Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Dwór

Dwór

Dwórszlachecki , wiejski dom mieszkalny. Forma wykształcona w architekturze polskiej okresu renesansu , przetrwała do XX wieku .

Spis treści

Architektura dworów

Dwór obejmował budynek mieszkalny właściciela oraz zabudowania gospodarcze. W XVII wieku wyodrębniono dwór z całego kompleksu budynków - stał się samodzielnym oddzielonym budynkiem mieszkalnym. Dwory budowano z drewna na podmurówkach kamiennych lub z cegły . Często sytuowane na wzniesieniach, w otoczeniu starych drzew. Do dworu w okresie renesansu wchodziło się zazwyczaj z ganków krytych daszkiem opartym na słupach, a prostokątna bryła miała dobudowane alkierze . W okresie baroku zaczęto stosować mansardowe dachy , alkierze zastąpiono ryzalitami .

Po potopie szwedzkim wykształcił się dwór jako parterowy budynek, posiadający plan symetryczny i osiowy - osie zaakcentowane poprzez ganki lub ryzality. Klasycyzm zastąpił wejściowy ganek portykiem z tympanonem . Wewnątrz dworu znajdowało się wiele pokoi - sień, izba stołowa - jadalnia, pokoje gościnne, sypialnie, spiżarnia, a często także prywatną kapliczkę ze świętymi obrazami.

Na mocy dekretu o reformie rolnej w 1944 roku ziemia przylegająca do dworów została albo oddana chłopom, albo znacjonalizowana. Same dwory zostały znacjonalizowane. Użytkowane w różny sposób przez różne instytucje (najczęściej były oddane w gestię lokalnego PGR . W 1989 roku PGR-y uległy likwidacji. Ich majątek przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa . Obiekty stały puste i w wielu przypadkach zostały zdewastowane. Aktualnie oblicza się, że ok. 80% dworów jest w całkowitej ruinie. Reprywatyzacji nigdy nie wykonano, gdyż nie było i nie ma odpowiedniej ustawy (w 2001 roku ustawę reprywatyzacyjną zawetował prezydent Aleksander Kwaśniewski )[1]

Wyposażenie wnętrz

Podstawowymi sprzętami były ławy obiegające jadalnię, stoły (często malowane na zielono), zydle (stołki) - wykonywane z drewna lipowego . Wyposażenie stanowiły też: kredens , almaria (szafa), sepst (skrzynia), kantor (sekretarz), apteczka. Meble często były intarsjowane lub inkrustowane , bogato rzeźbione, malowane i okuwane. Zamożniejsza szlachta sprowadzała rzeźbione meble z Gdańska oraz krzesła wyścielane miękką materią. Ściany chętnie ozdabiano kobiercami (z Turcji lub Persji misternie tkanymi dywanami), makatami , kołtrynami , a także malowano w kwiatony, drzewa, umieszczano alegorie historyczno-moralne. Wieszano też rodowe herby i portrety przodków, zwierciadła, bogato zdobioną broń , trofea myśliwskie, czyli poroże zabitych jeleni i wypchane łby dzików. Podłogi wykonywano z tarcic sosnowych lub dębowych.

Pierwsze parkiety pojawiają się za Sasów . Stropy były belkowe nie zakrywane ze zdobionym siestrzanem ze zwieszonymi ze środka meluzynami z poroży jelenia lub mosiężnymi koronami. Do wyposażenia domów należały także piece budowane z cegły, kamienia, alabastru, polewanych i malowanych kafli . Okna szklone były jedynie w zamożnych domach tak zwanym szkłem weneckim , w pozostałych dworach były to małe okrągłe szybki oprawiane ołowiem lub woskowana błona pergaminowa, a czasem nawet papier.

Dwory w sztuce

Bronisława Rychter-Janowska , Jadwiga Tetmajer-Naimska, Stanisław Korzeniewski, Mieczysław Korwin Piotrowski , Jan Skotnicki , Stefan Sonnewend i Michał Gorstkin-Wywiórski malowali dwory, kolekcja ich obrazów znajduje się w Muzeum Okręgowym w Lesznie [2].

Bibliografia

  • Jan K. Ostrowski, Zofia Lewicka-Depta, Dwór polski w starej fotografii,wyd. Bosz, Warszawa 2009, ISBN: 9788389747433
  • Dwory magnackie w XVIII wieku : rola i znaczenie kulturowe / pod red. Teresy Kostkiewiczowej, Agaty Roćko. - Warszawa: DIG, 2005. - 391, [1] s. : il.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Katarzyna Jaruzelska-Kastory: Artykuł w RP ( pol. ). [dostęp 29 kwietnia 2010].
  2. Muzeum Okręgowe w Lesznie - Instytucja Kultury Województwa Wielkopolskiego


Inne hasła zawierające informacje o "Dwór":

Pęcice go Dworem Polskim. Na attyce budynku nad wejściem znajduje się napis: Jam Dwór Polski. Co Walczy Mężnie i Strzeże Wiernie. Park pałacowy zaprojektowany przez ...

Mieszko II Lambert seniora i ujął się za swoim wasalem . W efekcie Mieszko trafił na Dwór cesarski w Merseburgu stając się zakładnikiem władcy niemieckiego. Prawdopodobnie Henryk chciał ...

1398 książę Palatynatu, elektor Palatynatu Reńskiego (ur. 1325 ) 31 stycznia – Sukō , cesarz Japonii (Dwór północny) (ur. 1334 ) 24 czerwca – Hongwu , pierwszy cesarz chiński z dynastii ...

Wojciech Brudzewski planet Georga von Peurbacha . Prawdopodobnie w roku 1495 wyjechał do Wilna na Dwór wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka , gdzie pełnił funkcję jego sekretarza.Przypisy↑ Źródła ...

Paź ...

Samuel Pepys jest obecny w Londynie od pierwszego do ostatniego dnia tych kataklizmów. Cały Dwór, wszyscy najwyżsi urzędnicy państwowi już na samym początku w panice pouciekali, ...

Zygmunt III Waza roku kalwinista polski, Michał Piekarski dokonał próby zamachu na króla, gdy cały Dwór był w drodze na nabożeństwo. Po tym wydarzeniu wybudowano kryty ganek ...

Rekultywacja jezior warstw wody ( jez. Długie w Olsztynie , jez. Ełckie , jez. Mutek, Jezioro Stary Dwór , Jezioro Głębokie w Szczecinie )Usuwanie materii organicznej,Chemiczne wiązanie biogenów (np. jez. Długie ...

Insurekcja kościuszkowska całą rzeszę agentów, którzy penetrowali środowiska rzemieślnicze, sklepy, kościoły, przeniknęli także na Dwór królewski. Sprzysiężenie przedpowstańcze 11 listopada 1793 Kościuszko spotkał się w Podgórzu pod ...

Ludwik XVIII Napoleon Bonaparte. Sto Dni i II RestauracjaWieczorem 5 marca 1815 r. na Dwór królewski w Paryżu dotarła wieść, że "korsykański potwór" wylądował 1 marca ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Dwór":

Geneza Syzyfowych prac (plansza 5) ...

Fraszki Kochanowskiego (plansza 3) do Polski, gdzie dzięki poparciu podkanclerzego koronnego Piotra Myszkowskiego dostał się na Dwór Zygmunta Augusta, gdzie ok. 1564 r. mianowano go sekretarzem królewskim służył królowi ...

025 Państwo Franków (plansza 12) r. uwięzili papieża Leona III, który jednak zdołał uciec i dotarł na Dwór Karola w Padeborn. 25 grudnia 800 r. papież został przywrócony do ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie