Wielka msza żałobna Francois Joseph Gosseca wykonywana przez Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk"

Msza jest to forma wokalna lub wokalno-instrumentalna muzyki liturgicznej mająca budowę cykliczną.

Msza przeznaczona była do wykonania w Kościele katolickim podczas liturgii mszy . Na mszę składają się 2 rodzaje śpiewów:

• Ordinarium missae , czyli stałe części mszy ze stałymi tekstami ( Kyrie , Gloria , Credo , Sanctus , Benedictus , Agnus Dei )
• Proprium missae , czyli części mszy ze zmiennymi tekstami zależnymi od uroczystości ( graduał , alleluja, sekwencja, communio).

Do X wieku msze śpiewano jednogłosowo ( chorał ), później wielogłosowo w technice organum . Od XVII wieku w obrządku rzymskokatolickim wprowadzono towarzyszenie instrumentów muzycznych. W kościele prawosławnym i unickim zachowany został do dzisiaj pierwotny sposób wykonywania mszy a cappella.

Pod względem wykorzystania materiału muzycznego msze dzielą się na:

• msza oparta na cantus firmus – gdzie c.f. występuje w tenorze (później również w sopranie), a pochodził głównie z chorału gregoriańskiego .
• msza przeimitowana – forma ta powstała przez ujednolicenie rytmiczne wszystkich głosów, rezygnację z cantus firmus w długich wartościach. Polegała ona na tym, że utwór podzielony był na odcinki, które imitowane były przez kolejne głosy.
• missa parodia – oparta była na istniejącej już kompozycji polifonicznej własnej lub obcej. Kompozytor mógł zmienić ilości głosów w kompozycji, mógł ją modyfikować.
• missa sine nomine (msza bezimienna) – była zbudowana na melodii pochodzącej z inwencji kompozytora

Podział mszy w zależności od ilości części cyklicznych:

• missa brevis – msza krótka, zwana też zwykłą, składająca się jedynie z dwóch części: Kyrie i Gloria
• missa solemnis – msza uroczysta, rozbudowana

Znane msze muzyczne

• Guillaume de Machaut – Msza Notre Dame
• Giovanni Pierluigi da Palestrina – Missa Papae Marcelli
• Jan Sebastian Bach – Wielka msza h-moll
• Wolfgang Amadeusz Mozart – Msza C-dur KV 317 "Koronacyjna"
• Wolfgang Amadeusz Mozart – Requiem d-moll
• Wolfgang Amadeusz Mozart – Msza c-moll
• Ludwig van Beethoven – Missa Solemnis D-dur op. 123
• Johannes Brahms – Niemieckie requiem (Ein Deutsches Requiem) op. 45
• François-Joseph Gossec – Wielka msza żałobna

Polscy kompozytorzy mszy

• Mikołaj z Radomia
• Bartłomiej Pękiel
• Stanisław Moniuszko
• Wojciech Kilar
• Krzysztof Meyer

Bibliografia

• Stanisław Dąbek: Twórczość mszalna kompozytorów polskich w XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN , 1996. 

Zobacz też

• Kompozytorzy muzyki poważnej