Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Aforyzm

Aforyzm

Aforyzm ( łac. aphorismus, gr. aphorismós) – zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy. W nowożytnej literaturze europejskiej formę tę wykorzystywali m.in. twórcy francuscy: B. Pascal (Myśli, 1670 [1]), F. La Rochefoaucauld (Maksymy..., 1665 , [2]) oraz S. Chamfort (Maksymy i myśli..., 1795 [3]).

Rozwój aforystyki w Polsce przypadł głównie na okres baroku , jednakże już w starożytności były znane i popularne w całej Europie , szczególnie wywodzące się ze schyłku starożytności, Dystychy moralne Marcusa Catona, wydane jako "Katonowe wiersze" - "Catonis disticha" w przekładzie polskim w XVI w. przez Franciszka Mymerusa i Sebastyana Klonowicza; wyd. Jan Bystroń, Kraków, rok 1894 .

Szczególny rodzaj schematcznego aforyzmu, zwany w Polsce "trynką" (lub "trzeciakiem"), a będący retoryczną elipsą o klamrze spajającej trzy równoległe człony, dzięki temu, że wielokrotnie pojawia się w starotestamentowych Księgach Mądrości oraz epigramatach Marcjalisa , cieszył się wzięciem w średniowieczu , kiedy to zaczęły krążyć liczne łacińskie trynki- przysłowia . Zachowało się na przykład 180 trynek Szlachcica-Anonima, z czego 67 "końskich", które zapisał na marginesach rękopiśmiennego kodeksu zawierającego wyciąg z Hippiki K. Pieniążka.

Inny rodzaj schematycznego aforyzmu, zwany w Polsce "czworakiem" (lub "czwartakiem"), polegał na wyliczaniu czterech jakości cechujących jakąś osobę lub rzecz.

Dużo aforyzmów można odnaleźć w zbiorach Andrzeja Maksymiliana Fredry Przysłowia mów potocznych oraz Monita politico moralia. Przysłowia są jedynym utworem napisanym przez Fredrę po polsku. Oprócz aforyzmów oryginalnych znalazło się w nim wiele spolszczonych sentencji i maksym autorów rzymskich ( Seneka , Tacyt i in.).

Autorami aforyzmów byli też m.in. Aleksander Świętochowski , Stanisław Jerzy Lec , Andrzej Majewski .

Przypisy

  1. Myśli oraz Rozprawa o kondycji możnych ; Modlitwa o dobry użytek chorób ; Rozprawa o namiętnościach miłości, Blaise Pascal. Kraków, wyd. "Zielona Sowa", 2004
  2. Maximes du duc de La Rochefoucauld, wyd. F. Didot frères, 1861 . Rozważania i uwagi moralne , Kraków, wyd. "Mediewal", 1992
  3. Maksymy i myśli; Charaktery i anegdoty, Sebastien-Roch-Nicolas Chamfort, (1740?-1794). Warszawa : "Alfa-Wero", 1995

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Aforyzm":

Aforyzm Aforyzm ( łac. aphorismus, gr. aphorismós) – zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ...

Środki stylistyczne ...

Epigramat ...

Aleksander Fredro ...

Aleksander Świętochowski ...

Dialekt języków. W dyskusjach o różnicy pomiędzy językiem a dialektem często pojawia się Aforyzm, że "język to dialekt z armią i flotą wojenną" (przypisywany Maxowi ...

Ludwig Wittgenstein najważniejsze dzieło filozofa – jest to praca złożona z licznych ponumerowanych dziesiętnie Aforyzmów. Traktat napisany został z wielką troską o jasność i ścisłość wypowiedzi ...

Róża Luksemburg roli partii w procesie rewolucyjnym. Z okresu rewolucji bolszewickiej pochodzi jej znany Aforyzm: "Nie ma prawdziwego socjalizmu bez demokracji , tak jak nie ma prawdziwej ...

20 listopada ...

1 stycznia ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Aforyzm":

Czego nauczył się Mały Książę na planetach (plansza 14) gdy wiemy, że należy na wiele z nich patrzeć przez pryzmat pojęcia Aforyzm, łatwiej rozpoznać wartości, o których bohater mówi. Są to: miłość, przyjaźń, ...

Czego nauczył się Mały Książę na planetach (plansza 11) podróży Mały Książę wyciągnął wiele wniosków, które mogą stać się dla nas Aforyzmami. Aforyzm (łac. aphorismus, gr. aphorismós) – zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź wyrażająca ...

045. Tworzenie nowych słów. Die Wortbildung, część 2 (plansza 15) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie