Attyka kamienicy Mikołaja Przybyły w Kazimierzu Dolnym

Attyka elewacji południowej
zamek w Baranowie Sandomierskim

Attyka ( franc. (étage) attique, z grec. Attikos) – górny element budynku w postaci ścianki, balustrady lub rzędu sterczyn osłaniający dach . Attyka pełni dwojaką funkcję: estetyczną (przede wszystkim) jako architektoniczny element dekoracyjny oraz użytkowo-konstrukcyjną jako zabezpieczenie sąsiednich budynków przed przeniesieniem się ognia w przypadku pożaru.

W zależności od ukształtowania rozróżnia się attyki:

• pełne – stosowane głównie w średniowieczu
• ażurowe (balustradowe i arkadowe) – renesans i barok
• uskokowe lub schodkowe – klasycyzm przełomu XVIII i XIX wieku
• grzebieniowe (zwane polskimi) – stosowane w 2. połowie XVI wieku

Attyka stosowana była w starożytności ( Grecja , Rzym ), a także ponownie (w zmienionej formie) od XVI wieku . Charakterystyczna dla renesansowej architektury Polski i Czech była ozdobą zamków, pałaców, kościołów, ratuszów oraz bram i kamienic. Do najpiękniejszych attyk polskich należą attyki: krakowskich sukiennic ( 1557 ), ratuszów w Tarnowie i Sandomierzu (2. połowa XVI wieku) oraz Szydłowcu .

Bardzo rozbudowane formy przyjmowała zwłaszcza w manieryzmie (mieszczańskie kamienice Celejowska oraz Przybyłów w Kazimierzu Dolnym ). Na Śląsku występuje odmiana attyki, charakterystyczna dla tego regionu - attyka śląska - o zakończeniu w formach półkoli, ćwierćkoli, np. attyka w kamienicy "Pod Złotą Koroną" przy Rynku nr 29 we Wrocławiu . W Warszawie attykami ozdobiony jest między innymi Pałac Kultury i Nauki .

Źródła

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, ss. 16, 17. . 

Zobacz też