Benin (do
1975
pod nazwą
Dahomej
) – państwo w
Afryce
nad
Zatoką Gwinejską
. Graniczy z
Burkina Faso
,
Nigrem
,
Nigerią
i
Togo
, członek
Unii Afrykańskiej
.
Historia
Królestwo Dahomeju
powstało na bazie kilku grup etnicznych zamieszkujących tereny wokół miasta
Abomey
. Plemię Adżów zamieszkiwało we wczesnym średniowieczu pogranicze dzisiejszego Beninu i Togo. Zgodnie z tradycją Adżowie przybyli do południowego Beninu w XII-XIII w. i – wymieszawszy się z lokalną ludnością – stworzyli nowy lud
Fonów
, zwanych też "Dahomejami".
Gangnihessou
, (władca z dynastii Adża) założył stolicę w
Abomey
, jak również miasta
Allada
i
Porto-Novo
), stając się pierwszym królem niewielkiego państwa.
Jak nakazywała wielowiekowa tradycja, dahomejscy chłopcy byli często oddawani na naukę starym, doświadczonym wojownikom, od których uczyli się władania bronią i poznawali zwyczaje wojenne aż do momentu, kiedy byli na tyle dojrzali, by sami mogli zostać wojownikami. Dahomej był znany z posiadania elitarnego oddziału kobiet-wojowniczek zwanych Ahosi (pol. nasze matki), a przez Europejczyków nazywanych dahomejskimi
Amazonkami
. Przykładanie wielkiej wagi do wyszkolenia wojskowego spowodowało, że XIX-wieczni podróżnicy, jak
Richard Francis Burton
, okrzyknęli Dahomej czarną
Spartą
.
Jakkolwiek władcy Dahomeju byli początkowo przeciwni
handlowi niewolników
, był on uprawiany w całym regionie przez blisko 300 lat, przyczyniając się do powstania nazwy "Wybrzeże Niewolnicze". Obyczaj, nakazujący ścinanie części jeńców branych w licznych wojnach, przyczyniał się do ograniczania niewolników sprzedawanych handlarzom, wskutek czego liczba zmniejszyła się z około 20 tys. rocznie na początku XVII w. do 12 tys. dwieście lat później. Inną przyczyną zmniejszenia się obrotów w handlu niewolniczym był zakaz eksportu żywego towaru przez
Atlantyk
wprowadzony przez
Wielką Brytanię
i inne kraje europejskie. Handel ustał całkowicie w
1885
, kiedy to ostatni portugalski statek z niewolnikami opuścił wybrzeże dzisiejszego Beninu.
Od połowy XIX w. Dahomej zaczął tracić znaczenie jako regionalna potęga militarna. To zachęciło w
1892
Francuzów
do zajęcia tych terytoriów. Po dwuletnich walkach kolonizatorzy opanowali sytuację, a w
1899
tzw. Dahomej Francuski został włączony do
Francuskiej Afryki Zachodniej
.
W
1958
Francja przyznała Republice Dahomeju autonomię, a 1 sierpnia
1960
kraj odzyskał niepodległość. Człowiekiem, który poprowadził nową republikę ku niepodległości, był
Hubert Maga
.
Przez następne 12 lat krajem wstrząsały niepokoje etniczne. Doszło do kilku zamachów stanu i zmian reżimów, przy czym dominującymi politykami byli: Sourou Apithy, Hubert Maga i Justin Ahomadegbé, każdy reprezentujący inną część kraju i inne grupy etniczne. Po zamieszkach, które zakłóciły wybory w
1970
, ci trzej politycy postanowili stworzyć prezydencki
triumwirat
i rządzić krajem kolektywnie.
W
1972
doszło do wojskowego zamachu stanu pod przywództwem
Mathieu Kérékou
. Kérékou zaprowadził formalnie ustrój
socjalistyczny
i powołał rząd kontrolowany przez Wojskową Radę Rewolucyjną (CNR). W
1975
przemianował kraj na Ludową Republikę Beninu. W
1979
CNR została rozwiązana i rozpisano demokratyczne wybory. Pod koniec lat 80. Kérékou – wobec zapaści gospodarczej kraju – zdecydował się zrezygnować z socjalizmu i skierować Benin na drogę demokracji parlamentarnej i gospodarki rynkowej.
W wyborach w
1991
przegrał z
Nicéphore Soglo
i stał się pierwszym afrykańskim prezydentem, który dobrowolnie ustąpił ze stanowiska. Kérékou wrócił do władzy wygrawszy wybory w
1996
. W
2001
, z niewielką przewagą nad przeciwnikiem, Kérékou wygrał raz jeszcze, ale opozycja zarzucała mu nieczystą grę.
Ani Kérékou ani Soglo nie startowali w wyborach w
2006
, ponieważ obu zabraniała tego konstytucja ze względu na wiek lub dopuszczalną liczbę kadencji. Prezydent Kérékou jest powszechnie chwalony za to, że – inaczej niż większość afrykańskich przywódców – nie usiłował zmienić konstytucji, by pozostać dłużej na urzędzie.
Wybory 2006 zostały uznane za wolne i demokratyczne. W ich rezultacie prezydentem został
Yayi Boni
. Sukces demokratycznych, wielopartyjnych wyborów w Beninie sprawił, że kraj ten uznano za model demokracji w Afryce.
Podział administracyjny
Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do
1999
było ich 6.
Zobacz więcej w osobnym artykule:
Podział administracyjny Beninu
Geografia
Północną część kraju pokrywa
sawanna
z
akacjami
i
baobabami
, natomiast na wybrzeżu rosną
namorzyny
. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze
parki narodowe
, tj.
Pendjari
i
W du Niger
,
rezerwaty
dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in.
lamparty
,
antylopy
,
słonie
,
hieny
i wiele gatunków
małp
, stanowią dużą atrakcję turystyczną.
Miasta
Największe miasta (ludność powyżej 30 tys. mieszkańców) wg danych szacunkowych z
2009
[1]
Gospodarka
Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i
kakao
– prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto
Kotonu
jest portem i ośrodkiem przemysłowym.
Kultura
Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr,
[5]
, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008
Święta państwowe
Religijność
Przypisy
- ↑
World Gazetteer – Benin
- ↑
[1]
Dane statystyczne zaczerpnięto z książki Patricka Johnstona i Jasona Mandryka pt. "Operation World", oraz z innych źródeł.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
