Barack Hussein Obama
Data i miejsce urodzenia	4 sierpnia 1961 Honolulu , Hawaje
44. Prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres urzędowania	od 20 stycznia 2009
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Pierwsza Dama	Michelle Obama
Wiceprezydent	Joe Biden
Poprzednik	George W. Bush
Młodszy Senator Stanów Zjednoczonych z Illinois
Okres urzędowania	od 3 stycznia 2005 do 16 listopada 2008
Poprzednik	Peter G. Fitzgerald
Następca	Roland Burris
Senator stanu Illinois z 13. okręgu
Okres urzędowania	od 8 stycznia 1997 do 4 listopada 2004
Poprzednik	Alice Palmer
Następca	Kwame Raoul

Barack Hussein Obama II (wym. /bəˈrɑːk huːˈseɪn oʊˈbɑːmə/ , ur. 4 sierpnia 1961 w Honolulu na Hawajach ^[1]) – amerykański polityk Partii Demokratycznej ; prezydent Stanów Zjednoczonych ; od 2005 do 16 listopada 2008 senator ze stanu Illinois ; zwycięzca wyborów prezydenckich w 2008 ^[2][3]. Laureat pokojowej Nagrody Nobla za rok 2009 "za wysiłki w celu ograniczenia światowych arsenałów nuklearnych i pracę na rzecz pokoju na świecie"^[4][5].

Podczas głosowania 4 listopada 2008 kandydaci na elektorów popierający Baracka Obamę zdobyli 365 mandatów w 538-mandatowym Kolegium Elektorskim wobec 173 mandatów przyszłych elektorów głównego kontrkandydata Obamy, Johna McCaina .

Formalnie wybór prezydenta został dokonany 15 grudnia 2008 przez Kolegium Elektorskie, kandydaci zgodnie z przewidywaniami uzyskali odpowiednio: Obama – 365 głosów, McCain – 173 głosy. 20 stycznia 2009 r. został zaprzysiężony na 44. Prezydenta Stanów Zjednoczonych .

Młodość

Jego ojciec, Barack Obama senior, wywodzący się z afrykańskiego plemienia Luo , urodził się w kenijskiej prowincji Nyanza , zaś matka, Ann Dunham , mająca korzenie angielskie, irlandzkie i indiańskie , w Wichicie w stanie Kansas ^[6][7]. Poznali się w 1960 na University of Hawaii w Manoa, gdzie Barack senior studiował dzięki stypendium dla zagranicznych studentów^[6][8]. Rodzice pobrali się 2 lutego 1961 . Barack Obama urodził się 4 sierpnia 1961 r. w Kapi'olani Medical Center for Women & Children w Honolulu na Hawajach . Rozeszli się , gdy Barack, znany w dzieciństwie jako "Barry"^[9], miał dwa lata, a do rozwodu doszło w 1964 ^[10].

Jego ojciec kontynuował studia doktoranckie na Harvard University , by ostatecznie wrócić do Kenii, gdzie w 1982 poniósł śmierć w wypadku samochodowym^[11]. W sierpniu 2006 żona i obie córki Baracka Obamy wspólnie z nim odwiedziły miejsce narodzin jego ojca, wioskę nieopodal Kisumu w zachodniej, rolniczej części Kenii^[12][13].

W 1966 matka Obamy wyszła powtórnie za mąż, za innego zagranicznego studenta – Lolo Soetoro z Indonezji i w 1967 cała rodzina przeprowadziła się do stolicy tego kraju, Dżakarty . Para miała jedną córkę, Mayę (oprócz niej Obama ma też rodzeństwo ze strony ojca – dwie siostry i pięciu braci^[14]). Rozwiedli się jednak w latach 70. XX wieku , a w 1987 Lolo Soetoro zmarł z powodu choroby wątroby ^[15].

W Dżakarcie Obama od 6. do 10. roku życia chodził do tamtejszej szkoły, gdzie lekcje prowadzone były w języku indonezyjskim ^[16][17] (według słów ambasadora indonezyjskiego w USA Obama wciąż dość znośnie mówi w tym języku^[18]). Następnie wrócił do Honolulu , gdzie mieszkał z dziadkami ze strony matki, Madelyn i Stanleyem Dunhamami. W tym czasie uczęszczał do Punahou School, którą ukończył w 1979 . Według słów Obamy przyjęcie go do tej placówki dla jego dziadków "oznajmiało początek czegoś wielkiego, podniesienie statusu rodziny"^[19].

Ann Dunham wróciła na Hawaje w 1972 a w 1977 znów wyjechała do Indonezji, gdzie prowadziła polowe badania antropologiczne . Ostatecznie powróciła na Hawaje w 1994 . Zmarła na raka jajnika w 1995, kilka miesięcy po wydaniu przez Obamę autobiograficznej książki Dreams from My Father^[20], w której opisuje swoje dorastanie w przynależącej do klasy średniej rodzinie matki i walkę, jako młodego dorosłego, o pogodzenie się ze społecznym postrzeganiem jego dwurasowego pochodzenia^[21]. Wiedzę o ojcu, którego później widział tylko raz, podczas krótkiej wizyty w 1971, czerpał głównie z rodzinnych opowieści i fotografii ^[11]. O wczesnym dzieciństwie pisał: "To, że mój ojciec nie przypominał ludzi wokół mnie, że był czarny jak smoła, a moja matka biała jak mleko, było ledwo co rejestrowane przez mój umysł"^[22].

