Benfold, niszczyciel typu Arleigh Burke , strzela z armaty MK45 kalibru 127 mm

armaty wymierzone w morze w twierdzy Christiansholm w Kristiansand

Schemat ładowania armaty

Armata 105 mm wz. 29 wyprodukowana w Starachowicach w 1938

XIX-wieczne armaty na zamku w Kwidzynie

Armata była dawniej bronią miotająca pociski za pomocą prochu . Współcześnie terminem tym określa się działo o bliskim płaskiemu torze lotu pocisku , służące do ostrzeliwania celów będących na linii pola widzenia.

Wynaleziona przed 1280 rokiem w Chinach w postaci metalowej rury ( lufy ), wyrzucającej pociski w stronę wroga za pomocą prochu strzelniczego. W Europie znana od 1326 jako bombarda .

Z armat wyodrębniły się:

• broń ręczna (aktualnie nie zaliczana do armat):
  • karabin – poprzednio: ręczna puszka , hakownica , muszkiet ;
  • pistolet – poprzednio: krócica – np. Vis ;
  • rewolwer ;
• działa :
  • haubica ;
  • współczesne armaty, np. armata wz. 02/26 ;
• granatniki np. granatnik wz. 1936 ;
• moździerze .

Najpotężniejszymi pod względem kalibru działami były: okrętowe (np. japońskie pancerniki " Yamato " i " Musashi " miały działa kalibru 460 mm), kolejowe (np. niemiecka Dora miała kaliber 800 mm) i obrony wybrzeża (były to najczęściej działa kolejowe lub okrętowe zamontowane na wybrzeżu). Historycznie największy kaliber (890 mm) ma nie Car Puszka z 1586, przechowywana do dziś w moskiewskim Kremlu , lecz amerykańskie działo doświadczalne Little David (zwane w niektórych źródłach moździerzem) o kalibrze 914 mm.

Obecnie działa kalibru ponad 240 mm są wielką rzadkością, a w praktyce najczęściej stosuje się działa do 155 mm (na lądzie) oraz 130 mm (na okrętach ).

Typowa armata współczesna składa się z następujących elementów:

• lufy ,
• hamulca wylotowego ,
• łoża (łoże górne i łoże dolne),
• mechanizmu podniesieniowego i kierunkowego,
• kołyski ,
• zamka ,
• tylca (tylko w małokalibrowych armatach automatycznych),
• oporopowrotnika .

Niektóre armaty posiadają również przedmuchiwacz lufy (najczęściej eżektorowy, rzadziej na sprężone powietrze)

Zobacz też

• Nadarmata