Na mapach: 40°23'N 49°52'E / 40.383, 49.867

Baku
Herb Herb Baku
Państwo	Azerbejdżan
Burmistrz	Hajibala Abutalybov
Powierzchnia	260 km²
Położenie	40° 23' N 49° 52' E
Wysokość	-28 m n.p.m.
Ludność (2005) •  liczba ludności •  gęstość	1,12mln[1] 7997 os./km²
Miasta partnerskie	Al-Basra ( Irak ) Amman ( Jordania ) Bordeaux ( Francja ) Dakar ( Senegal ) Dżudda ( Arabia Saudyjska ) Helsinki ( Finlandia ) Honolulu ( USA ) Houston ( USA ) Izmir ( Turcja ) Konya ( Turcja ) Moguncja ( Niemcy ) Neapol ( Włochy ) Nikozja ( Cypr ) Sarajewo ( Bośnia i Hercegowina ) Sankt Petersburg ( Rosja ) Stambuł ( Turcja ) Tabriz ( Iran ) Vung Tau ( Wietnam )
Położenie na mapie Azerbejdżanu Baku
Strona internetowa miasta

Baku

Baku ( azer. Bakı, ros. Баку) – stolica i największe miasto Azerbejdżanu .

Nazwa miasta pochodzi od perskiego Badkube oznaczającego "uderzenie wiatru" w związku z częstymi i silnymi wiatrami północno-zachodnimi nawiedzającymi ten obszar. Położone w południowej części Półwyspu Apszerońskiego , na zachodnim brzegu Morza Kaspijskiego (Zatoka Bakijska). Położone w pobliżu pól naftowych oraz rafinerii . Kiedyś pola naftowe znajdowały się na terenie miasta, do tej pory (2008 r.) zostało tam kilkanaście starych pomp. Pierwszym, który wydobył ropę z dna morskiego w Baku był Polak , Witold Zglenicki . Na bakijskiej ropie naftowej fortunę zdobył Alfred Nobel , wynalazca dynamitu i fundator powszechnie znanej Nagrody Nobla .

Liczba mieszkańców: 1,12 mln ( 2006 ), aglomeracja : 2,1 mln (2004).

W mieście znajduje się stacja kolejowa Baku . Bardzo dobrze jest rozwinięta komunikacja autobusowa – z Baku można dojechać do większości miast Azerbejdżanu i wielu rosyjskich .

Baku bezskutecznie ubiegało się o organizację Letnich Igrzysk Olimpijskich w 2016 roku . Z tego powodu budowana jest nowa linia metra sięgająca do lotniska – 40 km od centrum miasta.

Historia

• pierwsza wzmianka o osadzie na terenie dzisiejszego Baku pochodzi z II w.
• znane od V w.
• XII w. – stolica chanatu Szyrwanu
• XV - XVI w. – rezydencja władców z dynastii Szyrwanszachów
• 1509 – przyłączone do państwa perskiego (państwa Sefevidów)
• 1747 – odrębny chanat azerbejdżański
• 1806 – pod panowaniem Rosji
• 1859 – miasto gubernialne
• 1917 – rządy przejęła tu Rada Delegatów Robotniczych
• 1918 – powstanie bolszewickiej Komuny Bakijskiej
• 1918 – 1920 powstanie ADR (Niezależnej Demokratycznej Republiki Azerbejdżańskiej)
• 1920 – 1991 stolica Azerbejdżańskiej SRR
• 20 stycznia 1990 – krwawe wydarzenia "Qara Yanvar" (czyli "Czarny Styczeń")- masakra na tle politycznym azerskich demonstrantów, dokonana przez Armię Czerwoną w Baku (zginęło ok. 130 ludzi, wielu zostało rannych)
• 1991 – po rozpadzie ZSRR, stolica niezależnego Azerbejdżanu

Siedziba rządu Republiki Azerbejdżanu

Baku. Baszta Dziewicza

Zabytki i atrakcje turystyczne

• Iczeri-Szeher (azer. İçəri Şəhər) – twierdza z IX wieku
  • meczet Mahammada z 1078 roku, zwany od XVIII w. „Złamaną Wieżą” (azer. Sınıqqala)
  • Baszta Dziewicza (azer. Qız qalası) – XII wiek
  • Pałac Szachów Szyrwanu (azer. Şirvanşahlar Sarayı) z XIV - XVII wieku
• Świątynia Czcicieli Ognia (azer. Atəşgah) w podbakijskiej miejscowości Surachany (azer. Suraxanı) – zrekonstruowana w XVII - XVIII wieku
• cerkiew ormiańska – XVIII wiek (zamknięta i niedostępna do zwiedzania od czasu wojny z Armenią)
• dworzec kolei elektrycznej „Sabunczyński” z 1928 roku
• Muzeum Miniaturowych Książek (azer. Miniatür Kitab Muzeyi)
• Muzeum Literatury (azer. Ədəbiyyət Muzeyi)
• Muzeum Historyczne w dawnej rezydencji Zeynalabdina Tagijewa, którą projektował polski architekt Józef Gosławski
• Muzeum Dywanów (azer. Xalça Muzeyi) – w Centrum Muzealnym

Wiele budynków zaprojektował Kazimierz Skórewicz .

• Aleja Szachidów - aleja-mauzoleum poległych bohaterów wojny z Armenią i zabitych przez Armię Radziecką w 1990 roku.

Urodzeni w Baku

• Ilham Alijew – prezydent Azerbejdżanu
• Garri Kasparow – szachista
• Lew Landau – fizyk, laureat Nagrody Nobla
• Muslim Magomajew – śpiewak
• Tejmur Radżabow – szachista
• Mścisław Rostropowicz – wiolonczelista i dyrygent
• Richard Sorge – szpieg sowiecki
• Aysel Teymurzade – piosenkarka
• Rustam Ibrahimbekow - scenarzysta
• Jewgenij Petrosjan- jumorysta
• Wladimir Mienszow-reżyser
• Karen Oganesjan-jumorysta
• Witalij Wulf- telewizjonista
• Andriej Korolew - żuzlowiec

Ciekawostki

Część akcji (początek) Przedwiośnia Stefana Żeromskiego dzieje się w Baku.

Dwaj polscy górnicy działający w Baku, Paweł Potocki i Witold Zglenicki zostali upamiętnieni nazwami ulic.

Źródła

• Encyklopedia Audiowizualna Britannica – Geografia I –

Linki zewnętrzne

• Metro w Baku
• Centrum Języka i Kultury Polskiej w Baku

Przypisy