Czynsz ( niem. Zins – 'podatek', 'dzierżawa', od łac. census – 'wycena') – prawna nazwa świadczenia należnego z tytułu najmu lub dzierżawy . Wartość czynszu może być ustalona w pieniądzach lub naturze (np. owoce z sadu). Czynsz z założenia jest świadczeniem okresowym. Dawniej, i obecnie w niektórych znaczeniach, nazywany tenutą .

Jako "czynsz" potocznie (choć błędnie) określa się także świadczenia uiszczane przez lokatorów na rzecz spółdzielni mieszkaniowej , które jednak z prawnego punktu widzenia są jedynie opłatami eksploatacyjnymi i partycypacją spółdzielcy w kosztach utrzymania spółdzielni, a nie wynagrodzeniem za używanie rzeczy, jakim jest właściwy czynsz. Tak więc, w tym przypadku, nazywanie opłaty eksploatacyjnej "czynszem" jest niepoprawne.

W feudalnym systemie własności podzielonej , jako czynsz określano również stałe świadczenie w pieniądzu lub w naturze składane przez chłopów pańszczyźnianych panu feudalnemu jako właścicielowi zwierzchniemu uprawianej ziemi. W tym czasie występuje powszechnie określenie "oczynszowanie", które oznaczało "ścisłe określenie ciężarów chłopa na rzecz pana, co ułatwiało chłopom swobodne dysponowanie nadwyżkami produkcji pozostałymi po uiszczeniu czynszów oraz ciężarów na rzecz państwa i kościoła... Również i właściciele dóbr byli najczęściej zainteresowani w oczynszowaniu, gdyż zwiększało ich dochody... dawało im do ręki tak pożądany pieniądz"^[1]. Roczny czynsz na ziemiach polskich, z łana ziemi wynosił w naturze (z reguły) 6 miar , czyli 3 korczyki zboża (tj. 2 miary pszenicy, zyta i owsa)^[2]. Czynsz pieniężny bywał niższy od czynszu w naturze.

Przypisy