Epigramat, epigram ( gr . ἐπίγραμμα epigramma – "inskrypcja") – wywodzący się z napisów informacyjnych w Starożytnej Grecji krótki, przeważnie dwuwierszowy utwór poetycki pisany dystychem elegijnym . Z czasem wykształciło się kilka rodzajów epigramu: wotywny, nagrobkowy, okolicznościowy. Odmianą epigramatu były popularne w epoce odrodzenia fraszki.

Najsłynniejszym twórcą epigramatów religijnych i nagrobkowych był Symonides z Keos, autor słynnego epigramatu napisanego by uczcić poległych pod Termopilami :

Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym jej syny, wierni jej prawom do ostatniej godziny.

Epigramaty okolicznościowe miały nieraz dowcipną i zaskakującą puentę, opartą na paradoksalnym koncepcie, często satyrycznym. Pierwszą antologię greckich epigramatów sporządził Meleager z Gadary około 60 p.n.e. Zbiór uzupełnił w I wieku n.e. Filip z Tessaloniki. Z epoki aleksandryjskiej pochodzą epigramaty Kallimacha z Cyreny.

W poezji rzymskiej gatunkiem zajmowali się m.in. Enniusz i Katullus , a na wyżyny wzniósł go Marcjalis .

Starożytne epigramaty greckie przetrwały dzięki Konstantynowi Kefalasowi, który w X wieku sporządził z dostępnych mu, a dziś zaginionych, antologii piętnastoksięgowy wybór. Został on wydany drukiem w XVIII wieku.

W Polsce epigramaty tworzyli m.in. Jan Kochanowski , Stanisław Trembecki , Adam Mickiewicz , Juliusz Słowacki , Maria Pawlikowska-Jasnorzewska . Od XVIII wieku zbliżony stylem do formuły filozoficznej ( Alexander Pope , Johann Wolfgang Goethe ).

Współcześnie pojawia się w trzech odmianach: liryczny, satyryczny i filozoficzny.

Zobacz też

• Aforyzm
• Epitafium
• Fraszka
• Meleager z Gadary
• Antologia