W jednym ze spotkań ze studentami w 2007 Obama przyznał się, że jako nastolatek w średniej szkole miał okres słabości, w którym spożywał alkohol , palił marihuanę , a także próbował kokainy , aby "wypchnąć z umysłu pytania o to, kim jest". Sam krytycznie odnosi się do tego okresu, twierdząc, że była to strata czasu^[23].

Po szkole średniej Obama przeprowadził się do Los Angeles , gdzie przez dwa lata studiował na Occidental College^[24], po czym przeniósł się na Columbia University w Nowym Jorku na kierunek politologia ze specjalizacją stosunki międzynarodowe ^[25]. Stopień licencjata ( ang. bachelor) zdobył w 1983 . Następnie pracował w Business International Corporation i New York Public Interest Research Group, po czym przeniósł się do Chicago , gdzie podjął pracę jako działacz społeczny ( ang. : community organizer)^[26].

Jako dyrektor projektu rozwijających się społeczności pracował z mało zarabiającymi mieszkańcami Roseland w Chicago i zajmował się budownictwem społecznym w Altgeld Gardens^[27][28].

W 1988 rozpoczął studia w Harvard Law School ^[29][30], w 1990 został wybrany na prezesa Harvard Law Review, prestiżowego pisma prawniczego redagowanego przez niezależną grupę studentów, jako pierwszy Afroamerykanin w jego 104-letniej historii^[31], a w rok później uzyskał magistra praw ( łac. : Juris Doctor)^[32] magna cum laude ^[33].

Powróciwszy do Chicago, Obama działał na rzecz rejestracji głosujących^[33]. Jako prawnik w kancelarii Miner, Barnhill & Galland w latach 1993–1996 reprezentował działaczy społecznych oraz wnoszących sprawy o dyskryminację i naruszenie Voting Rights Act^[34]. Następnie wykładał prawo konstytucyjne na University of Chicago Law School od 1993 do 2004, kiedy to został wybrany do Senatu ^[35].

Legislatura stanowa

W 1996 Obama został wybrany do stanowego senatu Iliinois z 13. dystryktu Chicago^[36]. W 2000 ubiegał się o nominację partyjną w wyborach do Izby Reprezentantów USA z pierwszego okręgu stanu Illinois , którą uzyskał. Jego partyjnym rywalem był, ubiegający się o piątą kadencję, Bobby Rush^[37], współzałożyciel tamtejszego oddziału radykalnej Partii Czarnych Panter .

W 1998 i 2002 został ponownie wybrany do senatu stanowego; oficjalnie zrezygnował z mandatu w listopadzie 2004, kiedy to został wybrany do Senatu Stanów Zjednoczonych ^[38].

Jako senator stanowy Obama wywalczył poparcie obu partii dla ustaw dotyczących opieki zdrowotnej i korupcji ^[39]. Przedłożył ustawę na rzecz kredytów podatkowych dla ludzi o niskich dochodach, współpracował przy projekcie reformy opieki społecznej i promował zwiększenie subsydiów na opiekę nad dziećmi^[40][41]. Dzięki niemu przegłosowano też ustawy: nakazującą nagrywanie na wideo przesłuchań w sprawie zabójstw i odnotowywanie przez policjantów rasy zatrzymywanych kierowców, aby monitorować, czy kontrole nie są dokonywane w oparciu właśnie o rasę^[40].

Podczas kampanii przed wyborami do Senatu krajowego w 2004 zdobył poparcie oddziału Fraternal Order of Police na stan Illinois, którego prezes pochwalił Obamę za aktywną współpracę z organizacjami policyjnymi odnośnie reform w sprawie kary śmierci ^[42][43]. Wyborczy przeciwnicy reprezentujący ruch pro-choice w Partii Demokratycznej, jak i przeciwnik z ruchu pro-life z Partii Republikańskiej skrytykowali go za serię głosów wstrzymujących się i przeciw w kwestii aborcji w późnej fazie ciąży i powiadamiania o zabiegu rodziców małoletniej ciężarnej^[44][45].

Mowa przewodnia na Narodowej Konwencji Demokratów 2004

Obama, wówczas wciąż jeszcze senator stanowy, napisał i wygłosił mowę przewodnią Narodowej Konwencji Demokratów 2004, która miała miejsce w Bostonie w stanie Massachusetts ^[46] Opisawszy doświadczenia dziadka ze strony matki jako weterana II wojny światowej , beneficjenta programów Federal Housing Administration (w ramach New Dealu ) i G.I. Billu (skupiającego się na dawaniu powracającym z wojny żołnierzom szansy na zdobycie wykształcenia), Obama powiedział:

Nie, ludzie nie oczekują, że rząd rozwiąże wszystkie ich problemy. Ale czują, głęboko w kościach, że przy zmianie priorytetów możemy się upewnić, że każde dziecko w Ameryce ma przyzwoity start w życiu i że drzwi szansy pozostaną otwarte dla wszystkich. Wiedzą, że możemy sobie poradzić lepiej. I chcą tego wyboru^[47].

