Owoce cytrusów

Narys kwiatowy

Cytryna

Citrus auratifolia jako bonsai

Cytrus (Citrus L. ) – rodzaj roślin z rodziny rutowatych wywodzący się z Azji południowo-wschodniej. Nadal trwają spory dotyczące systematyki w obrębie taksonu , co powoduje, że wyróżnia się w nim od kilkudziesięciu do niemal 200 gatunków . Gatunkiem typowym jest Citrus medica L.^[2].

Morfologia

Wiecznie zielone drzewa dorastające do 5–15 m. Liście eliptyczne , lśniące, o intensywnym zapachu. Owoc : mięsista jagoda , w kolorze od zielonego po ciemnopomarańczowy.

Systematyka

Synonimy taksonom. ^[2][3]

Afraurantium A. Chev., Aurantium Mill., Limon Mill., Pleurocitrus Tanaka

Pozycja systematyczna wg APweb (2001...)

Rodzaj należący do rodziny rutowatych (Rutaceae Juss), rzędu mydleńcowców (Sapindales) Dumort., kladu różowych (rosids)^[1]. W obrębie rutowatych należy do podrodziny Aurantioideae, plemienia Citreae, podplemienia Citrinae^[3].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophytina Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rutanae Takht., rząd rutowce (Rutales Perleb), rodzina rutowate (Rutaceae Juss.), plemię Citreae Meisn., podplemię Citrinae Engl. in Mart., rodzaj cytrus (Citrus L.)^[4].

Gatunki (wybór)

• cytron (cedrat) (Citrus medica L.)
• cytryna zwyczajna (Citrus limon (L.) Burm. f.)
• cytryna Meyera (Citrus limonelloides)
• kumkwat (Citrus japonica, syn. Fortunella japonica)
• lima (limonka) (Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle)
• mandarynka (Citrus reticulata Blanco)
• pomarańcza gorzka (pomarańcza kwaśna) (Citrus aurantium L., syn. C. aurantium subsp. amara Engler)
• pomarańcza bergamota (Citrus aurantium ssp. bergamia)
• pomarańcza limeta (limeta, limeta kwaśna) (Citrus limetta Risso)
• papeda (Citrus hystrix DC.)
• pomarańcza chińska (pomarańcza słodka) (Citrus sinensis (L.) Osbeck)
• pomarańcza olbrzymia (pompela) (Citrus maxima (Burm. f.) Merr.
• poncyria trójlistkowa (Citrus trifoliata, syn. Poncirus trifoliata)
• Citrus jambhiri Lush.
• Citrus tachibana (Makino) T. Tanaka

Mieszańce

• citrofortunella – mieszańce różnych gat. cytrusów z kumkwatem
• cytranga – mieszaniec pomarańczy gorzkiej z poncyrią trójlistkową (Poncirus trifoliata)
• cytrangokwat – mieszaniec poncyrii trójlistkowej i kumkwatu
• grejpfrut (grape-fruit) (Citrus x paradisi Macfad. (pro sp.) – krzyżówka pomarańczy gorzkiej z innym gatunkiem, być może z p. olbrzymią
• kalamondin – mieszaniec limonki z kumkwatem
• klementynka – mieszaniec pomarańczy gorzkiej z mandarynką , o owocach pozbawionych nasion
• limkwat mieszaniec limonki z kumkwatem
• sweetie mieszaniec grejpfrutu z pomarańczą olbrzymią
• tangelo (Citrus x tangelo J. Ingram & H. Moore) – mieszaniec mandarynki i grejpfruta .

Zastosowanie

• Kulinaria . Owoce różnych gatunków cytrusów i ich mieszańców są jadalne, a rośliny te są uprawiane w wielu krajach świata, w niektórych krajach stanowią ważne źródło ich dochodu.
• Rośliny lecznicze : cytrusy zawierają dużo witamin, szczególnie witaminy C , która podnosi odporność organizmu i pomaga uchronić się przed grypą. Dodatkowo są źródłem składników mineralnych ( potasu i wapnia ), białka i kwasów organicznych. Dzięki temu składowi skutecznie chronią przed wieloma poważnymi chorobami, np. awitaminozami, nowotworami i miażdżycą .
• Rośliny te są także z powodzeniem wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym oraz spożywczym. Służą do produkcji perfum (np. bergamota) oraz dżemów, soków, lodów i innych smakołyków.
• Rośliny ozdobne . W krajach o ciepłym klimacie wiele gatunków jest uprawiane w ogrodach, parkach, na skwerach. W Polsce ze względu na klimat niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny pokojowe

Przypisy