|
Amazonka
Amazonka - (Rio de las Amazonas, Río Amazonas) – rzeka Ameryki Południowej o największym średnim przepływie na Ziemi oraz druga na świecie (wg niektórych źródeł pierwsza) pod względem długości. Amazonka posiada największe na świecie dorzecze (o powierzchni ok. 7 mln km²) i największe zasoby wodne. Dlatego też w jej dorzeczu wyrastają największe lasy tropikalne. Nazwa najprawdopodobniej pochodzi od błędnie tłumaczonej nazwy amacunu – "niedźwiedź wodnych chmur", którą rozpropagował w Europie, po roku 1540 Hiszpan Francisco de Orellana, który jako pierwszy przepłynął rzekę z And do ujścia.
Długość rzeki od wieków była sporna. Utrudniał ją nie tylko dylemat wyodrębnienia spośród ponad 1000 dopływów właściwej rzeki, ale i dotarcie do ukrytych w niedostępnym terenie źródeł – rzetelny wybór dopływu powinien być poprzedzony wieloletnim pomiarem wielkości jego przepływu wody, aby uśrednić jego wahania w szerokich granicach. Należy jednak pamiętać, że długość nieuregulowanej rzeki zmienia się ciągle, szczególnie po powodziach: stare zakola zostają odcięte jako starorzecza, powstają nowe, rzeka na długich odcinkach płynie kilkoma ramionami o różnej długości, w jednym roku bardziej jednym w innym roku innym.
Bieg rzeki
Płynie przez Peru, Brazylię i częściowo, jako rzeka graniczna, przez Kolumbię. Źródła Amazonki znajdują się w peruwiańskich Andach na wysokości 5190 m n.p.m., skąd rzeka płynie w kierunku wschodnim przez Nizinę Amazonki. Amazonka posiada kilka rzek źródłowych, w zależności od przyjęcia jednej z nich za główną, podaje się różną długość. Najczęściej za rzekę źródłową przyjmuje się Ukajali, rzadziej Marañón. Według pomiarów peruwiańskich Amazonka jest najdłuższą rzeką świata. Razem z Ukajali i Carhuasantą liczy 7025 km. Natomiast długość Amazonki wraz z Marañón wynosi około 6400 km.
W środkowym biegu, od ujścia Yavari/Javari do ujścia Rio Negro, Amazonka nazywana jest Solimões. Szerokość rzeki dochodzi w środkowym biegu do 20 km, zaś w biegu dolnym do 100 km. Ujście Amazonki do Atlantyku ma postać rozległej delty z licznymi, oddzielonymi od siebie, ramionami (około 200 odnóg) – nie mamy tu jednak do czynienia z klasycznym ujściem deltowatym. Największe z ramion mają charakter estuariów, rozpoczynających się nawet 350 km od oceanu. Przy ujściu rzeka ma prawie 80 km szerokości.
Maksymalny przepływ przy ujściu dochodzi do 300 tys. m³/s (średni roczny wynosi ok. 120 tys. m³/s). Tak duże masy słodkiej wody powodują wysładzanie wody oceanicznej w odległości do 400 km od ujścia. Ze względu na różnice w pojawianiu się deszczów zenitalnych na półkuli północnej i południowej Amazonka wzbiera dwukrotnie w ciągu roku.
Spadek rzeki w dolnym jej biegu jest minimalny – znajdujące się 1300 km od ujścia Manaus leży na wysokości 26 m n.p.m., co oznacza, że średni spadek rzeki wynosi zaledwie 0,002%.
Główne prawostronne dopływy Amazonki to:
- Ukajali
- Juruá
- Purus
- Madeira
- Tapajós
- Xingu
- Tocantins
Główne lewostronne dopływy Amazonki to:
- Napo
- Putumayo / Içá
- Caquetá / Japurá
- Rio Negro
Inne hasła zawierające informacje o "Amazonka":
Delta rzeki
deltowe4. Czoło delty5. Prodelta Największe deltyFragment delty MissisipiNajwiększą deltę na świecie tworzy Amazonka delta ta mierzy 100,000 km². Na następnym miejscu plasuje się delta ...
Wilgotny las równikowy
...
Wenezuela
...
Nizina Amazonki
...
Wyżyna Brazylijska
...
Amazonki (mitologia grecka)
Amazonka (rzymska kopia greckiej rzeźby
Fidiasza
z V w. p.n.e., marmur, Palazzo ...
Najdłuższe rzeki świata
...
Kategoria:Mrówkowate
(mrówki)
Attopsis
Aulacopone relicta
Axinidris
Azteca
B
Baikuris
C
Camponotus
D
Dolichoderinae
Dorylus
E
Eciton
Elajosom
F
Formicium
Furażowanie
G
Gmachówka cieśla
Gmachówka drzewotoczna
Gładyszek mrowiskowy
H
Haplometroza
Hurtnica podobna
Hurtnica pospolita
Hurtnica wstydliwa
K
Kartonówka zwyczajna
Koczowniczka czarna
L
Leptanillinae
Lestobioza
M
Martialis heureka
Messor
Mrówka Rasberry'ego
Mrówka Amazonka
Mrówka faraona
Mrówka grzybiarka
Mrówka pniakowa
Mrówka pniowa
Mrówka północna
Mrówka rudnica
Mrówka smętnica
Mrówka uralska
Mrówka złodziejka
Mrówka ćmawa
M cd.
Mrówka ...
Aguirre, gniew boży
...
Amazonas (Wenezuela)
stolicą było miasto San Fernando de Atabapo.Wbrew swej nazwie, pochodzącej od
rzeki
Amazonka
, większość terytorium Amazonas leży w
dorzeczu
Orinoko
.Stan Amazonas zajmuje powierzchnię 180 ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Amazonka":
039. Nizina Amazonki (plansza 6)
Rzeka Amazonka
...
039. Nizina Amazonki (plansza 5)
Amazonka
...
Rola wód w kształtowaniu krajobrazu (plansza 9)
zwany deltą.
Niektóre delty mogą mieć bardzo duże rozmiary. Największą deltę utworzyła Amazonka, zajmuje ona powierzchnię 100tys.km2, delta Gangesu zajmuje 86tys.km2, Missisipi 32tys.km2, a ...
|
