Bonawentura Niemojowski
Urodzony	4 września 1787 Słupia
Zmarł	15 czerwca 1835 Vanves

Bonawentura Niemojowski herbu Wierusz (ur. 4 września 1787 w Słupi , zm. 15 czerwca 1835 w Vanves ), polski prawnik i polityk, ziemianin kaliski , poseł województwa kaliskiego na sejmy Królestwa Polskiego i przywódca opozycji sejmowej kaliszan , prezes Rządu Narodowego w czasie powstania listopadowego , publicysta; brat Wincentego , dziad Wacława .

Był jednym z przywódców opozycji sejmowej w 1820 . Razem z bratem Wincentym próbował przenieść na grunt polski doktrynę liberalizmu . W sejmie był jednym z przywódców liberałów, prowadzących politykę legalnej opozycji (tzw. " kaliszanie "). Po wystąpieniu liberałów z żądaniem ustanowienia sądów przysięgłych car Aleksander I Romanow na pięć lat zawiesił zwoływanie obrad sejmu ( 1820 - 1825 ).

Biografia

Syn Feliksa herbu Wierusz i Anieli z Walknowskich. Gdy skończył szkoły w kraju razem z bratem udał się na studia prawnicze na uniwersytetach zachodnioeuropejskich. Po powrocie z zagranicy osiadł w Marchwaczu pod Kaliszem .

Swoją działalność polityczną rozpoczął w 1820 roku, gdy został wybrany na posła ziemi wieluńskiej na sejmie warszawskim. Wtedy wraz z bratem Wincentym stanął na czele legalnej opozycji sejmowej. Po wystąpieniu z grupą posłów kaliskich przeciw antykonspiracyjnym projektem rządowym został podstępnie usunięty z sejmu. A także na kilkanaście miesięcy osadzony w areszcie domowym. Korzystając z ogólnej amnestii (ułaskawienia) ogłoszonej z okazji koronacji Mikołaja I na króla Polski, podjął ponowne próby walki o prawa konstytucyjne. Na sejmiku w Warcie w 1829 roku przeforsował projekt protestu poselskiego przeciwko zniesieniu jawności obrad sejmowych. Obawiając się wystąpienia „kaliszan” na sejmie w 1830 , senat na polecenia Mikołaja I unieważnił sejmik warcki, który wybrał Niemojowskiego posłem. Kaliszanie byli opozycją kaliską, liberalnymi działaczami szlacheckimi z zachodnich terenów Królestwa Polskiego (głównie z Kaliskiego), działającymi w latach 1820 - 1831 . Występowali w obronie konstytucji i swobód obywatelskich, dążyli do przeprowadzenia reform gospodarczych i społecznych.

Z chwilą wybuchu powstania listopadowego Bonawentura przybył do Warszawy , gdzie odegrał czołową rolę polityczną. Ponownie wszedł do sejmu i wraz z Wincentym stał się przywódcą tak zwanej „partii kaliskiej”. Powołany w skład rządu rewolucyjnego pełnił kolejno funkcję ministra sprawiedliwości, ministra spraw wewnętrznych i policji, a następnie zastępcy prezesa w radzie ministrów. Po usunięciu generała Jana Krukowieckiego 8 września 1831 roku został mianowany przez sejm prezesem Rządu Narodowego. Powołał nową władzę wykonawczą, składającą się w większości z „kaliszan”, reprezentujących stanowisko antykapitulacyjne i przeciwnych rokowaniom z nieprzyjacielem. Bezpośrednio po kapitulacji Warszawy przeniósł się wraz z członkami rządu, sejmem i wojskiem do Modlina , gdzie czynił starania, aby kontynuować powstanie.

Po wypowiedzeniu się Rady Wojennej przeciwko dalszemu prowadzeniu walki w dniu 23 września Niemojowski złożył prezesurę. 5 października 1831 roku oddziały powstańcze pod dowództwem ostatniego wodza naczelnego powstania gen. dyw. Macieja Rybińskiego przekroczyły granicę Królestwa Polskiego i Prus w okolicach wsi Jastrzębie gdzie ogłosili kapitulację i złożyli broń. Armia liczyła jeszcze 19.871 ludzi, w tym 9 generałów , 89 oficerów sztabowych i 416 młodszych oficerów. Wraz z armią na emigrację udały się też władze powstańcze z ostatnim prezesem Rządu Narodowego na czele, członkowie sejmu i liczni politycy m.in. Joachim Lelewel , oraz znani poeci porucznik Wincenty Pol i Seweryn Goszczyński . Odchodząc na obczyznę świadczyli, że nie zrezygnują z podjętego celu. Po przekroczeniu granicy pruskiej na rzece Pissie żołnierze armii polskiej zostali internowani w obozach nad Drwęcą w okolicach zabudowań klasztoru franciszkanów w Brodnicy . Po krótkiej kwarantannie udał się na dalszą emigrację. Początkowo przebywał w Paryżu i brał udział w życiu emigracji. Po utworzeniu przez „kaliszan” 6 listopada 1831 Komitetu Tymczasowego Emigracji objął w nim prezesurę, ale wkrótce po jego rozwiązaniu, zrażony do polityków emigracyjnych przeniósł się do Brukseli , gdzie spędził ostatnie lata swojego życia.

W 1821 roku ożenił się z Wiktorią Lubowidzką, z którą miał córkę Felicję i syna Kazimierza.

Zmarł w Vanves pod Paryżem 15 czerwca 1835 , pochowany został na cmentarzu Père-Lachaise .

Był autorem szeregu dzieł politycznych i tłumaczeń, m.in. zbioru mów Głosy posła kaliskiego na sejmie Królestwa Polskiego 1818. Oprócz licznych artykułów zamieszczonych w prasie warszawskiej podczas powstania listopadowego ogłosił kilka prac politycznych za granicą:

• L’autokrate et la constitution du rayaume de Pologne (Bruksela 1833),
• O ostatnich wypadkach rewolucji polskiej (Paryż 1833),
• Kilka słów do współrodaków z powodu fałszów przez J.B. Ostrowskiego w piśmie „Nowa Polska” (Paryż 1834)

Źródła

• Wielkopolski Słownik Biograficzny wyd. PWN; wydanie: Warszawa, Poznań 1983

Poprzednik gen. Jan Stefan Krukowiecki

Prezes Rządu Narodowego 1831 r.

Następca gen. Maciej Rybiński