Pomnik główny i obelisk na terenie KL Bergen-Belsen
Pomnik na miejscu masowych grobów na terenie KL Bergen-Belsen
Symboliczna macewa Anne Frank na terenie KL Bergen-Belsen
Konzentrationslager Bergen-Belsen, Aufenthaltslagers Bergen-Belsen –
niemiecki
obóz koncentracyjny
położony w
Dolnej Saksonii
w
Niemczech
w pobliżu miasta
Bergen
, istniejący w latach 1940-1945 i pełniący różne funkcje w
nazistowskiej
polityce koncentracyjnej.
Historia obozu
Obóz został założony w
1939
jako obóz dla jeńców wojennych (Stalag 311(XI C)). Po zajęciu Belgii i Francji przetrzymano tu ok. 600 jeńców wojennych z tych krajów. Od lipca
1941
, czyli po rozpoczęciu
operacji Barbarossa
zostało w nim umieszczonych ok. 21 000 jeńców radzieckich. Jeńcy byli przetrzymywani pod gołym niebem, stąd podczas pierwszej zimy (1941/
1942
) 14 000 spośród nich zmarło na skutek głodu i zimna jak i epidemii tyfusu plamistego. Następnie obóz rozrósł się do dużych rozmiarów i zawierał kilka różniących się od siebie części:
- Obóz gwiazdy, w którym przetrzymywano ok. 4000 Żydów, głównie holenderskich, zmuszanych do pracy.
- W kwietniu
1943
część obozu została przekazana
SS
i przekształcona w Aufenthaltslagers (pl. obóz pobytowy) będący obozem zbiorczym dla kilku tysięcy Żydów przeznaczonych do ewentualnej wymiany za internowanych Niemców.
- Obóz specjalny, zawierający od 1943 kilka tysięcy Żydów z Polski, posiadających papiery południowoamerykańskie, (zob.
Hotel Polski
), wyizolowanych ze względu na swą wiedzę o
zagładzie
. Niepracujący.
- Obóz neutralnych, w którym znalazły się setki Żydów – obywateli krajów neutralnych w
II wojnie światowej
(np. ze Szwajcarii). Warunki były lżejsze głównie ze względu na brak pracy w
komandach
.
- Obóz węgierski, powstały w
1944
. Więźniów w nim przebywających Niemcy chcieli wymienić za pieniądze i dobra z zagranicznymi organizacjami żydowskimi.
- Olbrzymi lazaret dla więźniów, miejsce śmierci wielu z nich.
Dodatkowo duże przestrzenie obozu służyły do przetrzymywania więźniów transferowanych z innych obozów do Rzeszy, wśród nich wiele polskich kobiet.
Bergen-Belsen odegrał ważną rolę w dziejach tzw.
marszy śmierci
, czyli ewakuacji obozów w miarę awansu na
Berlin
wojsk sił koalicyjnych. Napływ więźniów spowodował znaczne pogorszenie warunków bytowych i doprowadził do dużego wzrostu umieralności więźniów. W grudniu 1944 zakończono przekształcanie Bergen-Belsen w obóz koncentracyjny. Napływ więźniów z innych obozów bardzo pogorszył warunki życia więźniów i doprowadził do umieralności na skalę masową na przełomie 1944 i
1945
.
Komendantami obozu byli:
Obóz został wyzwolony
15 kwietnia
1945
przez 63 Pułk Artylerii Przeciwpancernej ppłk.
Richarda Taylora
z brytyjskiej 11 Dywizji Pancernej. Mimo wielkich wysiłków, aby uratować tych, którzy przeżyli, do końca kwietnia zmarło 9000, a do końca czerwca jeszcze dalsze 4000 osób.
Więźniowie i ofiary
Więźniowie pracowali w
komandach
roboczych w samym obozie i na zewnątrz niego. W KZ Bergen-Belsen zginęło ok. 50 000 więźniów obozu koncentracyjnego i ok. 20 000 jeńców wojennych – wśród nich przede wszystkim Sowietów, Francuzów i Belgów. Żołnierze, którzy wyzwalali obóz znaleźli tysiące zwłok, których nie zdążono poddać kremacji. W obozie tym zmarła
Anne Frank
.
Zobacz
biogramy więźniów
.
Dzieje powojenne
Pierwszy pomnik (żydowski) powstał na terenie obozu w 1946 r. W tym samym roku umieszczono pomnik ku czci jeńców sowieckich. W 1966 r. powstała pierwsza wystawa stała na terenie obozu, odnowiona w 1990 r. Obecnie teren obozu jest udostępniony dla zwiedzających. Na terenie obozu znajduje się duży pomnik.
Zobacz też
Bibliografia
Wykaz bibliografii dla serii artykułów o niemieckich obozach w latach 1933-1945 został umieszczony na
osobnej stronie
.
Linki zewnętrzne
