyjsko-amerykańska : miała miejsce bitwa pod Moraviantown .
• 1817 – w Brukseli skradziono rzeźbę Manneken Pis .
• 1864 – Kalkuta : 60 tys. osób zginęło po uderzeniu cyklonu.
• 1869 – w Glasgow zwodowano statek Otago , jedyny żaglowiec , który prowadził w latach 1888 - 1889 jako kapitan pisarz Józef Conrad Korzeniowski .
• 1889 – niemiecki kartograf Hans Meyer i austriacki przewodnik Ludwik Purtscheller dokonali pierwszego wejścia na Kilimandżaro .
• 1892 – w trakcie strzelaniny po napadzie na bank w Coffeyville w stanie Kansas , zginęli wszyscy, oprócz jednego, członkowie gangu Daltonów .
• 1904 – wojna rosyjsko-japońska : rozpoczęła się bitwa nad Sha He .
• 1905 – Wilbur Wright odbył rekordowy 39-minutowy lot samolotowy pokonując 24,5 mili.
• 1908 – Austro-Węgry dokonały aneksji Bośni i Hercegowiny .
• 1908 – Bułgaria proklamowała niepodległość od Turcji .
• 1910 – Portugalia została proklamowana republiką.
• 1916 – został oddany do użytku kolejowy Most Chabarowski nad rzeką Amur .
• 1917 – prezydent Woodrow Wilson podpisał dekret zezwalający Polakom z USA formować swoją armię, do czego doszło w kanadyjskim Tadeusz Kosciuszko Camp .
• 1921 – Liechtenstein przyjął nową konstytucję wprowadzającą ustrój monarchii konstytucyjnej w miejsce dotychczasowej monarchii absolutnej.
• 1921 – w Londynie założono PEN Club .
• 1925 – rozpoczęła się konferencja w Locarno .
• 1930 – podczas swego pierwszego lotu do Indii, brytyjski sterowiec R101 rozbił się we Francji. Zginęło 48 osób.
• 1934 – premiera filmu Kleopatra .
• 1934 – wybuchła rewolucja w Asturii ( Hiszpania ).
• 1946 – zakończył się I Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes .
• 1947 – prezydent Harry S. Truman wygłosił apel, aby Amerykanie zrezygnowali z jedzenia mięsa przez kilka dni w tygodniu, a zaoszczędzone środki można by było przekazać głodującym mieszkańcom Europy.
• 1948 – 110 tys. osób zginęło w wyniku trzęsienia ziemi w turkmeńskim Aszchabadzie .
• 1948 – powstała IUCN ; International Union for the Protection of Nature na Międzynarodowym Kongresie Ochrony Przyrody w Fontainebleau – późniejsza Międzynarodowa Organizacja Ochrony Przyrody i jej Zasobów.
• 1954 – Włochy i Jugosławia podpisały porozumienie dzielące Wolne Terytorium Triestu .
• 1958 – Francuska Afryka Zachodnia rozpadła się na odrębne republiki autonomiczne.
• 1961 – podpisano konwencję haską znoszącą wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych przez placówki dyplomatyczne lub urzędy konsularne.
• 1961 – premiera filmu Śniadanie u Tiffany'ego .
• 1962 – premiera filmu Doktor No .
• 1962 – ukazał się pierwszy singiel grupy The Beatles – Love Me Do.
• 1964 – 57 osób uciekło do Berlina Zachodniego tunelem wydrążonym pod Murem Berlińskim .
• 1967 – w nocy z 4 na 5 października u wybrzeży Nowej Szkocji spadł duży, niezidentyfikowany obiekt ( incydent w Shag Harbour ).
• 1969 – BBC wyemitowała pierwszy odcinek Latającego cyrku Monty Pythona .
• 1970 – separatyści z Frontu Wyzwolenia Quebecu uprowadzili w Montrealu brytyjskiego dyplomatę Jamesa Richarda Crossa.
• 1973 – w Monachium podpisano Konwencję o udzielaniu patentów europejskich .
• 1974 – w przeprowadzonych przez IRA zamachach bombowych na dwa puby w angielskim Guildford zginęło 5 osób, 65 zostało rannych.
• 1974 – w Waseca ( Minnesota ) Amerykanin Dave Kunst zakończył pierwszą w historii pieszą wyprawę dookoła świata.
• 1980 – w RFN odbyły się wybory parlamentarne .
• 1983 – czeski astronom Antonín Mrkos odkrył planetoidę 9007 James Bond .
