| Akseli Gallen-Kallela |
Akseli Gallen-Kallela |
| Imiona i nazwisko | Axel Waldemar Gallén |
| Data i miejsce urodzenia | 26 kwietnia 1865, Pori |
| Data i miejsce śmierci | 7 marca 1931,
Sztokholm |
| Narodowość | Fin (mniejszość szwedzka) |
| Dziedzina sztuki |
Malarstwo
|
| Styl | Narodowy romantyzm |
| Ważne dzieła | Obrona Sampo, Zemsta Joukahainena, Bratobójstwo, projekt
Orderu Krzyża Wolności
, projekt
Orderu Białej Róży
|
| Muzeum artysty | - |
Muzeum Gallen-Kalleli w jego domu w Tarvaspää
Akseli Gallen-Kallela, właśc. Axel Waldemar Gallén (ur.
26 kwietnia
1865
w
Pori
, zm.
7 marca
1931
w
Sztokholmie
) - malarz
fiński
, twórca serii obrazów inspirowanych fińską
epopeją narodową
Kalevala
.
Urodził się w Pori, w rodzinie
szwedzkojęzycznej
. Jego ojciec, Peter Gallén, pracował w policji, później rozpoczął własną działalność prawniczą. Matka, Mathilda Wahlroos, córka kapitana okrętu, zachęcała syna by rozwijał swoje talenty artystyczne. W wieku 11 lat Axél Gallén został wysłany do
Helsinek
i rozpoczął naukę w szwedzkojęzycznej szkole. Od
1878
roku uczęszczał na dodatkowe zajęcia z
rysunku
organizowane przez Fińskie Towarzystwo Sztuki.
W
1884
roku przeniósł się do
Paryża
, gdzie rozpoczął studia w
Académie Julian
i nawiązał przyjaźń z fińskim malarzem Albertem Edelfeltem, norweskim malarzem Adamem Dörnbergerem i szwedzkim pisarzem
Augustem Strindbergiem
. W tym okresie powstały takie dzieła artysty jak: Stara kobieta i kot (
1885
), Demasquée (
1888
), W saunie (
1889
).
W roku
1890
Axél Gallén poślubił Mary Helenę Slöör, która urodziła mu dwie córki: Impi Marjattę i Kirsti oraz syna o imieniu Jorma. Żona malarza pozowała mu jako modelka do obrazu pt. Madonna (
1891
) i
tryptyku
Mit Aino (
1891
). Podczas podróży poślubnej, w czasie której odwiedził z żoną
Karelię
, zaczął zbierać materiały potrzebne do zilustrowania Kalevali.
Gallén wykorzystywał motywy z eposu Kalevali w wielu swoich pracach. Był to jego sposób na wyrażenie własnego
patriotyzmu
, związanych z tym nadziei i rozczarowań. Choć tematyka jego późnych dzieł jest silnie narodowa i patriotyczna, styl artysty rozwijał się pod wpływem nurtów międzynarodowych, szczególnie
symbolizmu
i francuskiego
art nouveau
. Tworzył też w stylu
secesji
.
Inspirowany
architekturą
karelską
, Gallén zaprojektował i zlecił budowę domu w Ruovesi, niedaleko
Tampere
w
Finlandii
. Dom o nazwie Kalela pełnił także funkcję pracowni malarza i zapoczątkował w budownictwie fińskim nurt zwany architekturą narodowego romantyzmu. W Kaleli malarz stworzył swoje najsłynniejsze dzieła: Obrona Sampo (
1895
), Zemsta Joukahainena (
1897
), Bratobójstwo (
1897
), Matka Lemminkäina (
1897
), Klątwa Kullervo (
1899
). W roku
1913
powstała jeszcze jedna pełniąca funkcję pracowni rezydencja jego projektu - willa w Tarvaspää w
Espoo
.
W czasie pobytu w Ruovesi artysta zaczął posługiwać się fińską wersją swojego nazwiska, oficjalnie zmienił je na Akseli Gallen-Kallela w
1907
roku.
W roku
1900
Gallen-Kallela wykonał
freski
dla fińskiego pawilonu na
Wystawie Światowej
w Paryżu. Udział w Wystawie
Finowie
uczynili
manifestacją
swojej odrębności narodowej i sam Gallen-Kallela również zawarł w swoich freskach polityczne aluzje. Żmijom we fragmencie pt. Ilmarinen orze pole żmij malarz nadał kolory odpowiadające rosyjskim barwom narodowym. W Kalevali bohaterowi
Ilmarinenowi
udaje się zaorać pole i z powodzeniem wykonać inne karkołomne zadania. W
1928
roku Gallen-Kallela z pomocą syna ponownie wykonał te same freski w gmachu Muzeum Narodowego.
Techniką fresku Gallen-Kallela zdobił od
1901
do
1903
roku
mauzoleum
Sigrida Juséseliusa w Pori. Prace te zniszczył pożar w
1931
roku oraz
II wojna światowa
, jednak część malowideł zrekonstruował syn Gallen-Kalleli na podstawie szkiców.
W roku
1909
Gallen-Kallela wraz z rodziną wyjechał do
Afryki
, gdzie spędził dwa lata. W
1923
odziedził
Stany Zjednoczone
, w
1924
roku
Meksyk
. Do Finlandii powrócił w
1926
roku. Wykonał kilka fresków na zamówienie Muzeum Narodowego oraz banku Kansallispankki, nie przestawał też szkicować. Pracował nad serią ilustracji do Wielkiej Kalevali.
Akseli Gallen-Kallela zmarł 7 marca 1931 roku w Sztokholmie, w drodze powrotnej z
Danii
do Finlandii, na
zapalenie płuc
.
Bibliografia
- M. Wallis, 1974: Secesja. Wydanie II. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
Linki zewnętrzne