Krytykując administrację George'a W. Busha i jej podejście do wojny w Iraku , Obama mówił o kapralu Marines Seamusie Ahernie z East Moline w Illinois , pytając, "czy służymy mu równie dobrze, jak on służy nam?" i dalej:

Kiedy wysyłamy naszych młodych mężczyzn i kobiety na niebezpieczeństwo, jesteśmy zobowiązani do niefałszowania liczb i nieukrywania prawdy o miejscu, do którego jadą, do troski o ich rodziny, gdy ich [tj. żołnierzy] tu nie ma, do dbania o żołnierzy po ich powrocie i do tego, by nigdy, przenigdy nie iść na wojnę bez wystarczającej ilości wojsk, by ją wygrać i zasłużyć na szacunek świata^[47].

Mówił też o jedności narodowej:

Eksperci lubią szatkować nasz kraj na czerwone stany i niebieskie stany, czerwone dla Republikanów, niebieskie dla Demokratów. Ale dla nich też mam wiadomość. Czcimy wspaniałego Boga w niebieskich stanach i nie lubimy agentów federalnych szperających po naszych bibliotekach w czerwonych stanach. Trenujemy Małą Ligę w niebieskich stanach i mamy gejowskich przyjaciół w czerwonych stanach. Są patrioci, którzy sprzeciwiali się wojnie w Iraku i patrioci, którzy ją poparli. Jesteśmy jednym narodem, wszyscy przyrzekaliśmy wierność gwiazdom i pasom , wszyscy bronimy Stanów Zjednoczonych Ameryki^[47].

Mowa przedstawiła Obamę większości Amerykanów. Entuzjastyczne jej przyjęcie na konwencji i obszerne relacje w mediach szybko zapewniły mu status gwiazdy ^[48]. Felietonista Jimmy Breslin przewidział wówczas, że Obama będzie się ubiegał o prezydenturę^[49].

Kampania do Senatu

W 2003 Obama zaczął walkę o miejsce w Senacie zwolnione przez Republikanina Petera Fitzgeralda. We wczesnych sondażach plasował się za milionerem Blairem Hullem i Kontrolerem Finansów ( ang. Comptroller) Stanu Illinois Danielem Hynesem^[50]. Popularność Hulla ucierpiała jednak wskutek podejrzeń o stosowanie przemocy wobec rodziny^[50]. Kandydatura Obamy została wsparta kampanią reklamową wykorzystującą zdjęcia nieżyjącego już wówczas burmistrza Chicago, Harolda Washingtona (pierwszego czarnoskórego burmistrza tego miasta) i senatora Paula Simona, poparciem ze strony córki Simona, a także wielkich dzienników Chicago Tribune i Chicago Sun-Times ^[51]. W marcowych prawyborach zdobył ponad 52% głosów, z przewagą 29 punktów procentowych nad Hynesem^[52].

Spodziewano się, że jego rywalem będzie zwycięzca prawyborów republikańskich, Jack Ryan, ale ten wycofał się w czerwcu 2004, w związku z oskarżeniem przez byłą żonę, aktorkę Jeri Ryan , o molestowanie seksualne^[53]. W sierpniu 2004, mniej niż trzy miesiące przed dniem wyborów, nominację Republikanów na miejsce Ryana otrzymał Alan Keyes ^[54], długoletni mieszkaniec stanu Maryland , który oficjalnie został mieszkańcem Illinois właśnie przy okazji tejże nominacji^[55]. W trzech debatach telewizyjnych Obama i Keyes wymieniali się odmiennymi poglądami na temat badań nad komórkami macierzystymi , aborcji , prawa do posiadania broni, talonów szkolnych ( ang. school voucher; certyfikat dający rodzicom możliwość płacenia za edukację dzieci w wybranej, nie przydzielonej szkole) i cięć podatkowych ^[56].

W wyborach w listopadzie 2004 Obama zdobył 70% głosów (Keyes tylko 27%), odnosząc najwyższe zwycięstwo wyborcze w historii stanu Illinois^[57][58].

Kariera w Senacie

Obama został zaprzysiężony 4 stycznia 2005^[59]. Debiutując na politycznej scenie Waszyngtonu, zebrał zespół renomowanych doradców specjalizujących się w zagadnieniach przekraczających wymagania wobec służącego pierwszą kadencję senatora^[60][61]. Wśród nowo zatrudnionych w jego ekipie znaleźli się Pete Rouse , były szef sztabu lidera Demokratów w senacie Toma Daschle'a (również jako szef sztabu) i ekonomistka Karen Kornbluh, była zastępczyni szefa sztabu sekretarza skarbu Roberta Rubina (jako dyrektor ds. politycznych)^[62][63]. Wśród jego kluczowych doradców są Samantha Power, specjalizująca się w kwestiach praw człowieka i ludobójstw, a także byli członkowie administracji Billa Clintona , Anthony Lake i Susan Rice^[64][65].

Obama działał w czterech komisjach senackich: spraw zagranicznych , zdrowia, edukacji i pracy, bezpieczeństwa wewnętrznego oraz do spraw weteranów . Był też przewodniczącym podkomisji ds. europejskich w komisji spraw zagranicznych od 2007 i członkiem Afroamerykańskiego Lobby w Kongresie (ang.: Congressional Black Caucus)^[66][67].

