Dopamina
Ogólne informacje
Nomenklatura systematyczna ( IUPAC ):
4-(2-aminoetylo)benzeno-1,2-diol
Inne nazwy	prolaktostatyna; 4-(2-aminoetylo)katechol; 3,4-dihydroksyfenyloetyloamina
Wzór sumaryczny	C8H11NO2
SMILES	NCCc1ccc(O)c(O)c1
Masa molowa	153,18 g / mol
Identyfikacja
Numer CAS	51-61-6
PubChem	681[1]
DrugBank	APRD00085[2]
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 60,0 g/100 ml Rozp. w innych rozpuszczalnikach nierozpuszczalny w etanolu, acetonie, chloroformie i eterze Temperatura topnienia 128 °C
Niebezpieczeństwa
Zagrożenia
Drażniący Drażniący (Xi)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja
ATC	C01CA04
Genetyka i fizjologia
Antagoniści	neuroleptyki
Uwagi terapeutyczne
Dawka śmiertelna	2859 mg·kg−1 (szczur, doustnie)

Dopamina ( C ₈ H ₁₁ N O ₂; nazwa systematyczna: 4-(2-aminoetylo)benzeno-1,2-diol); ATC : C 01 CA 04 ) - ważny katecholaminowy neuroprzekaźnik syntezowany i uwalniany przez dopaminergiczne neurony ośrodkowego układu nerwowego .

Działanie i funkcje

Dopamina działa przez swoiste receptory (pięć opisanych podtypów) zlokalizowane w błonie pre- jak i postsynaptycznej. Odgrywa odmienną rolę w zależności od miejsca swego działania:

• w układzie pozapiramidowym jest odpowiedzialna za napęd ruchowy, koordynację oraz napięcie mięśni - w chorobie Parkinsona występuje niedobór dopaminy;
• w układzie rąbkowym (limbicznym) jest odpowiedzialna za procesy emocjonalne , wyższe czynności psychiczne oraz w znacznie mniejszym stopniu procesy ruchowe;
• w podwzgórzu jest związana głównie z regulacją wydzielania hormonów, a szczególnie prolaktyny (stąd inną nazwą dopaminy jest prolaktostatyna - PIH (ang. Prolactin Inhibitory Hormone) i gonadotropin .

Dopamina jest syntetyzowana także w tkankach obwodowych (kanaliki nerkowe i nerkowe naczynia krwionośne, pęcherzyki płucne, trzustka oraz naczynia krwionośne płuc i serca) i wykazuje tam aktywność autokrynną.

Dopamina jest także stosowana jako lek , w postaci kroplówek, w zapobieganiu ostrej niewydolności nerek (zwiększa perfuzję nerkową), a w większych dawkach podwyższa ciśnienia tętnicze i działa dodatnio na siłę skurczu mięśnia sercowego i z tego względu jest stosowana we wstrząsie septycznym, kardiogennym, pourazowym, po operacjach kardiochirurgicznych oraz w zaostrzeniu przewlekłej niewydolności krążenia. Na układ krążenia działa w sposób złożony. Przez swoiste receptory D1 już w małych dawkach rozszerza naczynia (głównie nerkowe - korzystny efekt w leczeniu wstrząsu hipowolemicznego i kardiogennego). W większych dawkach działa przez receptory β-1-adrenergiczne na czynność serca. Największe dawki (powyżej 10 μg/kg m.c./min.) pobudza receptory α-1-adrenergiczne prowadząc do skurczu naczyń krwionośnych i zwiększenia oporów obwodowych. Dożylnie najczęściej stosuje się dopaminę w leczeniu niektórych postaci i faz wstrząsów w dawce 2-5 μg/kg m.c./min. Nie przekracza bariery krew-mózg , dlatego nie można wywołać uczucia euforii poprzez bezpośrednie podanie dopaminy (głównie dlatego w parkinsonizmie stosuje się L-dopę ).

Dopamina nazywana jest również "hormonem szczęścia", gdyż pojawienie się jej w przestrzeniach między neuronami w jądrze półleżącym , zewnętrznie objawia się poczuciem euforii . Cechą większości substancji uzależniających jest bezpośrednie lub pośrednie nasilenie dopaminergicznej impulsacji w układzie mezolimbicznym, co przejawia się zwiększonym stężeniem dopaminy w jądrze półleżącym przegrody. Główne działanie kokainy polega na stymulowaniu wydzielania dopaminy w mózgu . Odstawienie substancji narkotycznej wywołuje patologiczne obniżenie stężenia dopaminy w tej strukturze mózgu, co objawia się dysforią oraz objawami głodu narkotykowego.

Patofizjologia

Wykazano niski potencjał przyłączania się dopaminy do receptorów D₂ u osób cierpiących na fobię społeczną . Uczeni spekulują na temat prawdopodobnej patologicznie niższej aktywności układu dopaminergicznego wobec aktywności układu współczulnego u socjofobików^[3][4]

Z drugiej strony, według niektórych teorii nadmierny poziom dopaminy jest jedną z przyczyn schizofrenii . Może to mieć jednak związek także z nieprawidłową budową receptora D₂ u chorych z tej grupy.

Jedną z przyczyn zespołu Tourette'a jest zaburzenie dozowania ilości dopaminy.

Przypisy

Zobacz też

• fenetylaminy
• hormon
• katecholaminy

Linki zewnętrzne

• Biochemistry of Parkinson's Disease ( ang. )