Atlit (
hebr.
: עתלית) -
wieś
położona w
samorządzie regionu
Hof HaCarmel
, w
Dystrykcie Hajfy
, w
Izraelu
.
Leży w północnej części
równiny Szaron
na wybrzeżu
Morza Śródziemnego
na południe od masywu
górskiego Karmel
, w otoczeniu
kibuców
Newe Yam
i
Ein Carmel
, wioski
Ein Hod
, oraz
moszawu
Megadim
.
Historia
Miejsce to posiada dużą naturalną zatokę, która nadaje się na idealny port morski. Z tego powodu okolica ta była zamieszkana już we wczesnym okresie
Kanaanu
. W owym czasie tutejsza miejscowość nazywała się Qarta lub Certha. Później był to port
Fenicjan
. Według świadectwa
biblijnego
, w
VIII
i
IX wieku p.n.e.
port służył
Królestwu Izraela
.
Ruiny zamku Krzyżowców w Atlit
W
XII wieku
na tutejszym półwyspie wzniesiono największy i najsłynniejszy zamek
Zakonu Templariuszy
. Nazywano go Zamkiem Templariuszy lub Zamkiem Pielgrzyma (
łac.
Castrum Pelegrinorum). Wykorzystując walory terenu wybudowano wieżę, otoczoną dwoma liniami murów obronnych z fosą. Mury miały 7,5
metra
wysokości, a fosa była na 2 metry głęboka. Do miasta prowadziły cztery bramy wjazdowe. Na okolicznych wzgórzach wybudowano dodatkową linię fortów, z których najważniejszym był H. Qarta. Twierdza nie była nowoczesna i nie odpowiadała zagrożeniom, jakie stały przed
Królestwem Jerozolimskim
[1].
Idąc za potrzebą chwili, w
1218
wybudowano na półwyspie nowy zamek Atlit. Przy jego budowie pomógł finansowo rycerz Walter z Avesnies, uczestnik
V wyprawy krzyżowej
do
Ziemi Świętej
. W pracach budowlanych pomagało wielu pątników i członków
Zakonu Krzyżackiego
. Mury zamku miały 6 metrów szerokości i 15 metrów wysokości. Przed murami znajdowała się wykuta w skale głęboka fosa. Do wnętrza zamku prowadziły dwie bramy. Atutem twierdzy był naturalny port, który zapewniał utrzymanie szlaku morskiego łączącego Ziemię Świętą z
Europą
[1].
W sierpniu
1220
zamek Atlit był oblegany przez
sunickiego
sułtana Al-Mu'azzama. Siła garnizonu wynosiła wówczas 4 000 zbrojnych. Po dwóch tygodniach oblężenia Muzułmanie odstąpili, nie wyrządzając zamkowi żadnej szkody. Zniszczony został wówczas fort H. Qarta[1].
W
1229
cesarz niemiecki
Fryderyk II
postanowił zająć twierdzę nagłym atakiem i w ten sposób narzucić swoją władzę całemu Królestwu Jerozolimskiemu. Jednak Templariusze, po wjechaniu cesarza do zamku, zamknęli za nim bramy. Cesarz pozostał ich więźniem dopóki nie wyrzekł się pretensji do tego zamku. W
1265
zamek był oblężony przez sułtana
Bajbarsa
. Zamek ten nigdy nie został przez nikogo zdobyty. Templariusze opuścili go
14 sierpnia
1291
po
upadku Akki
[1].
Lokalizacja Atlit na starej mapie z
1870
W następnych wiekach w miejscu tym istniała niewielka
arabska
wioska, która w
1880
liczyła około 200 mieszkańców[2]. W
XIX wieku
pozostałości zamku Templariuszy rozebrał
Ibrahim Pasza
. Ruiny zamku są do tej pory zachowane[1].
Współczesna osada została założona w
1903
dzięki finansowej pomocy barona Edmonda de Rothschilda. Po
1918
roku
brytyjskie
władze
Mandatu Palestyny
potraktowały arabską i żydowską wieś jako jedną całość. W
1938
mieszkało w niej 508 Arabów i 224 Żydów. Po
1940
nastąpiło gwałtowne zmniejszenie się liczebności arabskich mieszkańców. Wynikało to z faktu sprzedaży gruntów rolnych żydowskim organizacjom
syjonistycznym
. W ten sposób, w
1944
w Atlit pozostawało już tylko 150 Arabów (90
Muzułmanów
i 60
Chrześcijan
) oraz około 2 000 Żydów.
W
1938
Brytyjczycy utworzyli na północ od Atlit bazę wojskową, którą w
1939
przebudowano na obóz dla nielegalnych imigrantów żydowskich. Obóz składał się z szeregów
baraków mieszkalnych
, otoczonych
drutem kolczastym
i wieżami strażniczymi. Brytyjczycy, ulegając arabskim żądaniom ograniczenia żydowskiej imigracji, odmawiali Żydom prawa wjazdu do Palestyny i wyłapywali nielegalnych imigrantów[3].
Brytyjski obóz dla internowanych w Atlit
W listopadzie
1940
brytyjskie władze zdecydowały się wysłać 5 000 nielegalnych imigrantów do obozów dla internowanych utworzonych na
Mauritiusie
. Żydowskie organizacje paramilitarne usiłowały zapobiec tej deportacji.
25 listopada
członkowie
Hagany
zdetonowali podłożoną bombę na statku "Patria". Jednak wielkość bomby została źle dobrana i statek szybko zatonął. Na pokładzie znajdowało się 1 800 deportowanych nielegalnych imigrantów żydowskich, z których 216 zginęło w tym zamachu. Ocaleni wrócili do obozu w Atlit i po kilku miesiącach zostali wypuszczeni na wolność.
