Dawid Ben Gurion
Data urodzenia	16 października 1886
Data śmierci	1 grudnia 1973
Premier Izraela
Okres urzędowania	od 14 maja 1948 do 7 grudnia 1954
Przynależność polityczna	Mapai
Poprzednik	-
Następca	Mosze Szarett
Premier Izraela
Okres urzędowania	od 2 listopada 1955 do 21 czerwca 1962
Poprzednik	Mosze Szarett
Następca	Lewi Eszkol

, pierwotnie Dawid Grün^[1]( hebr. דוד בן גוריון, ur. 16 października 1886 , zm. 1 grudnia 1973 ) – pierwszy premier Izraela , uważany za jednego z twórców państwa i "Ojca Narodu". Stał na czele Państwa Izrael do 1963 roku.

Wczesne lata

Urodził się 16 października 1886 roku w Polsce w Płońsku (wówczas znajdującego się na terenie Cesarstwa Rosyjskiego) jako Dawid Grün. Kształcił się w szkole hebrajskiej założonej przez ojca, Awigdora Grüna, który był prawnikiem i liderem organizacji syjonistycznej Chowewej Syjon . Jego matka, Scheindel zmarła, gdy Dawid miał 11 lat. W 1903 roku przystąpił do socjalistyczno - syjonistycznej organizacji Poalej Syjon . Stało się tak po części z powodu zainteresowań jego ojca, jak i szoku wywołanego u Dawida obserwującego antysemickie pogromy i niechęć do Żydów, powszechną w Europie Wschodniej w owym czasie.

W 1906 roku wyemigrował do Palestyny , która była wówczas częścią imperium osmańskiego . Dopomógł w założeniu organizacji samoobrony żydowskiej Haszomer . Pracował fizycznie, będąc zatrudnionym przy uprawie owoców cytrusowych. Jednocześnie zajmował się dziennikarstwem. W tym czasie zmienił swoje nazwisko na Ben Gurion, na cześć średniowiecznego historyka żydowskiego Josefa ben Goriona (Guriona, czyli "syn lwa"), a także rozpoczął działalność polityczną.

Kariera polityczna

W 1912 roku rozpoczął studia w Stambule ( Turcja ). Podczas I wojny światowej , w 1916 roku został deportowany przez władze tureckie, za działalność syjonistyczną . W latach 1916 - 1917 przebywał w Stanach Zjednoczonych , gdzie poznał i wkrótce potem poślubił urodzoną w Rosji Paulę Munweis. Ślub wzięli w 1917 roku, mieli trójkę dzieci. Następnie zaciągnął się do armii brytyjskiej i jako żołnierz Legionu Żydowskiego powrócił do Palestyny .

Przywództwo w ŚOS

Od 1920 roku był członkiem Rady Głównej Światowej Organizacji Syjonistycznej . W 1921 roku został wybrany na przewodniczącego Powszechnej Organizacji Robotników Żydowskich w Ziemi Izraela ( Histadrut ). Pełnił tę funkcję do 1935 roku. W 1935 roku został wybrany przewodniczącym prezydium Agencji Żydowskiej w Palestynie .

Był postrzegany jako ascetyczny idealista, poświęcony sprawie utworzenia w Palestynie państwa żydowskiego . W tym celu zachęcał Żydów do wstępowania do armii brytyjskiej , a jednocześnie pomagał organizować nielegalną imigrację tysięcy osób z Europy do Palestyny .

Ben Gurion reprezentował główny nurt ideologiczny syjonizmu . Był uznawany za osobę umiarkowaną, zdarzało się, iż podlegająca mu tajna organizacja paramilitarna Hagana , aresztowała zbyt radykalnych żydowskich nacjonalistów. Sam Ben Gurion był zdecydowanym przeciwnikiem syjonizmu rewizjonistycznego , reprezentowanego m.in. przez Zeeva Żabotyńskiego , a później przez Menachema Begina . Zmuszony był jednak przez krótki okres współpracować z radykalną organizacją Irgun , choć odżegnywał się od metod terrorystycznych , uznając jedynie ataki na cele militarne. Pomimo tego zgodził się na wysadzenie w powietrze jerozolimskiego hotelu King David, w celu upokorzenia władzy brytyjskich, posiadających tam swoje urzędy. Kiedy okazało się, iż możliwe są znaczne straty w ludziach, Ben Gurion nakazał Beginowi odwołanie akcji; ten jednak odmówił podporządkowania się.

Położył również ogromny wkład w tworzenie zalążków przyszłej izraelskiej armii . Podczas II wojny światowej zaangażował się w walkę z brytyjskimi ograniczeniami nałożonymi na żydowską imigrację do Palestyny .

Premier Izraela

14 maja 1948 roku odczytał w Tel Awiwie Deklarację Niepodległości, głoszącą ustanowienie niepodległego państwa Izraela. Został pierwszym premierem tymczasowego rządu. W czasie pierwszych tygodni niepodległości, nakazał rozwiązać wszystkie podziemne grupy oporu, decydując iż powinna istnieć tylko jedna armia izraelska – Siły Obrony Izraela (IDF, Cahal). Z tego powodu m.in. rozkazał otworzyć ogień i zatopić statek Atalena, wiozący broń dla Irgunu. Polecenie to jest do dziś kontrowersyjne.

