Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Dzięcioł duży

Dzięcioł duży

Dzięcioł duży (Dendrocopos major) – gatunek średniego ptaka z rodziny dzięciołowatych .

Spis treści

Występowanie

Zamieszkuje lasy całej Europy , północnej i środkowej Azji oraz północnej Afryki . Zasadniczo osiadły, choć część populacji wędruje jesienią wykazując inwazyjność . Ma to miejsce w latach niedoboru nasion. Pojawia się wtedy liczniej w Europie Środkowej i Zachodniej. Młode ptaki w pierwszym roku życia mogą koczować w poszukiwaniu nowych terenów lęgowych. Wyróżniane 20 podgatunków różni się od siebie nieznacznie.

W Polsce rozpowszechniony, średnio liczny ptak lęgowy. Najliczniejszy i najpowszechniejszy z polskich dzięciołów, występujący we wszystkich drzewostanach w całym kraju i przez cały rok. Na większości obszaru występuje częściowo osiadły, zachodni podgatunek Dendrocopos major pinetorum. Na Mazurach zamiast niego lęgnie się Dendrocopos major major. Jest to podgatunek bardziej wędrowny i pojawia się w Polsce również podczas koczowań i wędrówek, zwłaszcza na wybrzeżu[3]. Zima pojawiają się większe osobniki z populacji północnych i wschodnich.

Charakterystyka

Plik audio

Plik audio w formacie "Ogg"

Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz .

Cechy gatunku

Ptak wielkości drozda o kontrastowym upierzeniu ściśle związany z korowiną drzew. Kuper , ogon, skrzydła, grzbiet i wierzch głowy czarne. U samca na tylnej części głowy (potylicy) jaskrawoczerwona, poprzeczna pręga, której brak u samicy. Tęczówki oczu są czerwone. Czarny pas ciągnie się od dzioba w kierunku piersi. Drugi otacza górną część szyi. Dolna część brzucha i podogonie w kolorze jaskrawoczerwonym oddzielają się wyraźnie od białego spodu - jest charakterystyczna dla tego gatunku cecha ubarwienia. Na szyi dwie białe plamy, podobnie na barkach oraz skrajnych sztywnych sterówkach . Ma mocny, dłutowaty ciemnoszary dziób i szare nogi. Czepne nogi dostosowane są do siadania na pionowych pniach, dwa palce są skierowane ku przodowi, a dwa ku tyłowi. Młode dzięcioły mają natomiast całe ciemię i tył głowy czerwono-pomarańczowe. Ptak nie jest płochliwy, choć zachowuje ostrożność. Jego lot jest falisty. Jest nieco mniejszy od kosa.

Gatunki europejskich dzięciołów rozróżnia się po rozmiarach, rysunkach na szyi i grzbiecie, ubarwieniu czapeczki na głowie. Różnice tkwią też w zasięgiem rozprzestrzenia się i `środowisku występowania. Dzięcioła dużego można pomylić z innymi członkami jego rodziny - dzięciołem białogrzbietym, białoszyim, średnim, trójpalczastym i dzięciołkiem. Wszystkie prowadzą podobny tryb życia i tak samo wydobywają pokarm czy gnieżdżą się.

Pień dębu szypułkowego - "kuźnia" dzięcioła
Pień dębu szypułkowego - szyszka w "kuźni" dzięcioła
Dzięcioł duży na padłej świni

Wymiary średnie

  • Długość ciała ok. 23 cm
  • Rozpiętość skrzydeł ok. 44 cm
  • Masa ok. 88 g.

Głos

Wydają dźwięki inne niż ptaki wróblowe. Śpiew zastąpiło bębnienie o korę drzewa, które służy oznajmianiu innym samcom o zajętym terytorium i gotowości do jego obrony oraz ma przywabiać samicę. Słychać go jako krótką serię szybko powtarzanych mocnych uderzeń dziobem. Aby wzmocnić efekt dzięcioł duży bębni w wypróchniałą korę pod którą znajduje się pusta przestrzeń. Gdy takiej brakuje może uderzać nawet w blaszane dachy lub anteny. Działa to wtedy jak pudło rezonansowe i werblowy sygnał godowy roznosi się daleko. Usłyszeć go można w lasach i parkach od marca do czerwca.
Gdy wspina się po pniu wydaje ciche "kik kik", a gdy jest spłoszony "gi gi gi".

Biotop

Stare lasy liściaste, iglaste (sosnowe) lub mieszane z domieszką osiki . Również inne mniejsze zadrzewienia (w tym śródpolne), parki miejskie i wiejskie (nawet w centrach miast), ogrody oraz aleje na równianach i terenach górzystych. Nie jest to zatem ptak wymagający pod względem składu gatunkowego, wysokości nad poziomem morza i wieku drzewostanu.

