Alpiniści schodzący z Aiguille du Midi
Alpinizm posiada dwa albo trzy znaczenia, szersze i węższe.
1A. W sensie najbardziej dosłownym alpinizm to każda
wspinaczka górska
uprawiana w
Alpach
.
1B. W sensie potocznym alpinizm to każda
wspinaczka górska
(inaczej wspinaczka wysokogórska) uprawiana w górach wysokich (o rzeźbie alpejskiej), ale nie tylko w samych Alpach.
2. Natomiast według
polskich ustawodawców
alpinizm jest jeszcze szerszą dziedziną
sportu
, obejmującą w zasadzie każdy rodzaj wspinaczki wymagający pewnego przygotowania specjalistycznego (i na ogół specjalistycznego ekwipunku):
- wspinaczkę sportową,
- wspinaczkę wysokogórską,
- alpinizm jaskiniowy
- narciarstwo wysokogórskie.
W kilku językach występują odpowiedniki określeń „chodzący po górach”, „chodzenie po górach” (
niemieckie
Bergsteiger, czeskie i słowackie horolezec, horolezectvo/~ctví) lub zbliżone
angielskie
mountaineer czy
hiszpańskie
montañismo. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem
Tatr
jest polskie
taternik
i
taternictwo
, które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. Dziś określenie alpinizm i
alpinista
[1] jest powszechnie zrozumiałe w świecie (choć należy pamiętać, że w krajach anglosaskich jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów alpinizm, alpinista na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół mountaineering, mountaineer, a dopiero w szczególnym kontekście na alpinism, alpinist).
Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji
skalnych
i
lodowych
, oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin alpinizm w jęz. polskim rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po II wojnie światowej rywalizowal w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem taternictwo, to tę rywalizację wygrał. (Natomiast inne terminy urobione od konkretnych łańcuchów górskich, takie jak andynizm,
himalaizm
, a nawet pireneizm, dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.)
Stąd np. nazwa organizacji, zrzeszającej większość klubów wysokogórskich (czyli klubów wspinaczkowych) w
Polsce
, brzmi
Polski Związek Alpinizmu
.
Powszechnie uznaje się, iż inicjatorem alpinizmu w sensie dosłownym (1A), rozumianego jako poznawanie i zdobywanie Alp metodami wspinaczkowymi, był w II. połowie XVIII w. szwajcarski przyrodnik z
Genewy
Horacy-Benedykt de Saussure
.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ *pod redakcją Macieja Popki: Alpinizm. Warszawa: Wydawnictwo Sport I Turystyka, 1974.
Bibliografia
-
Craig Luebben
: Wspinaczka w skale. tłumaczenie: Tomasz Kliś. Łódź: "Galaktyka", 2006. .
- Allen Fyffe, Iain Peter: Podręcznik wspinaczki. Łódź: "Galaktyka", 2003. .