109. Kongres

Obama odegrał znaczącą rolę w staraniach Senatu o zwiększenie ochrony granic i reformę praw imigracyjnych. W 2005 poparł ustawę Secure America and Orderly Immigration Act przedstawioną przez republikańskiego senatora z Arizony , Johna McCaina ^[68]. Później dodał trzy poprawki do Comprehensive Immigration Reform Act, która została zatwierdzona przez Senat w maju 2006, ale nie uzyskała większości głosów w Izbie Reprezentantów ^[69][70]. We wrześniu 2006 Obama poparł pokrewną ustawę, Secure Fence Act, na mocy której miało być wybudowane ogrodzenie i inne instalacje bezpieczeństwa na granicy USA z Meksykiem ^[71]. Prezydent Bush podpisał ustawę miesiąc później, nazywając ją "ważnym krokiem w kierunku reformy imigracyjnej"^[72].

Współpracując najpierw z senatorem Dickiem Lugarem ( R - IN ), a następnie z Tomem Coburnem ( R - OK ), Obama skutecznie przeprowadził dwie inicjatywy ustawodawcze, którym nadano jego nazwisko. "Lugar-Obama" rozszerza program Cooperative Threat Reduction ( ang. Wspólna Redukcja Zagrożenia; inicjatywa mająca na celu zabezpieczenie i likwidację broni masowej zagłady w krajach byłego ZSRR ) na broń konwencjonalną, w tym miny przeciwpiechotne i przenośne wyrzutnie pocisków rakietowych ziemia-powietrze ^[73][74][75]. "Lugar-Obama" otrzymał fundusze w wysokości 48 mln dolarów^[76].

Prezydent Bush Jr. podpisuje tzw. ustawę Coburn-Obama Transparency Act (Obama drugi z lewej).

Tak zwany "Coburn-Obama Transparency Act" (oficjalnie: Federal Funding Accountability and Transparency Act of 2006, Ustawa o odpowiedzialności i jawności finansowej) zapewnia istnienie strony internetowej prowadzonej przez Office of Management and Budget, na której wymienione są wszystkie organizacje otrzymujące fundusze federalne począwszy od 2007 wraz ze szczegółami dotacji (kwoty, powód przyznania)^[77][78]. W grudniu 2006 prezydent Bush podpisał "Democratic Republic of the Congo Relief, Security, and Democracy Promotion Act" (Ustawę o odciążeniu, bezpieczeństwie i promocji demokracji w Demokratycznej Republice Konga ), pierwszy federalny akt prawa, za który właśnie Obama był głównym odpowiedzialnym^[79].

Podczas wizyty w Rosji w towarzystwie senatora Richarda Lugara

Jako członek senackiej komisji spraw zagranicznych Obama odbywał oficjalne podróże do Europy Wschodniej , Afryki i na Bliski Wschód . W sierpniu 2005 odwiedził Rosję , Ukrainę oraz Azerbejdżan w ramach starań o rozwój kontroli nad światowym arsenałem broni konwencjonalnej i masowego rażenia jako pierwszej linii obrony przed terroryzmem ^[80]. W styczniu 2006, po spotkaniach z członkami Sił Zbrojnych USA w Kuwejcie i Iraku , odwiedził też Jordanię , Izrael i Palestynę , gdzie podczas spotkania z palestyńskimi studentami na dwa tygodnie przed zwycięstwem Hamasu w tamtejszych wyborach parlamentarnych ostrzegał, że "Stany Zjednoczone nigdy nie uznają zwycięskich kandydatów Hamasu, o ile grupa ta nie odrzuci swojej fundamentalnej misji wyeliminowania Izraela"^[81].

Miejscem jego kolejnej, trzeciej oficjalnej podróży były kraje afrykańskie – Republika Południowej Afryki , ojczyzna ojca, Kenia , Dżibuti , Etiopia i Czad . Podczas wystąpienia na Uniwersytecie Nairobi, które było transmitowane przez telewizję na cały kraj, mówił o wpływie rywalizacji etnicznej i korupcji w Kenii^[82], wywołując publiczną debatę między przywódcami rywalizujących frakcji – jedni bronili stanowiska Obamy, inni zaś nazywali jego spostrzeżenia niesprawiedliwymi i niewłaściwymi^[83][84].

110. Kongres

Senator Obama podczas wizyty w New Hampshire , sierpień 2007

Wybory do 110. Kongresu 7 listopada 2006 dały kontrolę nad nim Partii Demokratycznej. W pierwszym miesiącu jego działania Obama pracował z Russem Feingoldem ( D - WI ) przeciwko powszechnemu udostępnianiu kongresmenom przez lobbystów prywatnych samolotów korporacji i na rzecz ujawnienia łączonych (tj. przekazywanych przez jedną osobę, ale de facto zebranych od wielu) dotacji na kampanie wyborcze na mocy Ustawy o uczciwym przywództwie i otwartym rządzie (ang. Honest Leadership and Open Government Act) wprowadzonej w życie we wrześniu 2007^[85][86]. Wspólnie z Chuckiem Schumerem ( D - NY ) przedłożył Ustawę o zapobieganiu zwodniczym praktykom i onieśmielaniu wyborców (Deceptive Practices and Voter Intimidation Prevention Act), której celem było nadanie statusu przestępstwa wszelkim próbom oszukania wyborców – np. rozprowadzaniu ulotek z fałszywymi informacjami^[87][88].

