anataz

Komórka elementarna anatazu

Anataz (oktaedryt) – minerał , odmiana polimorficzna dwutlenku tytanu .
Nazwa pochodzi od: anatasis gr. = wydłużenie. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1738roku; w 1802 roku L.N.Vauqelin ustalił, że anataz ma analogiczne własności chemiczne jak rutyl .

Własności

• Wzór chemiczny : TiO₂ – dwutlenek tytanu
• Twardość : 5,5- 6
• Gęstość : 3,8 -3,9
• Rysa : biała
• Barwa : bezbarwny, różowy, czerwony, żółty, brunatny, niebieski, czarny
• Połysk : metaliczny do diamentowego /tłustawy/
• Łupliwość : doskonała w dwóch kierunkach
• Przełam : muszlowy
• Spójność : kruchy
• Układ krystalograficzny : tetragonalny;

Parametry komórki elementarnej :
a = 0,37852 nm
b = 0,37852 nm
c = 0,95139 nm

Tworzy kryształy ostro zakończone o postaci podwójnej piramidy. Rzadziej ma pokrój słupkowy lub tabliczkowy. jest jedną z trzech odmian polimorficznych dwutlenku tytanu obok rutylu i brukitu . Jest kruchy, przezroczysty, ciemno zabarwione kryształy wykazują pleochroizm o barwach: żółtobrązowej, zielonkawoniebieskiej, brązowej.

Występowanie

Powszechnie występuje jako składniki skał magmowych i metamorficznych . W żyłach typu alpejskiego, iłach, piaskowcach. Tworzy się z roztworów hydrotermalnych obok kryształu górskiego i adularu . Występuje niemal wyłącznie w formie małych, rozproszonych kryształów.

Miejsca występowania: Szwajcaria – w masywie St.Gothard i Francja – Bourg d'Oisans – połyskujące żółte kryształy, Norwegia – ciemnoniebieski anataz, Rosja – Ural, USA – Kolorado, Brazylia – Minas Gerais, RPA .

W Polsce: występuje w Sudetach, stwierdzony w okolicach Jeleniej Góry, Kowar, Strzelina.

Zastosowanie

• Jest wykorzystywany do produkcji głównie bieli tytanowej ,
• do pozyskiwania tytanu.
• ma znaczenie naukowe
• stanowi poszukiwany kamień kolekcjonerski,
• bywa używany jako kamień jubilerski

Bibliografia

• Podręczny Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne
• Atlas mineralogii
• Leksykon Przyrodniczy -Minerały
• R.Hochleitner – Minerały i kryształy