• 1984 – rozpoczęła się misja STS-41-G wahadłowca Discovery z pierwszym kanadyjskim astronautą.
• 1985 – zamachy na turystów izraelskich w Egipcie (7 zabitych) i Tunezji (5 zabitych i 2 rannych).
• 1986 – zachodnia prasa opublikowała zdradzone przez Mordechaja Vanunu informacje o izraelskim programie broni atomowej.
• 1991 – w katastrofie indonezyjskiego samolotu wojskowego C-130 Hercules pod Jakartą zginęło 137 osób.
• 1992 – Lennart Meri został wybrany na prezydenta Estonii .
• 1994 – 48 członków sekty Zakon Świątyni Słońca w Szwajcarii i 5 w Kanadzie popełniło zbiorowe samobójstwo.
• 1995 – przyjęto flagę Macedonii .
• 1999 – wskutek zderzenia pociągów w Londynie zginęło 31 osób, 523 zostały ranne.
• 2000 – odbyły się masowe demonstracje w Belgradzie mające zmusić prezydenta Slobodana Miloševicia do ustąpienia.
• 2001 – na Florydzie zmarł fotoedytor tabloidu Sun, pierwsza z 5 śmiertelnych ofiar zarażonych bakteriami wąglika , rozsyłanych drogą pocztową do instytucji publicznych po zamachach z 11 września.
• 2003 – Achmad Kadyrow został wybrany prezydentem Czeczenii .
• 2004 – Monako zostało przyjęte do Rady Europy .

Urodzili się

• 1520 – Alessandro Farnese , włoski kardynał, protektor Królestwa Polskiego przy Stolicy Apostolskiej (zm. 1589 )
• 1609 – Paul Fleming , niemiecki poeta (zm. 1640 )
• 1641 – Markiza de Montespan , kochanka króla Francji Ludwika XIV (zm. 1707 )
• 1658 – Maria z Modeny , królowa Anglii i Szkocji , żona Jakuba II Stuarta (zm. 1718 )
• 1713 – Denis Diderot , francuski pisarz, filozof, encyklopedysta (zm. 1784 )
• 1781 – Bernard Bolzano , czeski matematyk, filozof, teolog (zm. 1848 )
• 1789 – Leon Przyłuski , polski duchowny katolicki, arcybiskup poznański , prymas Polski (zm. 1865 )
• 1818 – (lub 1819 ) Jón Thoroddsen, islandzki pisarz (zm. 1868 )
• 1829 – Chester Arthur , amerykański polityk, prezydent USA (zm. 1886 )
• 1855 – Max Filke , niemiecki kompozytor muzyki liturgicznej (zm. 1911 )
• 1864 – Louis Lumière , francuski chemik (zm. 1948 )
• 1874 – Alfred Chłapowski , polski ziemianin, polityk, minister, ambasador (zm. 1940 )
• 1878 – Ryszard Ordyński , polski reżyser, scenarzysta filmowy (zm. 1953 )
• 1879 – Peyton Rous , amerykański patolog, laureat Nagrody Nobla (zm. 1970 )
• 1887 – René Cassin , francuski prawnik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1976 )
• 1904 – Franciszek Klon , polski pisarz (zm. 1983 )
• 1909 – Zbigniew Koczanowicz , polski aktor, reżyser (zm. 1987 )
• 1909 – Edward Osóbka-Morawski , polski polityk, przewodniczący PKWN , premier Polski (zm. 1997 )
• 1911 – Zbigniew Czeczot-Gawrak , polski filmoznawca, historyk i teoretyk filmu, publicysta i wykładowca uniwersytecki (zm. 2009 )
• 1914 – Elfriede Kaun , niemiecka lekkoatletka (zm. 2008 )
• 1917 – Magda Szabó , węgierska pisarka (zm. 2007 )
• 1919 – Donald Pleasence , angielski aktor (zm. 1995 )
• 1919 – Vojtech Zamarovský , słowacki prozaik, tłumacz, doktor prawa (zm. 2006 )
• 1921 – Wanda Kruszewska, polska aktorka
• 1922 – Brunon Bukowski, polski aktor (zm. 1997 )
• 1922 – José Froilán González , argentyński kierowca wyścigowy Formuły 1
• 1925 – Antoine Gizenga , kongijski polityk, premier Konga
• 1929 – Maciej Borniński, polski aktor (zm. 1993 )
• 1929 – Richard Gordon , amerykański astronauta
• 1930 – Paweł Popowicz , rosyjski kosmonauta (zm. 2009 )