Inicjatywy Obamy w dziedzinie energetyki były oceniane zarówno pozytywnie, jak i negatywnie przez środowiska ekologów , które z zadowoleniem powitały przedłożony przezeń wspólnie z Johnem McCainem ( R - AZ ) projekt ustawy zakładającej redukcję ogólnoświatowej emisji gazów cieplarnianych o dwie trzecie do roku 2050, ale już sceptycznie podeszły do wspieranej przez Obamę ustawy promującej upłynnianie węgla ^[89][90].

Obama przedstawił też Iraq War De-Escalation Act (Ustawę o deeskalacji wojny w Iraku) mającą ustalić górny pułap dla ilości amerykańskich wojsk w Iraku i doprowadzić do ostatecznego wycofania jednostek bojowych do kwietnia 2008^[91][92] i – wspólnie z Kitem Bondem ( R - MO ) – poprawkę do National Defense Authorization Act dodającą gwarancje "honorowego" zwolnienia z wojska z powodu zaburzeń osobowości wywołanych udziałem w walkach i wzywającą do dokonania kontroli przez Government Accountability Office ze względu na doniesienia, iż procedurę tę stosowano w sposób niezgodny z przepisami, by zaoszczędzić pieniądze^[93]. Następnie przedłożył Iran Sanctions Enabling Act (Ustawę umożliwiającą nałożenie sankcji na Iran ) wspierającą pozbywanie się udziałów państwowych funduszy emerytalnych w irańskim przemyśle naftowo-gazowym^[94][95], a wspólnie z Chuckiem Hagelem ( R - NE ) wprowadził regulacje prawne mające obniżyć ryzyko terroryzmu nuklearnego . Postanowienie z ustawy Hagela i Obamy zostało zatwierdzone przez Kongres jako poprawka do State-Foreign Operations appropriations bill^[96].

Obama przedłożył też senacką poprawkę do Stanowego Programu Ubezpieczeń Zdrowotnych Dzieci (State Children's Health Insurance Program, SCHIP), w myśl której rodziny dbające o żołnierzy, którzy odnieśli obrażenia w boju, otrzymywałyby roczną gwarancję zatrudnienia^[97]. Po przejściu przez obie izby Kongresu została jednak zawetowana przez prezydenta Busha w październiku 2007, co Obama nazwał posunięciem pokazującym "gruboskórność [...] obraźliwą dla ideałów, które wyznajemy jako Amerykanie"^[98].

16 listopada 2008 Obama, już jako prezydent-elekt Stanów Zjednoczonych, formalnie zrezygnował z miejsca w Senacie, choć nie był do tego zobowiązany przed 20 stycznia 2009 (dzień formalnego objęcia urzędu). Uczynił to aby, jak sam oświadczył, skupić się nad budowaniem swej administracji^[99].

Gubernator Illinois Rod Blagojevich (demokrata) zobowiązał się mianować nowego senatora przed końcem roku (w związku z upływem kadencji Obamy w 2010 nie odbędą się wybory przedterminowe, a tymczasowy senator zajmie miejsce na czas jej upływu). Trwają ożywione spekulacje, kto zatem zastąpi Obamę w Senacie^{[100][101][102]}.

Wybory prezydenckie w 2008

Barack Obama i senator Ted Kennedy

Podczas głosowania 4 listopada 2008 kandydaci na elektorów popierający Baracka Obamę zdobyli 365 mandatów w 538-mandatowym Kolegium Elektorskim wobec 173 mandatów przyszłych elektorów głównego kontrkandydata Obamy, Johna McCaina . Ostatecznie McCain wygrał w Missouri (które od ponad stulecia, z wyjątkiem roku 1956 opowiadało się po stronie zwycięzcy, jednak nie w 2008), a Obama – w Karolinie Północnej .

Formalnie wybór prezydenta został dokonany 15 grudnia 2008 przez Kolegium Elektorskie, a zaprzysiężenie na ten urząd odbyło się 20 stycznia 2009 o godzinie 12 czasu wschodniego (EST).

Rys chronologiczny

10 lutego 2007, stojąc przed Starym Kapitolem w Springfield w stanie Illinois , Obama ogłosił, iż zamierza kandydować w wyborach prezydenckich w 2008 roku ^[103]. Opisując swoje życie w Illinois i symbolicznie nawiązując do słynnej przemowy Abrahama Lincolna z 1858, House Divided Speech, mówił: To dlatego, w cieniu Starego Kapitolu, gdzie Lincoln niegdyś wezwał skłócony dom ( ang. house divided^[104]), by stanął razem, gdzie wspólne nadzieje i wspólne marzenia wciąż żyją, staję przed wami, aby ogłosić moją kandydaturę na [stanowisko] Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki"^[105].

Obama podczas spotkania z wyborcami (2008)

Przemawiając na spotkaniu Narodowego Komitetu Demokratów (DNC) na tydzień przed tym wystąpieniem, Obama wezwał do zakończenia kampanii opartych na czarnym PR-ze , argumentując, iż "nie może tu chodzić o to, kto na kogo wykopie więcej szkieletów, kto zaliczy najmniej potknięć w trakcie kampanii. Jesteśmy winni Amerykanom zrobienie czegoś więcej."^[106] W pierwszej połowie 2007 na konta kampanii Obamy wpłynęło 58 milionów dolarów , co było najlepszym wynikiem z osiągniętych przez wszystkich ówczesnych kandydatów, a także rekordem pierwszych sześciu miesięcy lat przedwyborczych w ogóle^[107]. Drobni dawcy, ci, od których datki nie przekroczyły 200 dolarów, łącznie przelali 16,4 mln USD, co było najlepszym wynikiem spośród kandydatów Partii Demokratycznej^[108]. W pierwszym miesiącu 2008 jego kampania zebrała 36,8 mln USD, czym ustanowiono rekord kwoty zebranej w ciągu miesiąca przez kandydata do prezydentury w prawyborach Demokratów^[109].