Okres lęgowy

Gniazdo

Dziupla wykuta w pniu lub bocznym konarze przez obojga rodziców, umieszczona zazwyczaj na wysokości od 0,5 do 20 m nad ziemią w potężnym żywym drzewie. Chętniej wybiera pnie z uszkodzonym drewnem, podobnie jak inne dzięciołowate. Tylko wyjątkowo kuje w całkowicie zdrowym drewnie. Średnica otworu dziupli 4,5–5,5 cm, tj. znacznie mniejsza niż w dziuplach dzięcioła czarnego , dzięcioła zielonego i dzięcioła zielonosiwego . Budowa dziupli trwa 2 -3 tygodnie. Nie jest wysłana ściółką, a podkładkę stanowią jedynie suche trociny i odłamki drewna, które wpadają do środka komory gniazdowej w trakcie jej wykuwania. Zwykle co roku wykuwa nową dziuplę, rzadziej zasiedla starą. Korzysta także ze skrzynek lęgowych . Utworzone pary są monogamiczne.

Jaja

Składane w pierwszej dekadzie maja w ilości 5–7, gdy wykuwanie dziupli jest już zakończone. Mają białą, grubą skorupkę z połyskiem i średnie wymiary 26 x 19 mm. Dzięcioł duży wyprowadza jeden lęg w ciągu roku. Gniazduje od kwietnia do czerwca.

Wysiadywanie i pisklęta

Pisklę dzięcioła dużego

Obydwoje rodzice przez okres 12–13 dni, licząc od złożenia ostatniego jaja. Pisklęta, gniazdowniki, przebywają w dziupli 21 do 25 dni i są wtedy bardzo hałaśliwe. Młode zdradzają swoją obecność w dziupli odzywając się nieprzerwanie. Jedno z nich stale wygląda z dziupli czekając aż rodzice przylecą z pokarmem. Oboje rodzice dokarmiają je nawet gdy już opuszczą gniazdo.
Zimą dzięcioła dużego można spotkać w mieszanych stad złożonych również z sikor, kowalików, pełzaczy i mysikrólików. Razem starają się szukać pokarmu i nawzajem ostrzegają przed drapieżnikami. O tej porze roku odwiedza też karmniki.

Pożywienie

Dzięcioły duże zimą odwiedzają karminiki, samica (z lewej) i samiec (po prawo)

W okresie wiosny i lata (lęgowym) to głównie owady i ich larwy wydobywane z drewna - gąsienice motyli, mrówki, chrząszcze, zimą i jesienią również duża ilość nasion sosnowych oraz świerkowych i owoców (jagód, żołędzi). Zimą również nie stroni od wywieszonej w karmnikach słoniny. Może żywić się także padliną. Pewną osobliwością tych dość dużych ptaków jest to, że najchętniej zjadają mszyce. Wiosną dzięcioły mogą nakłuwać korę brzóz i pić wyciekający sok roślinny. Czasem zjadają też ptasie jaja i pisklęta. W porównaniu z innymi gatunkami dzięciołów jego dieta jest zatem mniej wyspecjalizowana

W określonych wybranych miejscach w szczelinach korowiny pnia lub pieńka, rozwidleniach gałęzi lub w pękniętej korze, zwanym kuźniami, dzięcioł duży wkłada szyszki drzew iglastych. Obiera je tam swym mocnym dziobem z pojedynczych łusek i wybiera nasiona. Owady (są one często szkodnikami drzew) spod kory drzew wydobywa długim i lepkim językiem lub też zbiera z drzew i krzewów. Żeruje w koronach drzew i na ziemi chodząc po pniach i je opukując z każdej strony. Często zajmuje go wykuwanie, również w twardym drewnie. Może zwisać głową w dół gdy siedzi na cienkich gałązkach i stara się zerwać szyszkę.

Ochrona

Karmienie młodych przez samca

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą [4].

Zobacz też

Przypisy

  1. Dendrocopos major w: Integrated Taxonomic Information System ( ang. )
  2. Dendrocopos major . Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) ( ang. )
  3. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 513. .  Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego średnio liczny oznacza zagęszczenie 10–100 par na 100 km2.
  4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną ( Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237 )

Bibliografia

  • Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. . 
  • Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. . 


Inne hasła zawierające informacje o "Dzięcioł duży":

Zambezi ...

Wag ...

Rak języka ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Nowa Polityka Ekonomiczna ...

Nowa Anglia ...

Samuel Johnson ...

Zawał mięśnia sercowego ...

Baldassare Castiglione ...

David Garrick ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Dzięcioł duży":

05 Zmiana kierunku jazdy, zmiana pasa ruchu. Zawracanie (plansza 4) ...

010b. Rzym (plansza 5) ...

Aldehydy i ketony (plansza 2) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie