Biskup misyjny - instytucja Kościoła katolickiego wprowadzona dopiero na soborze trydenckim . Kapłan posiadający tytuł i święcenia biskupie, nie będący jednak przypisany do konkretnej diecezji , lecz posłany na misję .

Godność biskupa pozwala na wyświęcanie kapłanów spośród ludu, w którym prowadzi misję. Często stosuje się to określenie do czasów wcześniejszych na określenie tych biskupów (zob. np. Winfryd Bonifacy , Brunon z Kwerfurtu , Jordan ), którzy działali na terenach pogańskich lub świeżo chrystianizowanych, chociaż pod względem prawnym takiej instytucji w Kościele katolickim do końca średniowiecza nie było.

Część badaczy przyjmuje, że istniało pewne rozróżnienie między episcopus regionarius (biskup regionu) a episcopus gentium (biskup ludu). Pierwsi byliby zapraszani przez władcę neofitę dla utworzenia struktury kościelnej. Drudzy wyruszaliby w misję do ludów zupełnie nieochrzczonych.

Instytucja biskupów misyjnych rozwinęła się jeszcze w epoce wielkich akcji misyjnych XVII i XVIII wieku. Na terenach szczególnych prześladowań chrześcijaństwa ( ZSRR , Chiny ) zaistnieli biskupi misyjni, których działalność była siłą rzeczy oderwana od konkretnej diecezji.

Nie zaistniała nigdy tytulatura arcybiskupa misyjnego. Używanie przez niektórych biskupów misyjnych emblematów tradycyjnie przynależnych metropolitom ( paliusz ) było związane z możliwością wyświęcania dalszych biskupów. Tytułowanie ich arcybiskupami w niektórych źródłach było wyłącznie formą grzeczności.

Zobacz: chrześcijaństwo , biskup , misja