Wskutek obaw o bezpieczeństwo Obamy jako pierwszego czarnoskórego kandydata do prezydentury mającego realną szansę na zwycięstwo amerykański rząd przydzielił mu ochronę Secret Service osiemnaście miesięcy przed wyborami powszechnymi^[110]

Dwa miesiące przed pierwszymi wyborami w stanach Iowa i New Hampshire , gdy sondaże wykazywały przewagę senator Hillary Rodham Clinton , Obama zaczął jej zarzucać brak jasnego określenia pozycji politycznej^[111][112]. Promując swoją kandydaturę w Iowa, stwierdził w wypowiedzi The Washington Post , że jako nominowany z ramienia Partii Demokratycznej uzyskałby więcej głosów niż Clinton ze strony głosujących niezależnych oraz Republikańskich^[113].

Obama i Clinton podzielili się zwycięstwami w pierwszych czterech prawyborach demokratycznych, z których Obama okazał się lepszy w głosowaniach w stanie Iowa (ang.: Iowa caucus ) i Południowej Karolinie ^[114][115], podczas gdy Clinton – w New Hampshire i Nevadzie (caucus)^[116][117]. Wygrana w stanie Iowa, gdzie Clinton została wyprzedzona także przez Johna Edwardsa , stała się możliwa dzięki rekordowo wysokiej frekwencji wśród głosujących poniżej 30. roku życia (większość z nich po raz pierwszy uczestniczyła w caucusie)^[118]. Będąc w skali kraju 20% za Hillary Clinton przed lutowym tzw. Superwtorkiem (ang. Super Tuesday), zdołał zniwelować tę przewagę i wywalczyć głosy dwudziestu delegatów więcej niż rywalka^[119]. Pobił też kolejne rekordy w dziedzinie zbierania funduszy, otrzymując ponad 90 milionów dolarów na kampanię przedwyborczą w pierwszych dwóch miesiącach 2008, dwa razy więcej, niż w tym samym okresie zdobyła Clinton^[120].

Obama otrzymał nominację partyjną podczas konwencji partyjnej w Denver w stanie Kolorado 28 sierpnia 2008^[121]. Podczas konwencji w Denver Obama otrzymał poparcie byłego prezydenta Billa Clintona , co ucięło spekulacje o konflikcie Obamy z Clintonami^[122].

Barack Obama i Joe Biden , Springfield w stanie Illinois , 23 sierpnia 2008

Program wyborczy

W zakresie polityki fiskalnej Obama zamierza m.in. zwolnić z podatków starszych obywateli, którzy mają roczne dochody poniżej 50 tys. dolarów^[123]. Zamierza znieść ulgi wprowadzone za kadencji prezydenta Busha, postuluje podwyższenie do 28 z 15 proc. podatku od zysków kapitałowych. Chce podwyższenia podatku od dochodów ponad 102 tys. USD rocznie. Jest za zwiększeniem kredytów podatkowych.

Proponuje pakiet 30 mld USD wsparcia dla właścicieli nieruchomości. Z tej sumy m.in. 10 mld przypadłoby władzom stanowym i samorządom na pomoc najbardziej dotkniętym i 10 mld na ratowanie ludzi przed utratą domu. Obama proponuje też zmianę ustawy o bankructwach, by zwykłe rodziny mogły zmienić warunki hipoteki. Amerykanom klas średnich dałby 10 proc. ulgi w podatku hipotecznym. Jeśli chodzi o handel, Obama podkreślał w prawyborach konieczność renegocjowania niektórych punktów umowy o wolnym handlu z Kanadą i Meksykiem ( NAFTA ). Chcąc zachować poparcie związków zawodowych, wypowiada się przeciw podobnym niedawnym umowom z innymi krajami (ostatnio z Kolumbią). W dziedzinie ochrony zdrowia Barack Obama zaleca krajowy system ubezpieczeń obejmujący tych, którym pracodawca nie zapewnia ochrony. Koszt szacowany na 50 – 65 mld USD zostałby sfinansowany ze zniesienia ulg podatkowych od dochodów ponad 250 tys. USD rocznie^[124].

W przemówieniu wygłoszonym do weteranów w sierpniu Obama sugerował, że jako prezydent poprze propozycje zlikwidowania Rady Rosja-NATO i zablokowania wejścia Rosji do Światowej Organizacji Handlu ( WTO ) w odpowiedzi na rosyjskie postępowanie wobec Gruzji ^[125].

W trakcie kampanii prezydenckiej Obamie towarzyszyły hasła: "Change We Can Believe In", "Change We Need" oraz "Yes We Can".

Kontrowersje i krytyka

W lipcu 2008 sztab Johna McCaina zarzucił Obamie, że gra kartą rasową. Była to reakcja na jego wystąpienie w Missouri , gdy powiedział: "będą próbowali was przestraszyć moją osobą", mówiąc m.in., że "ma takie zabawne nazwisko i nie wyglądam tak, jak ci wszyscy inni prezydenci na banknotach dolarowych"^[126].

