Euro
Banknoty
Kod ISO 4217	EUR
Kraj	Strefa euro wraz z następującymi terytoriami zależnymi Francji: Gujana Francuska , Gwadelupa , Martynika , Majotta , Reunion , Saint-Barthélemy , Saint-Martin , Saint-Pierre i Miquelon Umowa z UE: Monako , San Marino , Watykan Bez umowy z UE: Andora , Czarnogóra , Kosowo
Poziom inflacji	3,6%[1]
Podział	1 euro = 100 centów
Symbol	€
Monety	1, 2, 5, 10, 20, 50 centów, 1 €, 2 €
Banknoty	Często używane: 5 €, 10 €, 20 €, 50 €, 100 € Rzadko używane: 200 €, 500 €
Bank centralny	Europejski Bank Centralny

Graficzny symbol euro

Euro, ευρώ , евро (znak: €, kod ISO 4217 : EUR) – europejska waluta wprowadzona w miejsce walut krajowych. Jest prawnym środkiem płatniczym w 16 państwach tworzących strefę euro w Unii Europejskiej - obejmującym ponad 322,5 mln Europejczyków . Waluta euro używana jest także w 11 krajach i terytoriach nienależących do UE ( Watykanie , Monako , San Marino , Andorze , Kosowie , Czarnogórze ) oraz we francuskich posiadłościach na Atlantyku i Oceanie Indyjskim oraz w brytyjskich bazach wojskowych na Cyprze ^[2].

Strefa euro (Euroland; Euroobszar; obszar euro) jest tworzącą unię walutową wspólną przestrzenią unijnych państw, które wprowadziły euro jako swoją walutę, gdzie Europejski Bank Centralny prowadzi niezależną politykę pieniężną.

Na co dzień euro posługuje się 327 mln ludzi oraz dodatkowe 200 mln w krajach, które powiązały swoje waluty z euro^[2].

Sztywne kursy wymiany mają Bułgaria , Bośnia i Hercegowina , Komory i Republika Zielonego Przylądka . Waluty Danii , Estonii , Litwy i Łotwy należą do Mechanizmu Kursów Walutowych ( ERM II )^[2].

Wraz z obiegiem ponad 751 miliardów , euro jest walutą o najwyższej wartości gotówkowej w świecie^[3]. Na euro przypada 27% światowych rezerw walutowych^[3].

Utworzenie waluty euro

Utworzenie waluty euro jest naturalną konsekwencją integracji i otwartej przestrzeni gospodarczej państw Europy. Pierwsze plany utworzenia Unii Walutowej pojawiły się już w latach 60. XX wieku , lecz dopiero w latach 70. opracowano plan wprowadzenia wspólnej waluty , a w 1979 roku powstał Europejski System Walutowy . W 1986 ECU zostało trzecią walutą na świecie, w której emitowano obligacje międzynarodowe.

Genezy euro jako jednolitej waluty Unii Europejskiej należy szukać w historii Unii Europejskiej oraz w historii światowej gospodarki. Z jednej strony, w 1968 roku nastąpiła realna integracja gospodarcza w postaci unii celnej, z drugiej strony upadek systemu kursu walutowego doprowadził do zbyt mocno zmieniających się kursów walut, który w opinii polityków osłabiał handel.

W 1970 roku po raz pierwszy została skonkretyzowana idea europejskiej unii walutowej. W tak zwanym planie Wernera luksemburski premier Pierre Werner wypracował, wraz z ekspertami Unii Gospodarczej i Walutowej, ideę jednolitej waluty. Projekt ten poniósł fiasko z powodu upadku systemu z Bretton Woods. Ostateczna decyzja o utworzeniu wspólnej waluty Unii Europejskiej zapadła w ramach traktatu z Maastricht , który powoływał do życia Unię Gospodarczą i Walutową .

W grudniu roku 1995 w Madrycie wspólnej walucie nadano nazwę euro. Ustanowiono też system TARGET – system automatycznych przeliczeń walut narodowych na euro.

