De revolutionibus orbium coelestium
De revolutionibus orbium coelestium, Norymberga , 1543 (kliknij, by czytać książkę)
Autor	Mikołaj Kopernik
Kraj wydania	Niemcy
Język	łaciński
Data I wyd.	1543
Data I wyd. polskiego	1854

De revolutionibus orbium coelestium ( pol. O obrotach sfer niebieskich) – dzieło Mikołaja Kopernika , które zawiera wykład heliocentrycznej budowy świata. Na owe czasy stanowiło przewrót w nauce i ówczesnym światopoglądzie .

Ukazało się drukiem w Norymberdze w 1543 .

Historia powstania

W 1514 rozpoczęło się spisywanie Księgi I De revolutionibus orbium coelestium.

W 1533 roku poglądy Mikołaja Kopernika wyłożone w rękopisie jego dzieła De Revolutionibus zreferowano papieżowi Klemensowi VII .

Teolog norymberski, Andrzej Osiander , namówił Mikołaja Kopernika, aby w przedmowie do swego dzieła przedstawił je jako hipotezę , łagodząc w ten sposób zbyt śmiałą jego wymowę.

W roku 1542 pierwsze dwa arkusze De revolutionibus wyszły spod prasy drukarskiej. Mikołaj Kopernik wysłał do Norymbergi napisaną przez siebie przedmowę dedykowaną papieżowi Pawłowi III . Rozdziały 13 i 14 Księg I ukazały się drukiem w Wittenberdze pod postacią osobnej książki De lateribus et angulis triangulorum... (O bokach i kątach trójkątów), z przedmową Retyka , który od roku 1541 był w posiadaniu rękopisu dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich).

Dzieło to następnie zaginęło aby odnaleźć się w Pradze Czeskiej po prawie 200 latach. W roku 1953 rząd Czechosłowacji przekazał rękopis Polsce. Obecnie jest on przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej .

De Revolutionibus... a Indeks ksiąg zakazanych

• 1543 – wydanie drukiem De revolutionibus orbium coelestium, Libri VI. Brak oficjalnego stanowiska Kościoła katolickiego , zainteresowanie wyższych dostojników treścią, którą w przedmowie, napisanej przez wydawcę , przedstawiono jako hipotezę ułatwiającą obliczenia.
• 1559 – wprowadzenie w Kościele katolickim Indeksu ksiąg zakazanych .
• 1566 – drugie wydanie De Revolutionibus..., Bazylea .
• 1616 – pierwsza sprawa Galileusza . Eksperci Kościoła tezę o tym, iż "Słońce stanowi centrum świata i jest całkowicie nieruchome pod względem ruchów lokalnych", uznają za "bezsensowną i absurdalną z punktu widzenia filozoficznego" oraz "formalnie heretycką". Tezę, iż "Ziemia nie stanowi centrum świata, ani nie jest nieruchoma, lecz obraca się zarówno wokół samej siebie, jak i ruchem dobowym", uznają za podobnie absurdalną oraz "co najmniej błąd w wierze". Ogłoszenie przez Kongregację Kardynalską Inkwizycji , że Galileusz poddaje się wyrokowi. Równocześnie, dekretem z 5 marca, Kongregacja zakazuje De revolutionibus..., wpisując na Indeks "do czasu wprowadzenia poprawek".
• 1617 – trzecie wydanie De Revolutionibus..., pod tytułem Astronomia instaurata, Amsterdam .
• 1618 - 1621 – publikacja Epitome Astronomiae Copernicanae Keplera ; umieszczone na Indeksie.
• 1620 – wskazanie przez Kongregację poprawek, jakie należy nanieść w De Revolutionibus....
• 1632 – publikacja głównego dzieła Galileusza: Dialogu o dwu wielkich systemach świata: ptolemeuszowym i kopernikowym, Florencja . Konfiskata i zakaz rozprowadzania.
• 1633 – proces Galileusza; powtórzenie potępienia heliocentryzmu z 1616, umieszczenie Dialogu na Indeksie.
• 1644 – bulla Aleksandra VII Speculatores domus Israel jako wstęp do wydanego przez niego Indeksu (Index librorum prohibitorum Alexandri VII Pontificis Maximi jussu editus) - potępienie wszelkich dzieł utrzymujących, że Ziemia się porusza.
• 1751 – wobec powszechnej akceptacji w środowisku naukowym heliocentrycznego obrazu naszego systemu planetarnego, objaśnianego mechaniką Newtona , papież-erudyta Benedykt XIV udziela imprimatur na druk Dzieł Zebranych Galileusza.
• 1757 – w wydaniu Indeksu przejrzanym przez Benedykta XIV z tekstu dekretów znika zapis zakazujący dzieł traktujących o heliocentryzmie, na samej liście pozostają jednak książki wpisane na tej podstawie.
• 1819 – ostatnie wydanie Indeksu zawierające De Revolutionibus... oraz inne dzieła heliocentryczne.
• 1820 – Canon Settele usiłując opublikować w Rzymie podręcznik astronomii jednoznacznie uznający heliocentryzm za prawdziwy, spotyka się z odmową Mistrza Świętego Pałacu Apostolskiego. Po odwołaniu się do papieża (który przekazuje sprawę Kongregacji) otrzymuje zezwolenie na druk.
• 1822 – 11 września Kongregacja Kardynalska Inkwizycji stwierdza, że "druk i publikacja prac traktujących o ruchu Ziemi i nieruchomości Słońca, zgodnie z powszechną opinią współczesnych astronomów, są w Rzymie dozwolone". 25 września papież Pius VII zatwierdza dekret.
• 1828 – dzieło Mikołaja Kopernika zostało zwolnione z Indeksu.
• 1835 – kolejne wydanie Indeksu. Pius VII usuwa zeń De Revolutionibus... oraz pozostałe książki uznane wcześniej za heretyckie z powodu heliocentryzmu.
• 1854 – ukazanie się pierwszego polskiego przekładu dokonanego przez Jana Baranowskiego .

Zobacz też

• Elementy
• Philosophiae Naturalis Principia Mathematica
• Mikołaj Kopernik

Linki zewnętrzne

• De revolutionibus orbium coelestium, Norimbergae, J. Petreium, 1543 ( Wikiźródła )
• Królewiecki egzemplarz dzieła Mikołaja Kopernika DE REVOLUTIONIBUS (Norymberga 1543). Dzieje dokumentu
• De revolutionibus, wydanie 1566 (dokument DjVu)
• Tłumaczenie O obrotach na angielski (fragmenty)