Mimo otrzymania pokojowej Nagrody Nobla Barack Obama nie zdecydował się jako prezydent USA do przystąpienia do Traktatu ottawskiego zakazującego stosowania min przeciwpiechotnych^[127].

Prezydentura

Proces przejęcia urzędu prezydenta

Obama podczas składania przysięgi, 20 stycznia 2009

Barack Obama i Nancy Pelosi

Proces przejęcia urzędu prezydenta ( ang. presidential transition) trwał do dnia inauguracji 20 stycznia 2009 . Przez ten czas prezydent-elekt tworzył swoją przyszłą administrację, która współpracowała z odchodzącą administracją, by zapewnić płynne przekazanie władzy. Pierwszą oficjalną decyzją Obamy w tym procesie było mianowanie Rahma Emanuela na stanowisko przyszłego szefa sztabu ^[128].

Gabinet Baracka Obamy (2009)

Skład Gabinetu wygląda następująco:

Funkcja/ Departament	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Kadencja
			Od	Do
Prezydent		Barack Obama	20 stycznia 2009
Wiceprezydent		Joe Biden	20 stycznia 2009
Dyplomacja		Hillary Clinton	21 stycznia 2009
Skarb		Timothy Geithner	26 stycznia 2009
Obrona		Robert Gates	20 stycznia 2009
Sprawiedliwość		Eric Holder	20 stycznia 2009
Zasoby wewnętrzne		Ken Salazar	20 stycznia 2009
Rolnictwo		Tom Vilsack	20 stycznia 2009
Handel		Otto Wolff (p.o.)	20 stycznia 2009	25 lutego 2009
Sekretarz handlu		Gary Locke	25 lutego 2009
Praca		Hilda Solis	24 lutego 2009
Bezpieczeństwo		Janet Napolitano	20 stycznia 2009
Zdrowie		Charles Johnson (p.o.)	20 stycznia 2009	2 marca 2009
Sekretarz Zdrowia		Kathleen Sebelius	2 marca 2009
Edukacja		Arne Duncan	20 stycznia 2009
Urbanizacja		Shaun Donovan	26 stycznia 2009
Transport		Ray LaHood	22 stycznia 2009
Energetyka		Steven Chu	20 stycznia 2009
Weterani		Eric Shinseki	20 stycznia 2009

Polityka międzynarodowa i bezpieczeństwo

Wizyty zagraniczne

• 19 lutego 2009 –

  Kanada

    Kanada
• 31 marca-3 kwietnia 2009 –   Wielka Brytania
• 3 kwietnia 2009 –   Niemcy ,   Francja

Udział w szczycie NATO

• 4-5 kwietnia 2009 –   Czechy

Udział w szczycie UE-USA

• 5 kwietnia 2009 –   Turcja
• 16-17 kwietnia 2009 –   Meksyk
• 17-19 kwietnia 2009 –   Trynidad i Tobago
• 3 czerwca 2009 –   Arabia Saudyjska
• 4 czerwca 2009 –   Egipt
• 5-6 czerwca 2009 –   Niemcy ,   Francja
• 6-7 lipca 2009 –   Rosja
• 2 października 2009 –   Dania w Kopenhadze na kongresie MKOl-u

Polityka bezpieczeństwa

Podczas swojej pierwszej wizyty w Rosji, prezydenci Rosji i USA podpisali porozumienie o redukcji broni jądrowej^[129]. Oba kraje zredukują liczbę głowic bojowych do 1500-1675, a systemów przenoszenia – do 500-1110 w ciągu siedmiu lat od wejścia w życie nowego traktatu^[130]. Prezydenci USA i Rosji zadeklarowali gotowość współpracy w dziedzinie obrony przeciwrakietowej.

Polityka względem Polski

Po wizycie w Rosji w 2009 obserwatorzy nad Wisłą i za oceanem zauważyli, iż w przeciwieństwie do swoich poprzedników, prezydent Obama nie widzi w polityce Rosji Putina i Miedwiediewa zagrożenia dla interesów i bezpieczeństwa takich krajów jak Polska i Czechy. Chodzi o ograniczenia suwerenności, którą Kreml chce narzucić swym "eks-sowieckim koloniom"^[131].

Polityka gospodarcza

Plan ratunkowy dla gospodarki 2009

Prezydent Obama podczas przemówienia w Departamencie Energetyki, luty 2009

Prezydent Obama zapowiada, że jego plan gospodarczy warty ponad 800 miliardów USD powinien przyczynić się do powstania 3-4 milionów miejsc pracy w ciągu dwóch lat. Bezrobocie w Stanach Zjednoczonych wzrosło w 2008 do poziomu najwyższego od szesnastu lat. Pół miliona ludzi miałoby znaleźć pracę przy modernizacji infrastruktury i budowie sieci szerokopasmowego Internetu. Podobna liczba – w nowym przemyśle czystej energii. Po kilkaset tysięcy miejsc pracy miałoby natomiast powstać w oświacie i służbie zdrowia. Plan Obamy przewidywał obniżki podatków dla osób indywidualnych i firm na kwotę 275 miliardów dolarów. 550 miliardów, czyli dwukrotnie więcej, stanowić miały w nim wydatki rządu federalnego^[132]. Większość rządowych pieniędzy pójdzie na zasiłki dla bezrobotnych, ubezpieczenia zdrowotne, kupony żywnościowe dla najbiedniejszych oraz dofinansowanie szkolnictwa i policji. Plan został ostatecznie przegłosowany w Kongresie lutym. Został on skorygowany. Wart będzie ostatecznie 787 mld USD. Około 300 mld stanowić będą ulgi podatkowe dla klasy średniej, 250 mld przeznaczone będzie na pomoc potrzebującym stanom a 200 mld na modernizację krajowej infrastruktury^[133][134].

