Bitwa pod Issos (
333 p.n.e.
) miała miejsce w trakcie
III wojny Greków z Persami
(
334
-
327 p.n.e.
).
Po zwycięstwie nad rzeką
Granik
nastąpiły kolejne ataki
Aleksandra Macedońskiego
na
perskie
miasta w
Azji Mniejszej
. Rozproszone po półwyspie oddziały
macedońskie
ponownie zebrały się w roku 333 p.n.e. w pobliżu
Gordion
. Przeciwko nim wyruszył król perski
Dariusz III
.
Aleksander pomaszerował w kierunku południowym, zamierzając zaatakować straż przednią króla perskiego. Jednak Dariusz skierował się na północ, odcinając Macedończykom drogi zaopatrzeniowe.
W końcu w listopadzie 333 roku p.n.e. doszło do rozstrzygającej bitwy. Persowie kierowali się w kierunku rzeki Pinaros w zatoce Issos. Tam na jednym z brzegów rzeki zamierzali oczekiwać na nadejście przeciwnika. Lewe skrzydło perskie osłaniały wzgórza, prawe natomiast chroniły wody rzeki. Wysoki brzeg rzeki, stromy na całej długości, a w niektórych miejscach wręcz urwisty, Persowie umocnili palisadą. Pozycje wydawały się nie do wzięcia. Na lewym skrzydle ustawieni byli kardakes - Persowie uzbrojeni na sposób greckich
hoplitów
, a w centrum najemni greccy hoplici.
Aleksander podobnie jak pod Granikiem i tutaj zaatakował na czele swoich doborowych konnych
hetajrów
, rozbijając kompletnie lewe skrzydło Persów. Macedończycy przedarli się przez lewy kraniec oddziałów kardakes, a ich jazda wpadła w lukę w perskim szyku. W tym czasie macedońska falanga ustawiona na lewo od Aleksandra wkroczyła przez rzekę do akcji. Oddziały ustawione naprzeciw kardakes pokonały nieprzyjaciela przy wsparciu
hypaspistów
Aleksandra, którzy zaatakowali Persów z flanki od tyłu. W pewnym momencie w szeregach macedońskich powstała luka, w którą wdarli się
greccy najemnicy
. W zażartej walce górę wzięli żołnierze macedońscy.
Równocześnie Aleksander ze skrzydła runął ze swoją jazdą na stojącą w centrum straż przyboczną Dariusza i walczących w jego armii greckich najemników. Wokół perskiego króla rozgorzała zawzięta walka, w której został niegroźnie raniony sam Aleksander. W końcu, obawiając się pojmania przez Macedończyków, Dariusz rzucił się do ucieczki.
Aleksander skierował wtedy hetajrów na pomoc swojemu lewemu skrzydłu. Mając macedońskich jeźdźców na swoich tyłach oraz nie widząc króla, armia perska rzuciła się do ucieczki. Podczas pogoni Macedończycy zajęli perski obóz, gdzie zdobyli bogate łupy i pojmali
Sysygambis
- matkę,
Statejrę I
- żonę króla
Persów
oraz jego córki:
Statejrę II
i
Drypetis
.
Według macedońskich kronikarzy armia perska straciła 110 tysięcy ludzi, a Macedończycy jedynie 302. Historycy jednak zazwyczaj nie wierzą w podane przez nich liczby (zwłaszcza w tę pierwszą).
Ocenia się, że siły macedońskie liczyły około 35 tysięcy żołnierzy, a wojska perskie były prawdopodobnie trochę liczniejsze (choć na pewno nie liczyły 600 tysięcy, jak podawały niektóre antyczne źródła). Często można spotkać informację, że w armii perskiej było 30 tysięcy greckich najemników. Ta liczba również jest przyjmowana sceptycznie przez wielu historyków, aczkolwiek panuje zgoda, że greccy najemnicy stanowili istotną część armii perskiej.
Manewry wojsk przed bitwą:
Na niebiesko zaznaczeni Macedończycy, na czerwono - Persowie | Uszykowanie wojsk przed bitwą | Decydujące, przełamujące uderzenie wojsk Aleksandra |
