Medycyna weterynaryjna (potocznie weterynaria) - nauka traktująca o chorobach zwierząt , ich leczeniu oraz profilaktyce , higienie produktów pochodzenia zwierzęcego oraz zajmująca się ochroną ludzi przed chorobami pochodzenia odzwierzęcego .

Początki weterynarii

Pierwsze zapiski historyczne o leczeniu zwierząt pochodzą z roku 3000 p.n.e. z Mezopotamii i dotyczą pierwszego w historii lekarza weterynarii o imieniu Urlugaledinna. W starożytnej Grecji leczeniu zwierząt poświęcał uwagę Hipokrates . Około 500 p.n.e. jako pierwszy dokonywał sekcji zwierząt dla celów naukowych Alkmeon z Krotonu . Arystoteles opisał niektóre choroby zwierząt, m.in. wściekliznę psów i nosaciznę koni .

Pierwszy szpital dla zwierząt powstał w Indiach za panowania króla Aśoki w III w. p.n.e. W średniowieczu na rozwój weterynarii wpływ wywarło szereg dzieł, m.in. Canon medicinae Avicenny, Anatomia del cavallo C. Ruiniego, opisy rozmaitych chorób zwierząt, m.in. w 1494 pierwszy opis ospy owiec F. Rabelais’go. W 1711 Włoch G.M. Lancisi pierwszy rozpoznał rinderpest (chorobę bydła).

Pierwszą uczelnią weterynaryjną była Wyższa Szkoła Weterynarii w Lyonie we Francji, założona w 1762 przez C. Bourgelata. W latach 70. XVIII w. powstały następne w Szwecji , w Hanowerze w Niemczech , w Danii oraz w Wiedniu .

W Polsce pierwszą książką o leczeniu zwierząt była Sprawa a lekarstwa końskie królewskiego kowala Conrada ( 1532 ). Pierwszą polską Szkołę Weterynaryjną założył w 1823 Ludwik Henryk Bojanus przy Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wileńskiego . W 1840 w Warszawie powstała Szkoła Weterynaryjna, pod naciskami zaborcy zrusyfikowana i przemianowana w 1873 na Instytut Weterynaryjny. 1881 utworzono we Lwowie Szkołę Weterynarii, 1898 przekształconą w Akademię Weterynaryjną. 1927 otwarto Wydział Weterynaryjny na Uniwersytecie Warszawskim , przeniesiony 1952 do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. 1945 w Puławach powstał Instytut Weterynarii, placówka naukowo-badawcza obejmująca szereg pracowni i zakładów naukowych, m.in. mikrobiologii, higieny zwierząt, anatomii patologicznej, parazytologii i chorób inwazyjnych, chorób bydła, świń, drobiu, ryb, owadów użytkowych, technologii i kontroli leków weterynaryjnych, badania produktów zwierzęcych.

Nauki podstawowe to zespół dziedzin obejmujących całość procesów zachodzących w prawidłowo funkcjonującym organizmie, a także wyjaśniające zachodzenie procesów chorobowych. Przygotowują lekarza weterynarii do zrozumienia zasady działania organizmu zwierzęcego. Należą do nich:

• Anatomia zwierząt
• Biochemia zwierząt
• Fizjologia zwierząt
• Histologia zwierząt
• Immunologia weterynaryjna
• Etologia
• Epidemiologia weterynaryjna
• Farmacja weterynaryjna
• Mikrobiologia weterynaryjna
• Immunologia kliniczna zwierząt
• Patofizjologia zwierząt
• Wirusologia weterynaryjna

Nauki kliniczne to zespół nauk ściśle ukierunkowanych na jedną dziedzinę zainteresowań. Ich opanowanie przygotowuje lekarza weterynarii do sprawnego działania w kierunku profilaktyki, diagnozy i leczenia poszczególnych schorzeń zwierząt. Należą do nich:

• Farmakologia weterynaryjna
• Toksykologia weterynaryjna
• Diagnostyka weterynaryjna
• Anatomia patologiczna zwierząt
  • Patomorfologia zwierząt
• Andrologia i biotechnologia zwierząt
• Anestezjologia i intensywna terapia weterynaryjna
• Choroby owadów
• Choroby ptaków
• Choroby ryb
• Choroby zwierząt egzotycznych
• Choroby zwierząt futerkowych
• Choroby zwierząt laboratoryjnych
• Choroby zwierząt łownych
• Dermatologia weterynaryjna
• Choroby wewnętrzne zwierząt
• Choroby zakaźne zwierząt
• Chirurgia weterynaryjna
  • Chirurgia dużych zwierząt
  • Chirurgia małych zwierząt
• Andrologia i sztuczne unasiennianie zwierząt
• Położnictwo i rozród zwierząt
• Parazytologia
• Profilaktyka weterynaryjna
• Ortopedia weterynaryjna
• Dietetyka weterynaryjna
• Radiologia weterynaryjna
• Weterynaria sądowa
• Higiena zwierząt rzeźnych i żywności pochodzenia zwierzęcego

Diagnostyka weterynaryjna

• Diagnostyka obrazowa: zdjęcie rentgenowskie , endoskopia , USG , EKG , TK , MRI
• Diagnostyka laboratoryjna: morfologia krwi , badanie moczu , posiew , gazometria , skład osocza , biopsja
• Sprzęt medyczny: fonendoskop , narzędzia chirurgiczne