19 marca
1941
do
Zatoki Hajfy
wpłynął statek "Darien II", wiozący 800 Żydów uciekających przed Nazistami z
Bułgarii
i
Rumunii
. Brytyjczycy zatrzymali wszystkich Żydów z tego statku i umieścili w obozie Atlit. We wrześniu
1942
z obozu wypuszczono żydowskich imigrantów. Obóz pozostał obozem jenieckim, w którym przetrzymywano
włoskich
i
niemieckich
jeńców wojennych[4].
Ponowne otwarcie obozu nastąpiło w
1945
, gdy do brzegów Palestyny dotarła wielka fala nielegalnych żydowskich imigrantów z Europy. Większość z zatrzymanych było ocalonymi z
nazistowskich
obozów koncentracyjnych
. W nocy
9 października
1945
grupa żydowska
Palmach
dowodzona przez Nachuma Sariga zaatakowała brytyjski obóz w Atlit, odbijając 208 więźniów[3]. Po tym incydencie, Brytyjczycy przewieźli większość internowanych Żydów na wyspę
Cypr
. Obóz w Atlit działał do utworzenia niepodległego państwa Izrael w maju
1948
[5].
Okoliczności pozostania Arabów w Atlit podczas
Wojny o Niepodległość
w
1948
są nieznane[6]. W
1956
i
1967
w dawnym brytyjskim obozie jenieckim w Atlit przetrzymywano
egipskich
jeńców wojennych[4]
Demografia
Atlit posiada liczne osiedla mieszkaniowe: Neve Moshe, Yamit, Giv'at HaPrahim, Giv'at HaBrekhot, Giv'at Sharon, Shoshanat HaYam, HaGoren, Yafe Nof, Argaman, Hofit, Savyonei Atlit i Allon.
Edukacja
W Atlit znajduje się szkoła podstawowa oraz szkoły religijne: Beit Josef, Chabad of Atlit i Gan Chabad[7].
Kultura
W
1987
władze izraelskie oficjalnie uznały teren byłego brytyjskiego obozu dla nielegalnych imigrantów jako pomnik historyczny. Na potrzeby utworzenia muzeum przekazano 20
akrów
z oryginalnych 25 akrów, na których znajdował się obóz. Muzeum Nielegalnej Imigracji w Atlit pozwala gościom poznać i doświadczyć traumę imigrantów, którzy po zwolnieniu z nazistowskich obozów koncentracyjnych trafiali za druty kolczaste brytyjskich obozów dla internowanych[5].
Gospodarka
Gospodarka wioski opiera się na rolnictwie i turystyce.
Znajduje się tutaj firma Atlit Marine Fish Hatchery, prowadząca działalność
rybołówstwa
[8]. Natomiast spółki Carmel Chemicals Ltd., Israel Salt Co. Ltd. i Israel Salt Industries Ltd. zajmują się pozyskiwaniem z wody morskiej soli oraz innych minerałów.
Południowa zatoka Atlit jest wykorzystywana jako niewielki port izraelskiej
marynarki wojennej
. Stacjonuje tutaj jednostka specjalna Shayetet 13. Teren portu i bazy wojskowej jest obszarem zamkniętym dla osób postronnych[9].
Turystyka
Znajdują się tutaj wspaniałe plaże, na których można uprawiać wszystkie
sporty wodne
. Atlit jest popularnym miejscem do uprawiania
nurkowania
. Podwodne badania odkryły przy brzegu ruiny starożytnej osady oraz wraki statków. Płetwonurkowie mogą tutaj podziwiać kamienne kotwice oraz pozostałości drewnianych statków[10].
Komunikacja
Z wioski wychodzi droga nr 7110
, która prowadzi do położonego na północ od wioski węzła drogowego z
autostradą
nr 2
(
Tel Awiw
-
Hajfa
) i drogą nr 721
, która prowadzi na wschód do więzienia wojskowego Prison Six (
Bsis Kli'a 396), szkoły artystycznej Beit Tzvi i skrzyżowania z
drogą ekspresową
nr 4
(
Netiv HaAsara
-
Rosh HaNikra
). Lokalne drogi prowadzą do położonych na południu kibuców
Newe Yam
i
Ein Carmel
.
W zachodniej części wioski jest
stacja kolejowa Atlit
. Pociągi z Atlit jadą do
Hajfy
,
Nahariji
,
Tel Awiwu
,
Lod
,
Modi'in
,
Rehovot
,
Aszkelonu
i
Beer Szewy
.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4
Atlit
(
pol.
). W: Szlak Templariuszy [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑
Welcome To 'Atlit
(
ang.
). W: Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑ 3,0 3,1
Atlit "Illegal" Immigrant Detention Camp
(
ang.
). W: Society for Preservation of Israel Heritage Sites [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑ 4,0 4,1
Atlit
(
ang.
). W: Planet Ware [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑ 5,0 5,1
Atlit “Illegal Immigration Camp”
(
ang.
). W: Jewish Virtual Library [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑ B. Morris W. Khalidi: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Ss. 146-147.
- ↑
Chabad of Atlit
(
ang.
). W: Chabad Centers [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑
Products
(
ang.
). W: Atlit Marine Fish Hatchery [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑
Atlit
(
ang.
). W: Global Security [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
- ↑
The Pre-Pottery Neolithic Site of Atlit-Yam
(
ang.
). W: Israel Antiquities Authority [on-line]. [dostęp 25 listopada 2008].
Linki zewnętrzne