1 stycznia 1999 roku nastąpiła inauguracja euro w transakcjach bezgotówkowych w 11 krajach (bez Grecji), a od 1 stycznia 2002 wprowadzono tę walutę w formie gotówkowej w dwunastu państwach UE (oprócz Wielkiej Brytanii , Szwecji i Danii ). 1 lipca 2002 ostatecznie wycofano z obiegu waluty narodowe 12 państw, które przystąpiły do strefy euro. Rozszerzenie strefy euro nastąpiło trzykrotnie: 1 stycznia 2007 przez euro został zastąpiony tolar słoweński , 1 stycznia 2008 funt cypryjski i lira maltańska , a 1 stycznia 2009 korona słowacka .

Kryteria konwergencji

Kryteria konwergencji czy też zbieżności można podzielić na dwie grupy: kryteria monetarne (inflacje, długookresowe stopy procentowe oraz kursy walutowe), oraz fiskalne (deficyt budżetowy, dług publiczny)^[4]. Aby wejść do strefy euro, należy spełnić kryteria konwergencji takie jak:

• inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt proc. od średniej stopy inflacji w trzech państwach UE, gdzie inflacja jest najniższa (3,0 % wg danych za marzec 2007 roku)
• dług publiczny nieprzekraczający 60% PKB
• deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB
• długoterminowe stopy procentowe nieprzekraczające o więcej niż o 2 p.p. średniej stóp procentowych w 3 państwach UE o najniższej inflacji (6,4% wg danych za marzec 2007 roku)
• stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich 2 lat – wahania kursów walut nie mogą przekroczyć ±15% do ustalonej początkowo wartości (wprowadzenie waluty do Mechanizmu Kursów Walutowych ERM II )

Strefa euro

Obecnie członkami Unii Gospodarczej i Walutowej jest 16 z 27 państw członkowskich Unii Europejskiej ( Austria , Belgia , Cypr , Finlandia , Francja , Grecja , Hiszpania , Holandia , Irlandia , Luksemburg , Malta , Niemcy , Portugalia , Słowacja , Słowenia , Włochy ), a ponadto 3 inne państwa ( Monako , San Marino , Watykan ). W kolejnych trzech państwach euro jest walutą bez członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej ( Andora , Czarnogóra , Kosowo ).

Wymiana walut narodowych na euro

W roku 2002

Początkowo waluta ta była tylko międzybankową walutą rozliczeniową i nie znajdowała się w normalnym obiegu. 1 stycznia 2002 roku nastąpiło zastąpienie walut państw członkowskich strefy euro monetami i banknotami euro, co było największą przeprowadzoną dotąd na świecie jednorazową operacją walutową. Cała akcja wymiany walut zakończyła się 1 lipca 2002 , kiedy to waluty narodowe państw strefy euro zostały całkowicie wycofane. Kursy między walutami narodowymi, które miało zastąpić euro, zostały zamrożone 1 stycznia 1999 .

1 stycznia 2002 roku założono strefę euro. Kurs wymiany za 1 €:

• 0,787564 funtów irlandzkich (IEP)
• 1,95583 marek niemieckich (DEM)
• 2,20371 guldenów holenderskich (NLG)
• 5,94573 marek fińskich (FIM)
• 6,55957 franków francuskich (FRF)
• 6,55957 franków monakijskich (MCF)
• 13,7603 szylingów austriackich (ATS)
• 40,3399 franków belgijskich (BEF)
• 40,3399 franków luksemburskich (LUF)
• 166,386 peset hiszpańskich (ESP)
• 200,482 escudów portugalskich (PTE)
• 340,75 drachm greckich (GRD)
• 1936,27 lirów sanmaryńskich (SML)
• 1936,27 lirów watykańskich (VAL)
• 1936,27 lirów włoskich (ITL).

Wymianie uległo 4,5 biliona euro w gotówce oraz przeliczono waluty narodowe na ponad 10 bilionów euro na kontach bankowych na całym świecie.