Polityka budżetowa^[135][136]

Pod koniec lutego 2009 prezydent Obama zapowiedział, że do 2013 deficyt budżetowy zostanie zmniejszony o połowę. W swoim pierwszym przemówieniu przed połączonymi izbami Kongresu wygłoszonym 24 lutego 2009 zapowiedział inwestowanie w edukację i służbę zdrowia oraz odnawialne źródła energii. Jego plan przewiduje podwyższenie podatków – w celu sfinansowania reformy ochrony zdrowia i cięć podatkowych dla biednych – oraz nieznaczny wzrost wydatków na wojsko. W budżecie na najbliższe 10 lat rząd planuje zwiększenie dochodów państwa przez jeszcze większe podwyżki podatków od najzamożniejszych Amerykanów i korporacji, niż Obama zapowiadał podczas kampanii wyborczej. Zwiększone dochody mają posłużyć do sfinansowania planu reformy ochrony zdrowia, aby zapewnić ubezpieczenia medyczne jak największej liczbie obywateli, a w perspektywie wszystkim. Obecnie około 50 mln (ponad 17 proc.) nie ma żadnego ubezpieczenia, a także mają umożliwić obniżenie podatków dla najuboższych.

Energetyka

Plan budżetowy Obamy przewiduje również miliardowe dochody od przedsiębiorstw, które będą musiały wykupywać prawa do przekraczających wyznaczone limity emisji gazów cieplarnianych . Dodatkowe dochody mają sfinansować inwestycje w rozwój alternatywnych wobec ropy naftowej źródeł energii. Nowe źródła energii pozwolą Ameryce bardziej uniezależnić się od importowanej ropy.

Krytyka

Senator Judd Gregg ostrzegł, że nadmierny deficyt budżetowy może przyczynić się do bankructwa kraju. "Praktycznym następstwem tego planu budżetowego będzie bankructwo USA. Nie da się tego uniknąć. Jeżeli zaakceptujemy propozycje zawarte w tym budżecie na okres dziesięciu lat, ten kraj zbankrutuje. Ludzie przestaną kupować nasz dług, dolar zostanie zdewaluowany. To bardzo poważna sytuacja. Przekażemy naszym dzieciom kraj, na który nas nie stać"^[137].

Życie prywatne

Barack i Michelle Obama

Obama poznał swoją przyszłą żonę, Michelle Robinson , w 1988, gdy była tymczasowo zatrudniona w firmie prawniczej z Chicago Sidley & Austin^[138][139]. Będąc wyznaczoną na doradczynię Obamy na okres trzech miesięcy, panna Robinson zaczęła pracować wspólnie z nim, wspierając jego działalność społeczną, ale początkowo nie zgadzała się na bardziej prywatną znajomość^[140]. Zaczęli się jednak spotykać jako para już latem tego samego roku, a w 1991 zaręczyli się i w październiku roku następnego wzięli ślub^[141].Michelle Obama jest z wykształcenia prawnikiem, absolwentką uniwersytetów Princeton i Harvard.

Ich pierwsza córka, Malia Ann, przyszła na świat w 1998, a druga, Natasha (zwana Sasha), w 2001^[142][143].

Barack Obama jest protestantem , choć jego stanowisko w wielu kwestiach (np. aborcji ) jest sprzeczne z nauczaniem wielu konserwatywnych wspólnot protestanckich, w szczególności kościołów ewangelicznych . Obama przez dwadzieścia lat był członkiem Zjednoczonego Kościoła Chrystusa (United Church of Christ, chrzest przyjął w 1988 ), jednak w trakcie kampanii wyborczej wystąpił z macierzystej kongregacji w Chicago (Trinity United Church of Christ) w związku z kontrowersjami dotyczącymi lidera tej kongregacji, pastora Wrighta .

Jest kibicem Pittsburgh Steelers ^[144].

Publikacje

Barack Obama jest autorem dwóch książek:

• Dreams from My Father: A Story of Race and Inheritance (1995; polska wersja w tłumaczeniu Piotra Szymczaka pt. Odziedziczone marzenia. Spadek po moim ojcu opublikowana została w 2008 przez wydawnictwo Media Rodzina )
• The Audacity of Hope: Thoughts on Reclaiming the American Dream (2006)

Przypisy

Biografie

• Czarno na białym. Afroamerykanie, którzy poruszyli Amerykę pod. red. Ewy Łuczak i Andrzeja Antoszka zawiera tekst Anny Bendrat o Baracku Obamie, Warszawa 2009, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Linki zewnętrzne

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress ( ang. )

• Oficjalna strona Prezydenta Stanów Zjednoczonych ( ang. )
• Oficjalna strona Baracka Obamy w wyborach prezydenckich ( ang. )