• 1930 – Reinhard Selten , niemiecki ekonomista, laureat Nagrody Nobla
• 1931 – Christiane Mercelis , belgijska tenisistka
• 1931 – Jan Wiktor Nowak , polski duchowny katolicki, biskup siedlecki (zm. 2002 )
• 1935 – Oswald Wiener , austriacki pisarz, teoretyk językoznawstwa
• 1936 – Václav Havel , czeski pisarz, polityk, prezydent Czechosłowacji i Czech
• 1939 – Marie Laforêt , francuska piosenkarka, aktorka
• 1941 – Eduardo Duhalde , argentyński polityk, prezydent Argentyny
• 1941 – Helena Majdaniec , polska wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni (zm. 2002 )
• 1943 – Andrzej Litwornia , polski historyk literatury, eseista (zm. 2006 )
• 1944 – Andrzej Zieliński , polski klawiszowiec zespołu Skaldowie , kompozytor
• 1947 – Brian Johnson , brytyjski wokalista
• 1948 – Zoran Živković , serbski pisarz
• 1949 – Zygmunt Garłowski , polski piłkarz, reprezentant Polski (zm. 2008 )
• 1950 – Jeff Conaway , amerykański aktor
• 1951 – Adam Ferency , polski aktor
• 1952 – Clive Barker , angielski pisarz, reżyser i producent filmowy
• 1952 – Emomali Rachmonow , tadżycki polityk, prezydent Tadżykistanu
• 1953 – Bożena Baranowska , polska aktorka i reżyser
• 1953 – Aleksander Panczenko , rosyjski szachista, arcymistrz (zm. 2009 )
• 1954 – Bob Geldof , irlandzki wokalista, kompozytor
• 1955 – Michał Lorenc , polski kompozytor, twórca muzyki filmowej
• 1956 – Siergiej Trietiakow , rosyjski funkcjonariusz służb specjalnych KGB (zm. 2010 )
• 1957 – Bernie Mac , amerykański aktor (zm. 2008 )
• 1958 – Brent Jett , amerykański astronauta
• 1960 – Daniel Baldwin , amerykański aktor
• 1962 – Sylwia Wysocka , polska aktorka
• 1963 – Krzysztof Król , polski polityk, poseł na Sejm RP, dziennikarz, informatyk, publicysta
• 1965 – Mario Lemieux , kanadyjski hokeista
• 1965 – Patrick Roy , kanadyjski hokeista
• 1966 – Jan Verhaas , holenderski sędzia snookerowy
• 1967 – Tim Carter , angielski piłkarz, bramkarz (zm. 2008 )
• 1967 – Guy Pearce , australijski aktor
• 1971 – Angelika Broniewska, polska aktorka
• 1972 – Grant Hill , amerykański koszykarz
• 1974 – Robert Mateja , polski skoczek narciarski
• 1975 – Kate Winslet , brytyjska aktorka i laureatka Oscara w 2009 roku za rolę w filmie Lektor
• 1975 – Tatiana Grigorieva , australijska lekkoatletka i modelka
• 1976 – Ramzan Kadyrow , czeczeński polityk, prorosyjski premier i prezydent Czeczenii
• 1977 – Szymon Niemiec , polski polityk, dziennikarz, działacz społeczny
• 1978 – James Valentine , amerykański gitarzysta zespołu Maroon 5
• 1979 – Piotr Cugowski , polski wokalista zespołu Bracia
• 1979 – Vince Grella , australijski piłkarz
• 1980 – James Toseland , brytyjski motocyklista
• 1984 – Clint Jones , amerykański skoczek narciarski
• 1984 – Wojciech Winnik , polski siatkarz
• 1985 – Nicola Roberts , angielska wokalistka zespołu Girls Aloud

Zmarli

•   578 – Justyn II , cesarz bizantyjski (ur. ok. 520 )
•   877 – (lub 6 października ) Karol II Łysy , król zachodniofrankijski (ur. 823)
• 1056 – Henryk III , cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (ur. 1017 )
• 1214 – Alfons VIII Szlachetny , król Kastylii i Leónu (ur. 1155 )
• 1285 – Filip III Śmiały , król Francji (ur. 1245 )
• 1512 – Zofia Jagiellonka , królewna polska, księżniczka litewska, margrabina na Ansbach i Bayreuth (ur. 1464 )
• 1565 – Lodovico Ferrari , włoski matematyk (ur. 1522 )
• 1743 – Henry Carey, angielski pisarz, kompozytor (ur. 1687 )
