Głaz pamiątkowy w miejscu urodzenia Wojciecha Bogusławskiego w Glinnie
Wojciech Romuald Bogusławski
herbu
Świnka
(ur.
9 kwietnia
1757
w
Glinnie
, zm.
23 lipca
1829
w
Warszawie
) –
polski
aktor
,
śpiewak
operowy
,
reżyser
,
pisarz
,
dramatopisarz
,
tłumacz
; propagator ideologii
oświecenia
, mason; dyrektor
Teatru Narodowego w Warszawie
i założyciel
teatru w Kaliszu
; ojciec teatru polskiego; ojciec
Stanisława
.
Życiorys
Był synem Leopolda Andrzeja (ur. krótko przed
16 listopada
1723
, zm.
11 stycznia
1793
), regenta ziemskiego poznańskiego a później grodzkiego krakowskiego, dziedzica Glinna z
Okalewem
, i jego żony Anny Teresy Linowskiej (ur. przed
24 października
1734
, zm. przed
1770
), córki Stanisława, podstolego wschowskiego.
Kształcił się w kolegium
pijarów
w Warszawie, od
1770
w
Akademii Krakowskiej
, w następnym roku w
Szkołach Nowodworskich
. Przebywał na dworze biskupa krakowskiego
Kajetana Sołtyka
. W
1775
wstąpił do gwardii pieszej litewskiej. Wystąpił z wojska
24 lutego
1778
w stopniu podchorążego.
W tym samym roku zadebiutował jako aktor, śpiewak operowy i autor dramatyczny.
11 lipca
1778
operą Nędza uszczęśliwiona do muzyki
Macieja Kamieńskiego
zainicjował polską twórczość operową opartą na motywach ludowych. W
1781
przeniósł się do teatru
lwowskiego
. W latach
1783
–
1785
,
1790
–
1794
i
1799
–
1814
był dyrektorem
Teatru Narodowego
. W
1783
uzyskał przywilej na teatr polski w Poznaniu[1]. W sierpniu
1784
zorganizował występy teatralne podczas sejmu w
Grodnie
. W lutym
1785
przeniósł się do
Wilna
, skąd organizował stałe wyjazdy do Grodna,
Dubna
i
Lwowa
. Na wezwanie króla
Stanisława Augusta Poniatowskiego
w lutym
1790
objął ponownie scenę warszawską, wystawiając sztuki patriotyczne. W
1794
należał do
sprzysiężenia kościuszkowskiego
. 8 września 1792 wystawił
Henryk VI na łowach
, a 1 marca 1794 –
Krakowiaków i górali
, co odegrało ważną rolę agitacyjną.
18 kwietnia
1794 podpisał Akt powstania.
4 listopada
1794 opuszcza Warszawę, ocalając majątek teatralny i osobisty. W
1795
rozpoczyna trwającą 4 lata działalność teatralną we Lwowie. Wystawia tam wielokrotnie swoją operę
Krakowiacy i Górale
(utwór cieszył się tam wielką popularnością, był nieustannie aktualizowany, przerabiany i wystawiany pod różnymi tytułami), w
1797
zaś po raz pierwszy w Polsce -
Hamleta
(własny przekład na podstawie adaptacji niemieckiej). Jego współpracownikiem i uczniem był
Jan Nepomucen Kamiński
. W
1799
wrócił do Warszawy, gdzie kierował teatrem przez następne 14 lat. W
1801
z własnych funduszy wybudował teatr w
Kaliszu
i prowadził tam działalność teatralną do
1823
.
20 listopada
1827
wystąpił po raz ostatni na scenie w komedii Koszyk wiśni. W
1824
zamieszkał w majątku Jasień (wieczysta dzierżawa). Należał do
masonerii
, w loży Świątynia Mądrości otrzymał stopień mistrza.
Jest głównym bohaterem powieści pt. Az Ikszek (Iksowie —
1981
) i dramatu pt. Az imposztor (Szalbierz) węgierskiego pisarza i dramatopisarza
Györgya Spiró
.
Przypisy
- ↑ Marek Rezler: Sylwetki zasłużonych poznaniaków. Biogramy historyczne. W: Wielka Księga Miasta Poznania. Wyd. 1. Poznań: Dom Wydawniczy „Koziołki Poznańskie”, 1994, s. 731. .
Bibliografia
-
Dworzaczek W.
, Genealogia, Warszawa 1959, cz. 1, tablica IX.
- Wokół tradycji teatralnej Wojciecha Bogusławskiego, red. Kaszyński S., Kalisz 1987
Zbigniew Raszewski- "Bogusławski", t.1-2, Warszawa 1974
Zobacz też
Linki zewnętrzne