W roku 2007

1 stycznia 2007 roku do strefy euro wstąpiła Słowenia . Kurs wymiany za 1 €:

• 239,64 tolarów słoweńskich (SIT).

W roku 2008

1 stycznia 2008 roku do strefy euro wstąpił Cypr i Malta . Kurs wymiany za 1 €:

• 0,4293 lir maltańskich (MTL)
• 0,585274 funtów cypryjskich (CYP).

W roku 2009

1 stycznia 2009 roku do strefy euro wstąpiła Słowacja . Kurs wymiany za 1€:

• 30,126 koron słowackich (SKK).

W roku 2011

1 stycznia 2011 roku do strefy euro wstąpi Estonia . Kurs wymiany za 1€:

• 15,6466 koron estońskich (EEK).

Mechanizm ERM II

Mechanizm ERM II został przyjęty przez następujące państwa:

•   Dania (od 1999 rok)
•   Estonia (od 2004 rok)(w ERM II do 1 stycznia 2011)
•   Litwa (od 2004 rok)
•   Łotwa (od 2005 rok)

Emisja euro

Banknoty euro są drukowane pod bezpośrednią kontrolą Europejskiego Banku Centralnego (w 12 różnych drukarniach) i mają jednolity wygląd we wszystkich państwach strefy euro.

Monety są produkowane przez mennice poszczególnych państw. Monety mają jednakowy kształt, jednakowy materiał i jednakowy wygląd awersu (wspólna strona).

• Na awersach od 1 do 5 centów przedstawiono Europę Zachodnią na mapie świata. Zaznaczono wszystkie kraje Europy, również te, które nie należą do Unii.
• Na pierwszej wersji awersów monet od 10 do 50 centów przedstawiono 15 poszczególnych państw członkowskich UE w pewnej odległości od siebie, w tym nienależących do strefy euro: Danii, Szwecji i Wielkiej Brytanii.
• Na pierwszej wersji awersów monet o wartości 1 i 2 euro, kraje UE-15 złączone są w jedną całość, co odzwierciedla dewizę Jedności w różnorodności .
• Od 2007 roku wprowadzano nowe monety. Monety od 10 centów do 2 euro są z awersem przedstawiającym bez granic większą część Europy, zachowując awersy monet od 1 do 5 centów, na których pod lupą widać, że nowe kraje członkowskie nie są częścią zaznaczonego obszaru.

Rewersy (strona narodowa) natomiast są inne w każdym z państw, które decydują, jakie symbole są tam zamieszczone (przy czym monety euro bez względu na stronę narodową są prawnym środkiem płatniczym na terenie całej strefy euro. Oznacza to, że sklepy czy banki na terenie danego kraju nie mają prawa do odmowy przyjęcia monet wybitych w innych krajach). Istnieją także srebrne monety 10 €, które są wprawdzie prawnym środkiem płatniczym, ale ze względu na ich wartość kolekcjonerską raczej nie są spotykane w sklepach.

Dystrybucją banknotów i monet zajmują się poszczególne banki centralne państw strefy euro pod ścisłą kontrolą Europejskiego Banku Centralnego.

Euro w Polsce

Według pierwotnych planów Ministerstwa Finansów^[5] Polska miała być gotowa do wejścia do strefy euro w 2009 roku, co jednak przełożono do (co najmniej) 2014^[6] roku. Przyjmując za obowiązujący zaktualizowany program konwergencji , Polska nie spełni co najmniej do 2009 roku wyznaczonych kryteriów. Zgodnie z decyzją Eurostatu o klasyfikowaniu środków przekazywanych do OFE poza sektorem instytucji rządowych i samorządowych deficyt w 2008 roku przekroczy 3% i wyniesie 3,7% PKB .

Na mocy § 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 września 2007 roku w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych ( Dz. U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1178 ) również w Polsce można używać euro do rozliczeń, w których jedną stroną jest konsument i odbiorca usług (np. w sklepie, u fryzjera).