Ben Gurion odczytujący Deklarację Niepodległości Izraela 14 maja 1948 r.

Po zakończeniu wojny o niepodległość, odbyły się wybory parlamentarne. 10 marca 1949 roku został pierwszym premierem rządu. Był on charyzmatycznym przywódcą narodu, który potrafił pociągnąć za sobą masy. Zmobilizował Żydów z całego świata do finansowego poparcia Izraela. Wspierał napływ tysięcy żydowskich imigrantów do Izraela. Pomagał w ich osiedleniu, edukacji i organizacji miejsc pracy. Wdrożył rewolucyjny projekt narodowego systemu zaopatrzenia w wodę, opracował plan zasiedlenie pustyni Negew przez żydowskich osadników.

Był jednym ze współzałożycieli izraelskiej Partii Pracy . W listopadzie 1950 roku religijne partie ortodoksyjne wycofały się z rządu, doprowadzając do jego upadku. Po nowych wyborach parlamentarnych, 8 października 1951 roku Dawid Ben-Gurion został ponownie wybrany premierem rządu. Na arenie międzynarodowej, we wrześniu 1952 roku zawarł kontrowersyjne porozumienie o odszkodowaniach z Zachodnimi Niemcami . Zawarte porozumienie pogłębiło wewnętrzne spory w Izraelu.

W 1952 roku spór religijny ponownie doprowadził do upadku rządu. 24 grudnia 1952 roku Dawid Ben-Gurion ponownie został wybrany na premiera rządu. Gdy nastąpiła poprawa sytuacji gospodarczej kraju, 7 grudnia 1953 roku Ben-Gurion na swoje życzenie ustąpił z funkcji premiera i osiedlił się w kibucu Sde Boqer na pustyni Negew.

W wyniku wyborów parlamentarnych 1955 roku, Ben-Gurion ponownie został premierem rządu (3 listopada 1955 r.). 29 października 1957 roku niezrównoważony psychicznie zamachowiec rzucił granat na sali obrad izraelskiego parlamentu Knesetu , raniąc premiera Ben-Guriona oraz kilku ministrów. 7 stycznia 1958 roku Ben-Gurion został ponownie zatwierdzony na premiera rządu. W 1959 roku odbyły się kolejne wybory parlamentarne, w wyniku których Ben-Gurion został wybrany na premiera (17 grudnia 1959 r.). Wybory z 1961 roku zakończyły się kolejnym zwycięstwem Ben-Guriona, który 2 listopada 1961 roku ponownie został premierem rządu.

Afera Lavona i Rafi

17 czerwca 1963 roku zmęczony długoletnią aktywnością polityczną, ustąpił na swoje życzenie z urzędu i osiadł w Sde Boker na Negewie . Faktycznie na swojego nastepcę namaścił Lewiego Eszkola . Rok później obu polityków podzieliły kwestie, które pojawiły się po ujawnieniu tzw. Afery Lavona (nieudanej akcji izraelskiego wywiadu w Egipcie , za którą nikt z najwyższych władz państwowych nie chciał wziąć odpowiedzialności). Z tego powodu Ben Gurion wystąpił z Partii Pracy i utworzył nowe ugrupowanie, Rafi , które zdobyło 10 miejsc w Knessecie. Spór trwał do wybuchu wojny sześciodniowej w 1967 roku, kiedy to zagrożenie ponownie zjednoczyło skłóconych polityków. Kiedy konflikt się skończył, a Izrael w jego wyniku zajął ogromne tereny arabskie, Ben Gurion opowiadał się za utrzymaniem zjednoczonej Jerozolimy. W tym celu proponował oddanie Arabom części zdobytych terytoriów.

W 1968 roku Rafi zjednoczyło się z Partią Pracy, ale Ben Gurion odmówił ponownego wstąpienia do swego dawnego ugrupowania i utworzył Listę Państwową, która zdobyła cztery miejsca w parlamencie podczas wyborów 1969 roku. Sam Ben Gurion wycofał się z polityki i spędził swe ostatnie lata w kibucu Sde Boker. Zmarł 1 grudnia 1973 roku.

Pisarstwo

Był autorem wielu publikacji omawiających powstanie państwa Izrael i jego politykę wobec państw arabskich. Ben-Gurion było jego pseudonimem pisarskim, którego używał od początku swojej kariery (był wówczas dziennikarzem).

Zobacz też

• Dom Ben Guriona
• Ustrój polityczny Izraela
• Haszomer
• Światowa Organizacja Syjonistyczna

Przypisy

1. ↑ Jan Wendt: Przez wieki - Podręcznik do historii gimnazjum kl. 3. Rożak, 2005. . 

Linki zewnętrzne

• Special Report David Ben Gurion BBC News ( ang. )
• www.zionistarchives.org.il, The Central Zionist Archives in Jerusalem: Office of David Ben-Gurion (S44), Personal papers (AK63).