Bidasoa (
franc.
Bidassoa) jest rzeką w
Kraju Basków
na północy
Hiszpanii
.
Nazwę swoją przyjmuje poniżej małego miasta Oronoz - Mugairi (gmina Baztan) w prowincji
Nawarra
, rzeka właściwie powstała wskutek połączenia się kilku strumieni blisko wsi Erratzu. Za rzekę źródłową uważa się strumień Baztan, którego źródła znajdują się na północno-wschodnich zboczach szczytu Autza (1306 m n.p.m.). Bidasoa uchodzi do
Zatoki Biskajskiej
pomiędzy miejscowościami
Hendaye
(
Francja
) i Hondarribia (
Hiszpania
). Przed ujściem do oceanu, rzeka tworzy zatokę zwaną Txingudi położoną między tymi miastami a
Irun
. Zatoka ta o powierzchni 128 ha została wpisana w 2002 r. na listę obszarów chronionych
Konwencją Ramsarską
.
Etymología
Rzeka obejmuje obszar lingwistycznego pogranicza, więc jej nazwa brzmi różnie w zależności od języka, mianowicie [βi'ðaʃoa] po
baskijsku
, [βiða'ʃoa] po
hiszpańsku
i [bidasoa] po
francusku
. Lingwistycznie i historycznie nazwa rzeki pochodzi od
łacińskiej
frazy "Via ad Oiasso" ("Via ad Oeassonem”), czyli nazwy drogi, która w czasach rzymskich łączyła miasta Pompelo (
Pampeluna
) z Oiasso (Oiartzun) i biegła doliną Bidasoa.
Charakterystyka
Bidasoa w okolicach Elizondo
Bidasoa w większości ze swoich 67 km długości płynie przez teren
Nawarry
, z wyjątkiem ostatnich 10 km, gdzie stanowi linię graniczną między
Francją
a
Hiszpanią
, jak również granicę między baskijską prowincją
Gipuzkoa
i francuskim regionem (dawniej prowincją) Labourd. Powierzchnia
dorzecza
obejmuje obszar około 710 km2, z tego większość, bo 684 km2 znajduje się w prowincji
Nawarra
.
Dorzecze
obejmuje 105 stałych strumieni i rzek o łącznej długości 497 km. Ze względu na dowietrzne położenie dorzecza i częsty napływ wilgotnego powietrza znad
Atlantyku
panuje tu
ustrój deszczowy-oceaniczny
i region ten jest regularnie zasilany opadami atmosferycznymi. Obszar
dorzecza
w prowincji
Nawarra
, o przewadze wiejskiego krajobrazu jest zamieszkany przez około 22,000 mieszkańców. 70% tej populacji ma ścieki oczyszczane przed wylaniem do rzeki. Przez pierwsze 15 kilometrów, rzeka płynie z północy na południe, następnie obiera kierunek zachodni. Zasobniejsza w wody zebrane od strony przełęczy Velate (Puerto de Velate), w okolicach Oteiza po raz kolejny zmienia swój kierunek biegu na północny. Płynąc wąską, krętą doliną dociera do miejscowości Endarlatsa, gdzie opuszcza teren
Nawarry
. Następnie przepływa przez miejscowość Béhobie oraz główne miasta położone na brzegach szerokiego ujścia odprowadzając swe wody do Zatoki Baskijskiej.
Główne dopływy: Zeberia (10,8 km), Ezkurra (20,9 km), Latsa (11,1 km) i Endara (9,9 km).
Ujście rzeki stanowi najniższy obszar graniczny pomiędzy
Hiszpanią
a
Francją
, stąd też duża liczba szlaków komunikacyjnych przecinających dolinę rzeczną. Należą do nich, autostrada A8 (
E70
), której przedłużeniem we Francji jest A63, drogi główne N -1 (10), drogi regionalne 121A (do
Pampeluny
) i główne koleje (łączące ADIF i sieci
SNCF
). Oprócz tych głównych linii, krzyżują się także inne, np. regionalna kolej Euskotren (terminal w
Hendaye
). Obydwa miasta łączy ponadto podwójny most (piesi / pojazdy) zwany Mostem Santiago, ze względu na położenie na drodze pielgrzymkowej do
Santiago de Compostela
. Brzeg rzeki od strony hiszpańskiej zajmuje małe, regionalne lotnisko dla
San Sebastian
. W tej części rzeki dominuje krajobraz miejski.
Fauna
Widok na ujście i Zatokę Txingudi
Obszar rzeki w prowincji
Nawarra
jest celem dla entuzjastów wędkarstwa. Rzeka jest domem dla kilku rodzimych gatunków ryb, mianowicie są to:
węgorz
( Anguilla anguilla),
łosoś
( Salmo salar ),
pstrąg potokowy
(Salmo trutta ),
głowacz białopłetwy
(Cottus gobio),
śliz pospolity
(Barbatula barbatula),
strzebla potokowa
(Phoxinus phoxinus) ,
kiełb
(Gobio lozanoi),
minóg morski
(Petromyzon marinus),
aloza
(Alosa alosa),
flądra europejska
(Platichthys flesus) i
chelon grubowargi
(Chelon labrosus). Ponadto, gatunek z rzeki
Ebro
-
chondrostoma
(Chondrosroma miegii) został
introdukowany
w ostatnich 30-40 lat w dolnym biegu Bidasoa, od tego czasu stopniowo opanowując jej górny bieg.
Głównym problemem dla fauny rzeki stało się przełowienie. Chodzi tu zwłaszcza o duże
łososie
idące w górę rzeki, aby tam się rozmnażać. Problemem są nie tylko wędkarze, ale też duża liczba obiektów hydrograficznych po drodze. Na rzece znajduje się 128 hydroelektrowni i 114 związanych z nimi zapór, co powoduje, że aż 63% ryb nie dociera na obszary tarliskowe. Obecnie trwają prace rządu Nawarry, aby ten stan zmienić.
Źródła