Kształcenie lekarzy weterynarii

Studia na kierunku weterynaria w polskich uczelniach trwają 5,5 roku (wyjątek od Deklaracji Bolońskiej ) jako jednostopniowe studia magisterskie zakończone uzyskaniem tytułu lekarza weterynarii , równorzędnego z tytułem magistra . Obecnie lekarzy weterynarii w Polsce kształci się na następujących uczelniach:

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie , Wydział Medycyny Weterynaryjnej
• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Wydział Medycyny Weterynaryjnej
• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie , Wydział Medycyny Weterynaryjnej
• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu , Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uprawnienia dydaktyczne pozwalające kształcić w zakresie nauk weterynaryjnych, a także nadawać tytuły:

• lekarza weterynarii (lek. wet.), międzynarodowa nomenklatura: DVM
• doktora nauk weterynaryjnych (dr n. wet.), międzynarodowa nomenklatura: DVM Ph.D.
• doktora habilitowanego nauk weterynaryjnych (dr hab. n. wet.), międzynarodowa nomenklatura: Assistant Professor, DVM Ph.D.

oraz występować do Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów o nadanie tytułu:

• profesora nauk weterynaryjnych (prof. n. wet.), międzynarodowa nomenklatura: Professor, DVM Ph.D.

posiadają w Polsce:

• Państwowy Instytut Weterynaryjny (nie nadaje tytułów lek. wet)
• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie , Wydział Medycyny Weterynaryjnej
• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Wydział Medycyny Weterynaryjnej
• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie , Wydział Medycyny Weterynaryjnej
• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu , Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Specjalizacje lekarsko-weterynaryjne

Nadawaniem tytułów specjalistów w danej dziedzinie trudni się Komisja Do Spraw Specjalizacji Lekarzy Weterynarii . W Polsce działa 17 programów specjalizacyjnych dla lekarzy weterynarii:

• Choroby przeżuwaczy
• Choroby koni
• Choroby trzody chlewnej
• Choroby psów i kotów
• Choroby drobiu oraz ptaków ozdobnych
• Choroby zwierząt futerkowych
• Użytkowanie i patologia zwierząt laboratoryjnych
• Choroby ryb
• Choroby owadów użytkowych
• Choroby zwierząt nieudomowionych
• Rozród zwierząt
• Chirurgia weterynaryjna
• Radiologia weterynaryjna
• Prewencja weterynaryjna i higiena pasz
• Higiena zwierząt rzeźnych i żywności pochodzenia zwierzęcego
• Weterynaryjna diagnostyka laboratoryjna
• Epizootiologia i administracja weterynaryjna

Struktura weterynarii w Polsce

Zakładami leczniczymi dla zwierząt wg ustawy są:

• gabinet weterynaryjny
• przychodnia weterynaryjna
• lecznica weterynaryjna
• klinika weterynaryjna
• weterynaryjne laboratorium diagnostyczne

We wszystkich wyżej przedstawionych zakładach, oprócz lekarzy weterynarii mogą być również zatrudniani technicy weterynarii , którzy posiadają kwalifikacje do wykonywania niektórych czynności weterynaryjnych.

Przy wydziałach medycyny weterynaryjnej również funkcjonują kliniki weterynaryjne, które są jednocześnie jednostkami naukowo-dydaktycznymi, jak i zakładami lecznictwa zwierząt. Są to wysoce rozbudowane jednostki, zatrudniające wyspecjalizowanych we wszystkich dziedzinach weterynaryjnych lekarzy weterynarii, doktorów, doktorów habilitowanych, jak i profesorów nauk weterynaryjnych. Takie kliniki są zazwyczaj również wyposażone w wysoce specjalistyczne urządzenia diagnostyczne, jak chociażby tomograf komputerowy .

W całej Polsce funkcjonuje również Inspekcja Weterynaryjna , która pełni nadzór nad mleczarniami, rzeźniami, i wszystkimi innymi zakładami trudniącymi się produkcją żywności pochodzenia zwierzęcego, pełni nadzór nad zakładami wyspecjalizowanymi w produkcji pasz dla zwierząt, jak i monitoruje stan epizootyczny kraju, tzn. zapobiega szerzeniu się chorób zakaźnych zwierząt.

W każdym województwie zostali również powołani lekarze weterynarii, którzy również sprawują nadzór weterynaryjny na danym terenie. Są to:

• powiatowi lekarze weterynarii
• wojewódzcy lekarze weterynarii
• granicznymi lekarzami weterynarii

Nadzór nad Inspekcją Weterynaryjną w kraju sprawuje zatrudniony w randze ministra Główny Lekarz Weterynarii . Aktualnie tę funkcję pełni:

• dr. n. wet. Janusz Związek.

Wszyscy lekarze weterynarii posiadający prawo do wykonywania zawodu są zrzeszeni w Krajowej Izbie Lekarsko-Weterynaryjnej .Samorząd ten czuwa między innymi nad należytym wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii. Aktualnym Prezesem KILW jest:

• dr n. wet. Tadeusz Jakubowski.

Centralnym laboratorium referencyjnym akredytowanym przez Unię Europejską w zakresie nauk weterynaryjnych jest Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach . W kraju istnieje również szesnaście Zakładów Higieny Weterynaryjnej (w każdym województwie po jednym), w których również przeprowadzane są badania laboratoryjne na obecność drobnoustrojów chorobotwórczych w badanych tkankach, lecz już nie na taką skalę jak w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - PIB w Puławach .

Zobacz też

• medycyna
• choroby zwierząt
• choroby odzwierzęce
• lekarz weterynarii
• Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach
• technik weterynarii
• wydziały medycyny weterynaryjnej
• IVSA

Linki zewnętrzne

• Wydział Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
• Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
• Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
• Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach