Bitwa pod Plassey wojna siedmioletnia
Robert Clive po bitwie pod Plassey
Data	23 czerwca 1757
Miejsce	Palashi
Wynik	zwycięstwo brytyjskie
Terytorium	zachodni Bengal , Indie
Strony konfliktu Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska Bengal , doradcy z Francuskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej Dowódcy pułkownik Robert Clive nawab Bengalu Siraj Ud Daulach, M. Sinfray (Francuz dowodzący artylerią) Siły 800 Europejczyków i 2200 tubylców, 9 dział 15000 kawalerii, 35000 piechoty, 53 działa Straty 22 zabitych (7 Europejczyków, 16 tubylców), 53 rannych (13 Europejczyków i 36 tubylców ok. 500

Piechota brytyjska w boju

Bitwa pod Plassey miała miejsce dnia 23 czerwca 1757 r. w Bengalu , w pobliżu małej wioski Plassey położonej pomiędzy Kalkutą a Murschidabadem. W starciu udział wzięły wojska Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej oraz Hindusi pod wodzą Nawaba Bengalu Siraja Ud Daulach.

Przed bitwą

Powodem starcia był atak i zdobycie Kalkuty przez Nawaba, który wystąpił przeciwko nowym umocnieniom brytyjskim i mieszał się w sprawy handlowe pomiędzy Brytyjczykami a Hindusami .

Armia brytyjska wyraźnie ustępowała pod względem ilościowym przeciwnikowi. Dysponowała ona zaledwie 800 Europejczykami i 2200 sprzymierzonymi Hindusami. Nawab natomiast dowodził siłami 50 000 ludzi i 53 działami. Dysproporcja sił była tak wielka, iż w dniu 21 czerwca generał Robert Clive zwołał radę wojenną, na której dyskutował sposoby uniknięcia walk. Clive był sceptyczny, dał się jednak przekonać argumentom majora Eyre Coote, dowodzącego 39 regimentem wojsk brytyjskich. Dodatkowo otrzymał on zapewnienie hindusów pod wodzą Mir Jafara, który w zamian za pomoc w objęciu tronu zamierzał przejść na stronę brytyjską. Dnia 22 czerwca wojska Clive'a przekroczyły rzekę w pobliżu Fortu Katwa. Tego samego wieczora Brytyjczycy zajęli stanowiska w lesie manganowym na lewej stronie rzeki Bhagirathi.

Wczesnym rankiem 23 czerwca armia Nawaba opuściła tymczasem swoje stanowiska ustawiając sie w szyku liniowym naprzeciw prawego skrzydła brytyjskiego.

Bitwa

Clive tymczasem opuścił pozycje w lesie. Jego lewe skrzydło zajęło stanowiska w okolicy Plassey House, budynku otoczonym kamiennym murem. Linia brytyjska poszeregowana została na sześć oddziałów. Europejczycy w środku tworzyli 4 oddziały, major Kilpatrick dowodził bengalską piechotą, majorowie Grant i Eyre Coote 39 regimentem piechoty, natomiast piechota Madrasu pod wodzą kapitana Gauppa w sile dwóch oddziałów zajęła pobliskie wzgórza. Artylerią w sile trzech 6-funtowych dział po każdej ze stron dowodził kapitan William Jennings. Siły Clive'a wyposażone dodatkowo w dwie 6-funtówki zajęły stanowiska pomiędzy dwoma kamiennymi murami , około 200 jardów od lewego skrzydła. Cała linia brytyjska liczyła około 1000 jardów szerokości.

Siły Nawaba dość gęsto ustawiły swoje kolumny kawalerii i piechoty, wśród nich baterie artyleryjskie różnych wagomiarów. Wojska Clive'a uderzyły na przeciwnika wprawdzie na wąskim obszarze, jednak wspierane bateriami artylerii z obu skrzydeł. Atak przyniósł jednak znaczne straty Brytyjczykom, wobec czego Clive wycofał się pod osłonę lasu. W tym czasie działa brytyjskie kontynuowały ostrzał sił Nawaba. Stłoczone na niewielkim obszarze oddziały hinduskie ponosiły wielkie straty. Clive zamierzał ostrzeliwać wroga przez cały dzień, a wieczorem ponownie przypuścić atak na osłabionego Nawaba.

Podczas walki wystąpił godzinny deszcz monsunowy, który całkowicie przemoczył żołnierzy obu stron. Artyleria Hindusów nie była w stanie oddawać już tylu strzałów co na początku bitwy- proch artyleryjski zupełnie zamókł. W tym momencie do ataku przystąpiła kawaleria Hindusów, licząc na to, że także działa brytyjskie nie są zdolne do dalszego ostrzału. Proch artylerii brytyjskiej jednak w wyniku 9 letnich doświadczeń w Indiach był odpowiednio chroniony przed wilgocią i teraz wszystkie działa ponownie rozpoczęły gwałtowną kanonadę. Kawaleria Nawaba została rozbita trzema salwami z każdego skrzydła.

Widząc przebieg walk siły Mir Jafara zgodnie z zapowiedzią opuściły lewe skrzydło hinduskie. Główna linia Hindusów rozproszyła się. Cała walka trwała zaledwie kilka godzin.

Po bitwie

W rzeczywistości wynik walki przesądzono już wcześniej. Clive przekupił bowiem krewnego i dowodzącego większością sił (w tym artylerią) Mir Jafara. Ten od początku rościł sobie prawa do tronu i chciał to uczynić przy pomocy Brytyjczyków. Wielu jego przekupionych żołnierzy porzucało broń, niektórzy poddawali się Brytyjczykom, inni kierowali broń nawet przeciwko swoim kompanom. Pozostałe wierne oddziały Siraja Ud Daulaha stały się łatwym celem Brytyjczyków. Nawab został pojmany, po czym brutalnie zamordowany przez syna Mir Jafara Mirana, w trakcie próby ucieczki do Biharu.

Bitwa pod Plassy uważana jest za początek panowania brytyjskiego w Indiach. Clive otrzymał tytuł Barona Plassey, otrzymał też ziemie w County Limerick i County Clare w Irlandii .

Mir Jafar jako Nawab był zirytowany brytyjską kuratelą, więc poprosił on Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską o interwencję. Holendrzy posłali siedem statków i około 700 marynarzy, lecz Brytyjczycy prowadzeni przez pułkownika Forde pokonali ich koło Chinsura 25 listopada 1759 . Mir Jafar został usunięty z tronu w 1760. Zajął go jego zięć Mir Kasim Ali Khan. Mir Kasim również okazywał oznaki niezależności i ostatecznie został pokonywany przez Kompanię w bitwie pod Buxar (1764), po której pełna polityczna kontrola nad Bengalem znalazła się w rękach Kompanii.