Benedykt XIV, Prospero Lorenzo Lambertini (ur.
31 marca
1675 w
Bolonii
, zm.
3 maja
1758 w
Rzymie
) – papież.
Biografia
Urodził się w rodzinie szlacheckiej. Studiował
teologię
w Collegium Clementinum w Rzymie. Po błyskotliwej karierze w kurii rzymskiej w
1724
został
biskupem
tytularnym
Teodozji
a w
1727
biskupem
Ankony
.
Papież Benedykt XIII
wyniósł go do godności
kardynalskiej
w
1728
, a w
1731
papież Klemens XII
nadał mu
arcybiskupstwo
w Bolonii. Miał znaczny wpływ na rozwój
prawa kanonicznego
, zaś jego dzieło De synodo dioecesana przez długi czas wywierało wpływ na sposób przeprowadzania
synodów
diecezjalnych.
Po śmierci Klemensa XII
konklawe
należało do najdłuższych w ostatnich stuleciach i trwało ponad pół roku. Wybory utrudniał brak jednomyślności w bloku Burbonów, ostatecznie głosami wszystkich kardynałów (poza własnym)
17 sierpnia
1740 wybrany został na papieża i przyjął imię Benedykt XIV.
Dokonania
Główną linią jego pontyfikatu było zrezygnowanie ze sztywnej postawy oraz uznanie sytuacji jaka powstała w wyniku
XVI
-wiecznej
reformacji
. W polityce odznaczał się tolerancją i ustępliwością w zakresie tradycji i spraw prestiżowych kierując się jedynie interesami Kościoła i religii nawet za cenę ofiar, które dotąd uznawane były za niemożliwe. Ta ugodowa postawa wobec żądań władców zarówno katolickich jak i protestanckich przyczyniła się do poprawy sytuacji Kościoła. Dzięki częściowej rezygnacji z uprawnień Stolicy Apostolskiej doprowadził w
1741
do rozwiązania sporu z
Sabaudią
i
Królestwem Neapolu
, następnie z
Portugalią
, a w
1753
z
Hiszpanią
. Uznanie przez papieża
Królestwa Prus
poprawiło sytuację katolików pruskich zwłaszcza na obszarze
Śląska
zaanektowanego przez Prusy.
Papież Benedykt XIV występował przeciw tajnym stowarzyszeniom, był przeciwny
wolnomularstwu
, które potępił w
1751
, katolikom zakazał przynależności do masonerii pod karą
ekskomuniki
. Zwalczał także
jansenizm
.
W Państwie Kościelnym zredukował podatki, wprowadził oszczędności w utrzymaniu dworu papieskiego, zmniejszył wydatki na wojsko. Popierał rozwój handlu i rolnictwa.
Ustanowił kongregację do oceny prac biskupów oraz kongregację odpowiadającą na pytania biskupów. Zobowiązał także biskupów do szkolenia księży, wizytowania parafii i propagowania misji. Wydał konstytucję nakazującą biskupom zamieszkać w swoim diecezjach.
Papież Benedykt XIV zatwierdził regułę redemptorystów i redemptorystek – Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela.
Konstytucją Dei miseratione ustanowił
3 listopada
1741 urząd obrońcy węzła małżeńskiego w procesach o nieważność małżeństwa. Bullą Matrimonia wydaną
4 listopada
1741, znaną jako Declaratio Benedictina, która częściowo nadal obowiązuje, uregulował sprawy małżeństw mieszanych.
Zapoczątkował reformę
brewiarza
, w
1748
wydał nowe
martyrologium
,
1752
ceremoniał i pontyfikał biskupi.
W konstytucji Vix perventi z
1 listopada
1745
zajął stanowisko w sporze o
lichwę
. Wyraził negatywne stanowisko Kościoła w sprawie oprocentowanych pożyczek pieniężnych, jednakże uznał za godziwe dochody z innych kontraktów nie posiadających formy umowy pożyczkowej.
Benedykt XIV był mecenasem sztuki i nauki, jego działalność uzyskała uznanie i szacunek nie tylko wśród katolików, ale także protestantów.
Monteskiusz
nazwał Benedykta XIV papieżem uczonych a wielu uczonych dedykowało papieżowi swoje prace. W 1740 filozof francuski
Wolter
dedykował mu swą tragedię Mahomet. Napisał wówczas papieżowi Je suis forcé de reconnaître línafaillibilité de Votre Sainteté dans les décisions littéraires comme dans les autres choses plus respectables (Zmuszony jestem uznać nieomylność Waszej Świątobliwości w rozstrzygnięciach dotyczących literatury, jak też i w innych ważnych sprawach). Wzbogacił Bibliotekę Watykańską, nabył posągi do muzeum na Kapitolu i stworzył galerię obrazów. W pałacu watykańskim utworzył Muzeum Chrześcijańskiej Sztuki Antycznej. Odrestaurował również wiele kościołów. Założył 4 akademie papieskie: historii Kościoła, historii prawa kanonicznego, badań nad starożytnością chrześcijańską i rzymską oraz liturgiki. Przeprowadził reformę Accademii dei Lincei w Rzymie, zlecił jej badania przyrodnicze. W uniwersytecie Sapienza ufundował katedry chemii oraz matematyki. Za jego pontyfikatu Rzym stał się jednym z ośrodków
oświecenia chrześcijańskiego
.
W czasie jego pontyfikatu ozdobiona została portretami wszystkich papieży rzymska
bazylika św. Pawła za Murami
. Od tego czasu mozaikowe portrety papieży są systematycznie uzupełniane. Z jego polecenia architekt Ferdinando Fuga wzniósł nową
bazylikę św. Apolinarego
.
Kongregacji Indeksu ksiąg zakazanych przekazał w 1753 nowe dyrektywy, które wskazują jak szanował swobodę wyrażania poglądów. Jego starania doprowadziły do uchylenia wielu zakazów. Z indeksu wykreślone zostały między innymi dzieła
Mikołaja Kopernika
i
Galileusza
.
W odpowiedzi na wnioski wielu książąt i rządów, dążących do zracjonalizowania procesu pracy, zmniejszył liczbę obowiązujących świąt kościelnych, które w ciągu wieków w niektórych państwach stale narastały.
5 października
1754
ustanowił pierwszą polską prowincję
kapucynów
. W 1754 zatwierdził reformę szkolnictwa polskiego przeprowadzoną przez pijara
Stanisława Konarskiego
.
Doprowadził do unormowania stosunków w Kościołach wschodnich:
1742
italo-greckim,
1743
grecko-melechickim,
1744
malabarskim, 1745 koptyjskim i
1755
syryjskim i ormiańskim.
W okresie swojego pontyfikatu okazywał zarówno w słowach jak i w czynach daleko idące zrozumienie wobec potrzeb epoki. Brał udział w próbach zreformowania Kościoła i społeczeństwa. Przewidywał nadchodzące zmiany i wskazywał, że Kościół ma obowiązek przystosowania się do nich.
Papież Benedykt XIV został pochowany w
bazylice św. Piotra
.
Uważany jest za jednego z najznakomitszych papieży
XVIII
wieku a zarazem największego pomiędzy
Sykstusem V
a
Leonem XIII
.
Linki zewnętrzne
