Bylica piołun
Bylica piołun | Gatunek leczniczy |
Bylica piołun (Artemisia absinthium
L.
), zwyczajowo nazywana także piołunem, psią rutą, absyntem, wermutem, bielicą piołunem –
gatunek
rośliny z rodziny
astrowatych
(Asteraceae Dum.). Piołun jest szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej. Występuje naturalnie na terenie
Europy
,
Azji
oraz Północnej
Afryki
[2]. Jako
gatunek zawleczony
rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie w innych rejonach[2]. Po odkryciu Ameryki został tam zawleczony jako roślina uprawiana w celach leczniczych, gdzie zaczął się rozprzestrzeniać samorzutnie. Obecnie można go spotkać w stanie dzikim w Ameryce Północnej oraz Centralnej. W niektórych regionach Polski jest pospolity. Status gatunku we florze Polski:
archeofit
[3]. Morfologia- Pokrój
- Roślina wytwarza krótkie, płytkie podziemne
kłącza
, dzięki którym rozmnaża się wegetatywnie tworząc niewielkie "zarośla". Wiosną wytwarza szereg przyziemnych rozetek liściowych, z których potem wyrastają łodygi kwiatostanowe.
-
Łodyga
- Bruzdkowana, z czasem jej nasada drewnieje, silnie rozkrzewiona, tworząca kępy, dorasta do około metra wysokości. Łodyga i liście mają srebrno-szare, filcowate owłosienie.
-
Liście
-
Liście odziomkowe
mają długie ogonki i są
potrójnie pierzastodzielne
. Wyższe liście łodygowe są siedzące, pierzastodzielne, o tępych odcinkach, najwyższe i wyrastające na łodyżkach kwiatonośnych równowąskolancetowate. Wierzchnia warstwa liści jest popielatozielona, spodnia srebrzystobiaława.
-
Kwiaty
-
Koszyczek
– drobny, kulisty, zwisający, zawierający wyłącznie
kwiaty rurkowate
, drobne i żółte. Koszyczki zebrane są w boczne
grona
, a te z kolei tworzą rozłożystą
wiechę
złożoną.
-
Owoce
- Drobna, brązowo paskowana
niełupka
, bezżeberkowa.
Biologia i ekologia
Bylina
,
chamefit
. Kwitnie od
lipca
do
września
. Kwiaty są
wiatropylne
. Dobrze rośnie w miejscach suchych i nasłonecznionych, porasta słoneczne i kamieniste zbocza, przydroża, rumowiska. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla O. Onopordetalia,
Ass.
Potentillo-Artemisietum[4]. Liczba
chromosomów
2n=18[3]. Zastosowanie-
Sztuka kulinarna
. Jest to od dawna znana jako
roślina
lecznicza oraz
przyprawa
– znano ją już w starożytnym
Egipcie
(wspominana m.in. w papirusie Ebersa ok. 1550 p.n.e.),
Grecji
i
Rzymie
. Ze względu na intensywny gorzki
smak
i silny
aromat
jako
przyprawę
stosuję się go rzadko i w małych ilościach. W średniowieczu wykorzystywany był czasem do aromatyzowania piwa i miodów pitnych. Obecnie służy głównie do sporządzania gorzkich
likierów
żołądkowych i
wermutów
oraz do aromatyzowania wódek. Najbardziej znanym alkoholem wyrabianym z piołunu jest
absynt
.
- Liście piołunu zawierają m.in. absyntynę (gorycz glikozydową), anabsyntynę i olejek lotny zawierający głównie
tujon
. Pite w formie nalewki lub palone, najczęściej jako ekstrakt, wykazują lekkie działanie narkotyczne.[5]
-
Roślina lecznicza
:
-
Surowiec zielarski
: ziele piołunu (Herba Absinthii), liść piołunu (Folium Absinthii). Piołun zawiera
olejek lotny
składający się głównie z
tujonu
i tujolu oraz
azulenu
, ponadto związki goryczkowe, flawonoidy i garbniki.
- Przetwór: nalewka (Tinctura Absinthii), wyciąg alkoholowy (Tinctura amara)
- Działanie: pobudza funkcje wydzielnicze
przewodu pokarmowego
, zwiększa apetyt, działa
żółciopędnie
i odkażająco oraz jest środkiem przeciwrobaczym. Odwar z ziela można także stosować zewnętrznie przy zwalczaniu pasożytów skóry (
wszy
,
świerzbowce
), gdyż działa na nie toksycznie. Stosowany jako
lewatywa
zwalcza
owsicę
. Ma silne działanie.
Ciekawostki- W XIX wieku w kręgu cyganerii francuskiej modne było picie alkoholu na bazie piołunu –
absyntu
.
- Jeden ze znanych obrazów
Edgara Degasa
pt. Absynt przedstawia zobojętniałą kobietę i pustą butelkę absyntu.
- Używano piołunu z dobrym skutkiem do zwalczania pasożytów zewnętrznych –
wszy
,
pluskiew
,
pcheł
,
świerzbowca
.
- Dawniej dodawano wyciągów z piołunu do
atramentu
, by uchronić bardzo drogie wówczas książki przed myszami i owadami, oraz do
uli
dla ochrony pszczół przed pasożytami.
- Używany był do barwienia wełny na różne odcienie zieleni.
- W poezji jest symbolem goryczy i smutku.
- W roku
1868
przez
Antoniego Rehmana
została opisana bylica piołun w odmianie pienińskiej (Artemisia absinthium L. var. calcigena Rehm.) występująca jako
endemit
w kilku populacjach na obszarze polskich
Pienin
.
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ 2,0 2,1
Germplasm Resources Information Network (GRIN)
. [dostęp 2010-05-27].
- ↑ 3,0 3,1 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Adam Gottlieb, Zwięzła encyklopedia legalnych ziół i substancji o właściwościach psychoaktywnych
Inne hasła zawierające informacje o "Bylica piołun":
Orzysz (jezioro)
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Władysław Terlecki (pisarz)
...
Tytan (pierwiastek)
...
Absynt
...
Bałchasz
...
Francuski kalendarz rewolucyjny
...
Beata Obertyńska
...
Alergia
...
Dżuma
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Bylica piołun":
210. Szata roślinna Polski (plansza 10)
...
Góry oczami bohaterów ˝Skalnego Podhala˝ (plansza 37)
...
Rolnictwo na świecie - produkcja roślinna (plansza 18)
...
|