• 1763 – August III Sas , elektor Saksonii , król Polski (ur. 1696 )
• 1805 – Charles Cornwallis , brytyjski administrator kolonialny, dowódca (ur. 1738 )
• 1813 – Tecumseh , wódz Szaunisów (ur. 1768 )
• 1837 – Hortensja de Beauharnais , królowa Holandii, żona króla Ludwika Bonapartego (ur. 1783 )
• 1861 – Antoni Melchior Fijałkowski , polski duchowny katolicki, arcybiskup warszawski (ur. 1778 )
• 1880 – Jacques Offenbach , niemiecki kompozytor, twórca klasycznej operetki (ur. 1819 )
• 1918 – Roland Garros , francuski lotnik (ur. 1888 )
• 1927 – Sam Warner , amerykański przedsiębiorca, współzałożyciel wytwórni filmowej Warner Bros. (ur. 1887 )
• 1933 – Renée Adorée , francuska i amerykańska aktorka (ur. 1898 )
• 1938 – Faustyna Kowalska , święta, polska zakonnica, mistyczka (ur. 1905 )
• 1938 – Marian Zdziechowski , polski filozof, historyk idei (ur. 1861 )
• 1954 – Florent Alpaerts , belgijski kompozytor (ur. 1876 )
• 1960 – Alfred Kroeber , amerykański antropolog kulturowy (ur. 1876 )
• 1967 – Clifton Williams , amerykański astronauta (ur. 1932 )
• 1973 – Lidia Hornicka, polska aktorka, reżyser filmowa (ur. 1923 )
• 1973 – Tadeusz Morgenstern-Podjazd , polski kontradmirał , uczestnik I wojny światowej , wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej (ur. 1895 )
• 1973 – Mieczysław Stoor , polski aktor (ur. 1929 )
• 1976 – Lars Onsager , amerykański fizyk, chemik, matematyk, laureat Nagrody Nobla (ur. 1903 )
• 1979 – Zygmunt Hertz , polski pisarz (ur. 1908 )
• 1992 – Eddie Kendricks, amerykański piosenkarz (ur. 1939 )
• 1995 – Mieczysław Pszon , polski dziennikarz (ur. 1915 )
• 1996 – Seymour Cray , amerykański przemysłowiec, założyciel koncernu Cray (ur. 1925 )
• 1996 – Antonina Kawecka , polska śpiewaczka operowa (sopran) (ur. 1923 )
• 2000 – Leopold Barschandt , austriacki piłkarz, reprezentant Austrii (ur. 1925 )
• 2001 – Barbara Bormann-Żółkiewska, polska reżyser (ur. 1923 )
• 2001 – Jan Lenica , polski grafik, twórca filmów animowanych i ilustracji książkowych (ur. 1928 )
• 2001 – Emilie Schindler , austriacka działaczka, żona Oskara Schindlera (ur. 1907 )
• 2001 – Monika Żeromska , polska pisarka, malarka, córka Stefana Żeromskiego (ur. 1916 )
• 2003 – Denis Quilley, brytyjski aktor (ur. 1927 )
• 2003 – Timothy Treadwell , amerykański ekologista, entuzjasta niedźwiedzi (ur. 1957 )
• 2004 – William Dobelle, amerykański biochemik (ur. 1941 )
• 2004 – Maurice Wilkins , nowozelandzki biochemik, laureat Nagrody Nobla (ur. 1916 )
• 2005 – Natan Gross , polski pisarz, dziennikarz, reżyser pochodzenia żydowskiego (ur. 1919 )
• 2005 – Marian Kryszewski , polski fizykochemik, członek PAN (ur. 1925 )
• 2007 – Walter Kempowski , niemiecki pisarz i poeta (ur. 1929 )
• 2007 – Władysław Kopaliński , polski leksykograf, tłumacz, wydawca, twórca słowników (ur. 1907 )
• 2008 – Leopoldo Elia , włoski prawnik, polityk, minister spraw zagranicznych (ur. 1925 )
• 2008 – Josef Korčák , czeski polityk, premier Czech (ur. 1921 )
• 2008 – Ken Ogata , japoński aktor (ur. 1937 )
• 2009 – Mira Jaworczakowa , polska pisarka (ur. 1917 )
• 2009 – Edward Leja , polski fizyk i wynalazca (ur. 1937 )
• 2010 – Roy Ward Baker , brytyjski reżyser filmowy (ur. 1916 )
• 2010 – Jānis Klovāns , łotewski szachista, arcymistrz (ur. 1935 )
• 2010 – Steve Lee , szwajcarski wokalista rockowy (ur. 1963 )

Przypisy