Czasownik – odmienna oraz samodzielna część mowy przedstawiająca dziejące się czynności oraz niektóre stany. W zdaniu tworzy orzeczenie . Nie w każdym języku da się wyróżnić jasną klasę czasowników, np. w języku japońskim przymiotniki mają wiele właściwości charakterystycznych dla czasowników.

Kategorie gramatyczne czasownika

Aspekt

W języku polskim zasadniczo wyróżnia się dwa sposoby oddawania czynności i stanów, wyrażane przez czasowniki:

• niedokonane, np. uczyć się, pracować, myć;
• dokonane, np. nauczyć się, napracować, umyć.

Iteratywność

W gramatykach niektórych języków (w tym m.in. języka polskiego) wyróżnia się ponadto czasowniki jednokrotne np. chodzić, czytać, spać, oraz wielokrotne (tzw. iterativa), np. chadzać, czytywać, sypiać.

Rodzaje czasownika (w języku polskim)

• liczba pojedyncza
  • rodzaj męski
  • rodzaj żeński
  • rodzaj nijaki
• liczba mnoga
  • rodzaj męskoosobowy (m.os)
  • rodzaj niemęskoosobowy (n.m.os)

Odmiana

Według tradycyjnego ujęcia czasowniki odmieniają się zależnie( koniugują ) przez czasy , tryby , liczby , osoby i rodzaje lub też niezależnie, np. przez czynności, stany. Oprócz tego czasowniki występują w różnych aspektach i stronach .

Imiesłowy

W wielu językach indoeuropejskich niektóre formy czasowników ( imiesłów , gerund ) przybierają pewne cechy uznawane za typowe dla innych części mowy . Dla przykładu polskie formy imiesłowu przymiotnikowego czynnego , typu mieszkający, czytający, itp., uważane są za formy czasownikowe, przypadki (mieszkającego, czytającemu, itp.). Podobnie formy imiesłowu przymiotnikowego biernego , takie jak np. zbudowany, robiony - mają cechy przymiotników i także odmieniają się przez przypadki. Analogiczna sytuacja występuje także w innych językach, np. angielskie building, downloaded, niemieckie das Essen, itd.

Zobacz też

• bezokolicznik
• czasownik łaciński
• czasownik posiłkowy
• supinum