Po wygranych wyborach parlamentarnych w 2007, Platforma Obywatelska zapowiedziała^[], że Polska będzie starać się jak najszybciej spełnić kryteria spójności, aby wejść do strefy euro już w 2012 lub 2013 roku. W późniejszych wypowiedziach Prezes Rady Ministrów Donald Tusk zapowiedział, że Polska wejdzie do strefy euro już w 2011 roku^[7][8]. Wcześniej premier zapowiedział, że nie odbędzie się referendum w sprawie wejścia Polski do strefy euro^[]. 16 września 2008 roku premier Tusk wspólnie z RPP i NBP potwierdzili zamiar spełnienia w 2011 roku przez Polskę kryteriów wejścia Polski do strefy euro. Pod koniec 2008 roku premier potwierdził, że referendum dotyczącego wprowadzenia euro w Polsce nie będzie^[9]. Warto jednak zauważyć, iż Rzeczpospolita Polska zobowiązała się w traktacie akcesyjnym do przyjęcia euro, nie określając jednakże, kiedy ma to nastąpić.

Do zastąpienia złotego na euro niezbędna jest zmiana uprawnień NBP określonych w Konstytucji RP ^[10].

W lutym 2009 NBP opublikował raport, w którym zaproponował opóźnienie przyjęcia euro ze względu na wahania kursu złotego podczas kryzysu finansowego . Rząd nie zmienił harmonogramu wstąpienia do strefy euro w 2012 roku^[11]. W marcu 2009 pojawiły się ekspertyzy mówiące o braku konieczności zmiany Konstytucji RP (w tym artykułu 227) przy wprowadzaniu euro. Część konstytucjonalistów uważa, że zmiana naszej ustawy zasadniczej jest tylko dostosowaniem naszych przepisów wewnętrznych do obowiązującego nas już prawa wspólnotowego. Powołują się na wyższość prawa unijnego nad polską konstytucją, co stoi jednak w sprzeczności z wykładnią Trybunału Konstytucyjnego , zawartą w sentencji wyroku o zgodności traktatu akcesyjnego z Konstytucją RP. Trybunał stanął wówczas na stanowisku, iż zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego dotyczy ustaw, nie zaś samej konstytucji^[12][13]. Planom wprowadzenia euro bez zmiany Konstytucji sprzeciwia się PiS^[14].

Euro a inne kraje

Pojawiające się natomiast na rynku numizmatycznym tzw. "próbne monety euro" z Danii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Polski (istnieją nawet dwa warianty – bite na Słowacji na zlecenie polskich kupców numizmatycznych oraz w Wielkiej Brytanii na zlecenie firmy zagranicznej) i innych krajów wstępujących do Unii Europejskiej są produktem prywatnym, od których banki emisyjne (w tym Narodowy Bank Polski ) zdecydowanie się odcinają; nie przeszkadza to jednak w handlu tymi monetami po dosyć wygórowanych cenach. Istnieją nawet "próbne monety euro" ze Szwajcarii , która do Unii nie należy, a nawet Szkocji i Padanii .

Euro jest też oficjalną walutą w Czarnogórze i Kosowie . Zależny od euro jest także kurs marki transferowej , oficjalnej waluty Bośni i Hercegowiny (stały przelicznik 1 EUR = 1,95583 MK).

Począwszy od 2007 roku, euro stało się oficjalnym środkiem płatniczym w Słowenii , w 2008 na Cyprze i Malcie , a w 2009 na Słowacji . 1 stycznia 2011 roku do strefy euro dołączy Estonia . Komisja pozytywnie oceniła gotowość Estonii na przyjęcie euro^[15][16]. Kraj spełnia już wszystkie kryteria konwergencji i utrzymuje je pomimo kryzysu. Potrzebne są jeszcze zmiany w prawie^[17][18].

Euro jest również środkiem płatniczym w większości terytoriów zamorskich Francji, między innymi: w położonym przy kanadyjskim wybrzeżu St-Pierre-et-Miquelon w Ameryce Północnej, oraz Gujanie Francuskiej w Ameryce Południowej. Euro nie używają natomiast francuskie terytoria zależne na Oceanie Spokojnym .

Litwa

Litwa planuje wprowadzić europejską walutę w 2013 roku.

Bułgaria

Bułgaria ma znaczne problemy z inflacją, dlatego też jak dotąd przyjęcie nowej waluty było niemożliwe. Specjaliści liczą na wprowadzenie Euro najwcześniej w 2013 roku^[19]. Waluta Bułgarii jest sztywno powiązana z euro (kurs: 1 euro = 1.95583 BGN).

Rumunia

Rumunia jest krajem członkowskim UE od 2007 roku i podobnie jak Bułgaria ma problemy ze stopą inflacji. Narodowy Bank Rumunii (BNR) obrał sobie jako punkt docelowy rok 2015^[20]. Oficjalne założenia polityki pieniężnej (podpisane w 2010 roku przez ministrów - Ministra Finansów Publicznych i Ministra Sprawiedliwości) zakładają wejście Rumunii do strefy euro w dniu 1 stycznia 2015 roku^[21].

Szwecja

W przeprowadzonym 14 września 2003 roku referendum Szwedzi nie poparli wprowadzenia Euro. Ponieważ Szwecja zadeklarowała w Porozumieniu Akcesyjnym, że warunkiem do wprowadzenia waluty jest spełnienie kryteriów konwergencji , przyjęcie nowej waluty zostało utrudnione przez nieprzystąpienie do mechanizmu zmiany kursu^[22]. Kolejne referendum odbędzie się około 2013 roku. Mnożą się głosy, by kwestię wprowadzenia euro rozpatrzyć wcześniej^[23]. W związku z kryzysem finansowym jesienią 2008 roku rozgorzała dyskusja na ten temat. Rząd szwedzki upiera się przy terminie 2012 roku, jednakże Minister Finansów otwarcie wyraził swoje wsparcie dla wprowadzenia^[24].

Dania

Dania jest państwem Unii , zwolnionym na mocy Traktatu z Maastricht z obowiązku wprowadzenia u siebie waluty euro. W roku 2000 odbyło się dodatkowo referendum , w którym 53,2% społeczeństwa duńskiego odrzuciło pomysł wprowadzenia euro. W badaniu opiniotwórczego ekonomicznego pisma Børsen portalu z kwietnia 2010 roku wykazano, że 52% Duńczyków jest za wprowadzeniem europejskiej waluty, podczas gdy 41% przeciwko^[25]. Kolejne referendum planowane jest na rok 2011^[26][27].

Czechy

Pierwotnie Czesi chcieli wprowadzić euro w 2010 roku. Rząd liczy na wprowadzenie w 2012 lub 2013^[28], jednakże piętrzą się głosy, aby z powodów gospodarczych wspólną walutę wprowadzić w późniejszym terminie. Prezes Krajowego Banku Czeskiej Republiki Zdeněk Tůma w jednym z wywiadów wspomniał rok 2019 jako termin wprowadzenia Euro^[29][30]. Jednakże duże wahania kursu korony czeskiej w stosunku do euro, a także chęć wprowadzenia euro u wszystkich czterech sąsiadów w okresie do 2012 roku przemawiają za szybkim wprowadzeniem w Czechach nowej waluty - już pierwszego stycznia 2012. W przeciągu 2009 roku powinien zostać opracowany plan wprowadzenia euro, a 1 listopada 2009 rząd ma podać ostateczny termin wprowadzenia waluty^[31].

Węgry

Węgry chciały mieć euro już w 2010 roku, jednakże z powodu ciągłego wysokiego deficytu krajowego cel ten okazał się nieosiągalny. Obecnie Węgry w związku z nowym zadłużeniem w wysokości 10% PKB mają najwyższe zadłużenie wśród wszystkich krajów Wspólnoty. Wejście Węgier do Strefy Euro szacuje się na okres 2013-2016^[32].

Nominały euro i centów

1 cent

Oficjalnym, trzyliterowym kodem euro (według ISO ) jest EUR.

Znak graficzny euro

Oficjalna konstrukcja znaku graficznego euro

Unia Europejska na skróty
• Agencje UE • Członkowie • Edukacja • Euro • Geografia • Gospodarka • Historia • Języki • Kandydaci • Kultura	• Lizbona • Obywatelstwo • Polityka • Poziom życia • Rozszerzenia • Rynek • Statystyka • Struktura • Wojsko

Komisja Europejska zadecydowała o kształcie symbolu euro. Znak graficzny euro jest grecką literą ε ( epsilon ) przeciętą dwiema równoległymi liniami. Symbolizuje ona korzenie cywilizacji europejskiej, próby zintegrowania naszego kontynentu i zapewnienia stabilizacji wewnętrznej. Niektórzy dopatrują się również w symbolu euro wyzwania dla dolara amerykańskiego , dla którego charakterystyczną cechą są dwie pionowe linie, czy analogii do jena , którego symbol również posiada taki element.

Znak € na klawiaturze

W systemach operacyjnych rodziny Microsoft Windows , na większości klawiatur komputerowych (w tym polskiej i innych środkowoeuropejskich), znak € (euro) można wpisać przy wciśniętym prawym klawiszu Alt+u lub przy włączonej klawiaturze numerycznej (klawisz Num Lock ), wpisując przy wciśniętym lewym klawiszu Alt kolejno cyfry 0, 1, 2, 8 (Alt + 0128 = €). Ta sama metoda działa w przypadku prawie wszystkich innych europejskich ustawień regionalnych (bałtycki, grecki, turecki i zachodnioeuropejski) oraz w przypadku ustawień arabskich i hebrajskiego, wyjątkiem są ustawienia regionalne używające cyrylicy – w tym wypadku należy wprowadzić cyfry 0, 1, 3, 6 (Alt + 0136 = €). W przypadku klawiatury polskiej programisty (najpowszechniej używanej w Polsce) i niektórych innych układów klawiatury również wciśnięcie lewego lub prawego klawisza Alt (zwanego inaczej AltGr ) i litery U da taki wynik (Alt + U = €), w innych kombinacją taką może być AltGr + E, AltGr + 4 albo AltGr + 5 (w obu ostatnich przypadkach chodzi o klawisze standardowo oznaczone 4/$ i 5/% na głównej klawiaturze, nie cyframi 4 i 5 na numerycznej)^[34]. Obsługa euro w systemach Windows 95 i NT 4 uzależniona jest od instalacji poprawki systemowej.

W przypadku niektórych programów można wpisać ciąg 20AC, a następnie wcisnąć klawisze lewy Alt i x. 20AC to szesnastkowy numer pozycji, na której znak € umieszczony jest w unikodzie . Inne programy pozwalają wstawić znak ten kombinacją lewy Alt i 8364 (wpisanych z klawiatury numerycznej): Alt + 8364 = €. 8364 to dziesiętny numer pozycji, na której znak € umieszczony jest w unikodzie.

W systemie Mac OS X , stosując układ klawiatury polski programisty , znak ten można uzyskać kombinacją klawiszy Alt i cyfry 3 (ALT+3=€). W układzie polskim maszynisty odpowiadającą kombinacją klawiszy jest Alt i cyfra 4.

Ponieważ znak € jest stosunkowo często stosowanym symbolem waluty, na klawiaturach niektórych nowych komputerów (np. laptopów ) jest on nadrukowany na klawiszu 4/$ lub 5/%. Sugeruje to użycie kombinacji AltGr + 4 lub AltGr + 5, efekt zależy jednak od użytego sterownika klawiatury.

Zobacz też

• euroizacja
• ECU
• Europejski System Walutowy
• Iluzja euro

Linki zewnętrzne

• Aktualny średni kurs euro wg NBP
• Raport na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej
• Europejski Bank Centralny
• Euro-Waluta.pl
• Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Spraw Zagranicznych: Euro. Wspólna waluta europejska . mf.gov.pl, 2009-12. [dostęp 13 lutego 2010].

Przypisy